Tíminn - 27.11.1991, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Miðvikudagur 27. nóvember 1991
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarfiokkurinn og
Framsóknarfélögin (Reykjavlk
Framkvæmdastjóri: Hrólfur Ölvisson
Ritstjórar Indriöi G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Glslason
Aöstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guömundsson
Stefán Ásgrlmsson
Auglýsingastjóri: Steingrlmur Glslason
Skrifstofur:Lyngháls 9,110 Reykjavfk. Síml: 686300.
Auglýslngasfml: 680001. Kvöldsfmar: Áskrift og dreifing 686300,
ritstjóm, fréttastjórar 686306, Iþróttir 686332, tæknideild 686387.
Setnlng og umbrot: Tæknideild Tlmans. Prentun: Oddi hf.
Mánaöaráskrift kr. 1200,- , verð I lausasölu kr. 110,- og kr. 130,- um
helgar. Grunnverö auglýsinga kr. 725,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Bindindisdagur
Ýmis bindindissinnuð félagasamtök í landinu hafa
efnt til samstöðu um að vekja athygli þjóðarinnar á
ástandi vímuefnaneyslu með því að helga daginn í
dag, 27. nóvember, þessu málefni undir heitinu Bind-
indisdagur íjölskyldunnar.
Eins og ráða má af heiti dagsins vilja forráðamenn
samtakanna umfram allt vekja foreldra til umhugs-
unar um að ábyrgt uppeldi barna og unglinga felst
ekki síst í því að vara þau við neyslu áfengra drykkja
og annarra vímuefna.
Þegar svo er til orða tekið, að gott uppeldi felist í
því að foreldrar leiði börnum sínum fyrir sjónir hætt-
ur þær sem samfara eru vímuefnaneyslu, þá er það
ekki aðeins áskorun á börn og unglinga að ástunda
bindindi á áfengi og önnur vímuefni á ungum aldri,
heldur og það að einsetja sér að vera bindindisfólk
alla ævi, því að bindindissemi á fullorðinsaldri er
raunar svo brýnt mál að ástæða er til að gefa því rúm
í umræðu um siðmannlega hegðun og skynsamlega
meðferð fjármuna, að ógleymdu heilsusamlegu líf-
erni.
Þess vegna er það mikilvægt á „bindindisdegi fjöl-
skyldunnar" að hvert foreldri geri meira en að vara
börn sín í orði við hættum áfengisneyslu og annarra
vímuefna.
Foreldrar hafa ekki síður áhrif með því að vera
börnum sínum fyrirmynd um bindindissemi með því
að ástunda hana sjálf og sýna í verki að hún sé þeim
til heilla. Börn og unglingar verða oft annars áskynja
en að foreldrar afneiti áfengi fyrir sig og reyni þá að
sýna fram á að það sé óskaðlegt þeim sem fullorðnu
fólki. Ekki skal því haldið fram, að öll samkvæmis-
drykkja foreldra komi endilega fram sem illt fordæmi
upp á lífstíð. Þrátt fyrir það verður að telja að foreldr-
ar verði börnum sínum betri fyrirmynd um að varast
hættur áfengis með því að sniðganga áfengisveitingar
sem sjálfsagða nauðsyn við hátíðleg tækifæri.
Á bindindisdegi fjölskyldunnar, sem forsvarsmenn
hans kalla „dag til umhugsunar", er sú ábending
verðugt umræðuefni að áfengi skuli ekki um hönd
haft innan fjölskyldu eða í heimilissamkvæmum.
Þótt það kunni að vera óskylt mál miðað við ein-
skorðaðan tilgang „bindindisdags fjölskyldunnar", er
eigi að síður ástæða til að minna á þá staðreynd, að al-
menn drykkja hefur vaxið í landinu undanfarin ár,
eins og víðast hvar í heiminum. Segja má að drykkju-
tíska sé eitt af einkennum aldarfarsins.
Þessi tíska kemur greinilega fram í samkomu-
menningu og hátíðahaldi, sem óþarfi er að rekja
mörg dæmi um því að hún blasir alls staðar við. Hér
eiga margs konar félög og samtök hlut að máli, jafn-
vel félagsskapur sem í eðli sínu ætti að vinna gegn
áfengistískunni. Áfengisveitingar í móttökum og
samkvæmum á vegum hins opinbera hafa vaxið eftir
því sem tilefnum þeirra hefur fjölgað. Það er gott
dæmi um traustleika áfengistískunnar, að nútíma-
menningin hefur að engu áætlun Alþjóða heilbrigðis-
stofnunarinnar um að skipulega sé dregið úr áfengis-
neyslu af heilsufarsástæðum, og má það kallast mót-
sögn við allt talið um heilsusamlegar neysluvenjur að
öðru leyti, eða árangursríka baráttu gegn tóbaksreyk-
ingum.
Skosfcur rithöfundur, sem varft
1963, en er látínn íýrir nokfcru,
heldur áfram að skrifa bæfcur sem
eru þýddar á fsiensku og njóta
næstrnn jafnmikilla vinsæida og á
tneöan höfundurinn var á dögum.
