Tíminn - 28.03.1992, Qupperneq 2

2 Tíminn
Laugardagur 28. mars 1992
Sænskur hreindýrabóndi
sem kom hingað til lands í
síðustu viku til þess að
kynna sér íslenska hestínn:
Treysta a
stuðning
frá íslend-
Frá Inga V. Jónassyni,
fréttaritara Tímans i Sviþjóð.
Hvort þúsundir íslenskra hesta
verði fluttir út tll Norður Sví-
þjóðar er nokkuð sem hrein-
dýrabóndinn Reidar Nordfjall
viil láta tímann leiða í ljós.
Hann er búsettur í Handelsta-
len, Samabyggð í Jantland í Sví-
þjóð, og hefur undanfarin tvö ár
verið að flkra slg áfram með
notkun íslenska hestsins við
hreindýrasmölun. Það kom þó
eldd til af góðu, því eins og
hann kemst sjálfur að orði við
Tímann, var hann orðinn útslit-
inn af mótorhljólaakstri rétt lið-
lega þrítugur að aidri.
Hann viU þó ekki taka út sigur-
inn fyrirfram og segir að mörg
vandamál séu óleyst Meðal
annars haflyfírvöid á hans slóð-
um sýnt máiinu afar h'tinn
áhuga og vart sé að vænta
stuðnings þaðan eins og málin
standa í dag. Þess vegna vonast
Reidar til þess að þáttur íslend-
inga í þessu mái verði sem
mestur, en þaöan og hvergi
annars staðar frá sé hægt að fá
þá þekidngu sem