Frægö þessa böfundar byggist á
reyfaraskrifum, sem bafa á sér yf«
irbragö sagnfræöi, og eigast þar
við hin virtu öfl Vesturlanda og
svo annað hvort nasistar (Byss-
urnar í Navarone) eða brjáluð
eyðileggingarofl kommúnista.
Ekki skortir tílefnin, en efniviður-
inn vinsælt viðfangsefni í bókum
og kvikmyndum sfðari bluta tutt-
ugustu addar. Höfundurinn, AÍ-
ístaír MacLean, er orðinn þefcktari
á íslandi en sjálfúr Snorri Stnriu-
var Andrés Krisljánsson ritstjóri
hélstí þýðandi MacLean-bóka, af-
burða vei verid farinn tnaður og
munu þýðingar hans ekki hafa átt
iíUnn hlut ( vinsældum höfundar.
Nú er svo komtð að Alistair
MacLean gctur ekki dáið. Skipir
engu þótt dómur sé fallinn í Bret*
landi þess efnis, að útílokað sé að
AJistair getí hafa skrifað þær bæk-
nr, tvær eða fleiri, sem komið hafa
út eftír að hann var jarðsunginn.
En slfkur dómur breytir náttur-
lega engu á Islandi. Hór halda
bækur eflir hann áffam að koma
Skoska fabríkkan
Þegar talað er við Breta um hinn
fræga Alistair MacLean koma þeir
af fjöllum og hafa yfirleitt ekki
heyrt um manninn getið, hvorfci
dauöan né lifandi. Samt hefur ver-
ið tnikill og öruggur gróðavegur
að gefa út bækur hans, eins og
dæmið héðan sannar, þar sem
skáldverkin hafa verið á metsölu-
upphafi útkomu þeirra. Svo mun
enn vera um nokkra hríð, eða á
meðan skoska fabrikkan heldur
áfram að framleiöa skáldverk und-
ir naíhi hins látna manns. Auðvit-
að koma þessar bækur út víðar en
á íslandi og njóta allsstaðar vin-
sælda. Auglýsingar og vinsældir
síöastliðin þrjátíu ár gera það að
verkum, að þeim hjá fabrikfcunni
þyjdr hart að þurfa að hætta út-
gáfu þegar svo vel gengur, þótt
höfúndurhm sé látínn. Engum
hefur enn dottiö í hug aðtalaum
svindl af þesstt tilefni og veröur
þaö ckki gert hér. '
ska! aðeins bent á, að nú hafa opa-
haldsb'fsskrifa, enda þyrfti þá ekld
*, burtséð firá bók-
menntunum. Nú hefa verið scttir
takið hverfu sinnL Vegna mann-
fæðar og misjafns afraksturs á
svtði bókaskrífa er bnrirséð að
slfka úthlutun rekur britt í
strand. Það er því mikiisvert að
eiga svo sem eins og tvo tíl þijá
Alistair MacLean upp á að faianpa
að úthlutunarmönnum.
ast nýir mðguleikar til útgáfu á Bnkmenntir eni
verkum eftbr fnega menn. Má tíl
dæmis ve! hugsa sér að halda því
fram, að þeir dagar kunni aðkoma
að við uppgröft finnist síðara
bindi af Heimskríngltt éftjr
Snorra Sturiuson. Það væri aUt að
því eins merkur viðburður og
fundur Vínlands hins góða. Engir
nema Norðmenn myndu hætta á
slíkan landafund f dag.
Sagan af Alistair MacLean, faöf-
gott dæmi um það að bókmenntír
eru bisness. Verölaun eru bisness,
og þarí ekki nema tíinefningu í tfu
bestu ta að auka sölu í bókum
þeirra. Það eru fyrst og fremst út-
gefeodur sem standa á bak við
ódauðleikmn
fundinn
Lengi hefnr verið talað um
ódauðiegan skáldskap og ódauö-
lega menn, og það af mikiili virð-
ingu sem von er. Bækur Alistairs
MacLean, sem ótvírætt voru mik-
ill skemmtilestur, hafa aldrei ver-
skiptir litlu hvernig ritverk eru
eða hvaðan þau eru ættuð, vegna
þess að í þehrra augum eru bók-
menntimar bissness. Seljist höf-
undurínn, skal hann fram á rit-
völlinn, dauður eða lífandi. Eins
efckí fyrr en nú, að fundin hefur
verið upp aðferð við að láta höf-
unda halda áfram að skrifa þótt
þetr séu dauðir. Manni veröur
hugsað til fjölda núlifandi höf-
unda, sem skrifa doðranta næst-
um á hverju ári við mikið lof í fjöl-
miðlum, jafnvel með astma-
kenndum gusum. Þeir væru
að hér á landi, og fýrst Halidór
Laxness og Þótbergur Þórðarson
skrifa ekki lengur. er ástandlð fyr-
irfcvíðanlegt. Augljóst er að brátt
kemur að okkur að láta velheppn-
aða og dauða rithöfunda skrifa
bækur. Alistair MacLean er for-
dæmi. Úg fyrst þeir geta þetta f
útlöndum, ætti sjálfri bókaþjóö-
inni ekki aö veröa erfitt um vik að
apa eftir útiendingum, að venju.
Garri

1 VITT OG BREITT
Kraftbirtingarhljómur kratanna
Súperkratinn Ólafur Ragnar og
toppkratinn Jón Baldvin fara á
kostum þessa dagana og deila
hart um hvor þeirra sé meiri og
betri krati. Landsfundur allaballa
samþykkti um helgina að hafna
sósíalisma og öðrum bölmóði,
eins og stendur í Þjóðviljanum og
haft er eftir uppklöppuðum for-
manni að yfirlýsing um framsýna
jafnaðarmannastefnu og ályktan-
ir um kraftmikla og bjartsýna
tóna eigi eftir að breyta hug-
myndum og grundvelli íslensks
stjórnmálalífs.
Á landsfundinum birtist sá pólit-
íski raunveruleiki að á íslandi er f
dag stór, kraftmikill, sjálfsöruggur
og breiður jafnaðarmannaflokkur,
Alþýðubandalagið, með róttæka
stefnu og nýjar áherslur.
Sé einhverjum að verða bumbult
af þessu orðagjálfri formannsins,
ætti að slá á flökurleikann, að
ágreiningur varð um tvö smámál,
sem varla tekur að nefna, en það er
afstaða flokksmanna ÓRG til sjáv-
arútvegsstefnu og evrópska efna-
hagssvæðisins. En hverju skiptir
það svosem milli sjálfsöruggra
súperkrata?
Samsull
Eftir landsfundinn gera allaballar
kröfu til þess að vera hinir einu,
sönnu kratar.
Toppkratinn, Jón Baldvin, for-
maður Alþýðuflokksins, er ókátur
með að kommarnir eru að stela
hugsjóninni frá honum og segir í
Alþýðublaðinu, að hann skilji ekki
hvers vegna kommarnir séu svona
æstir í að vera kratar, sem þeir eru
Ólafur Jón
súperkratl toppkratl
búnir að ausa auri, níða og ófrægja
í meira en hálfa öld.
Hinu gleymir toppkratinn, að
hann sjálfur og aðrir Reykjavíkur-
kratar hafa ekki síður sýnt sig vera
áfjáða í að vera allaballar en alla-
ballar kratar. í borgarstjórnar-
kosningunum voru AJþýðuflokks-
menn reknir með illu af framboðs-
listanum og skoraði toppkratinn á
alla sanna jafnaðarmenn að duga
nú vel og kjósa miðstjómarfólk í
Alþýðubandalaginu til setu í borg-
arstjórn.
Hann man ekki heldur þegar
hann æddi um landið á rauðu ljósi
með Ólafi Ragnari og var jöfnuður-
inn með þeim slíkur að aðrir alla-
ballar og kratar voru farnir að
ruglast í í hvaða krataflokki þeir
væm.
Fortíðarlaus framtíð
Engum sögum fer af því hvernig
félagi Hjörleifur, félagi Svavar og
félagi Steingrímur kunna við sig í
sjálfsöruggum og breiöum krata-
flokki. Sjálfsagt kunna þeir vel við
að eiga enga fortíð, þar sem upp-
klappaði formaðurinn hefur slegið
striki yfir alla svartsýni og bölmóð,
sem og sósíalismann. En þeir
munu vafalaust aðlagast nýju hug-
myndunum hans Ólafs Ragnars
um nýjan og flottan súperkrata-
flokk á sama hátt og forverar
þeirra skiptu um nafn á komma-
flokknum aftur og aftur, án þess að
það haggaði nokkru sinni við hug-
myndafræðinni.
Nýkratarnir í Alþýpðubandalag-
inu, sem gefið hafa frá sér „mjög
kraftmikla og bjartsýna tóna“, lýsa
því yfir að þeir séu reiðubúnir að
taka við landsstjórninni nú þegar,
en nefna engar kosningar í því
sambandi, enda er þeirra ekki þörf.
ÓRG gefur hinum jafnaðar-
mannaflokknum þá einkunn, að
hann sé gamall og lítill og ekkert
gagn í honum lengur. Sjálfsöruggi
og breiði krataflokkurinn kemur í
hans stað. Hér fer ekki milli mála
að uppklappaði formaðurinn er að
gera Sjálfstæðisflokknum tilboð
sem ekki er hægt að hafna.
Súperkrataflokkurinn mun taka
við stjórnarsetu af gamla, slitna og
litla krataflokknum og þarf ekki
annað en að skipta um rassa á
nokkrum ráðherrastólum til að
„framsýna jafnaðarmannastefhan“
fái færi á að gefa frá sér „mikla og
bjartsýna tóna“.
Þá fær landslýður loks að heyra
hinn eina sanna kraftbirtingar-
hljóm.
Þá munu Ólafur Ragnar og
kammeratar hans gegna heiðurs-
heitinu toppkratar. En Jón Baldvin
og Jón Sig. munu upplagðir
menningarfulltrúar í höfuðborg-
um heimsins þar sem menn halda
að íslenskir trúðleikar séu í háveg-
um hafðir.
OÓ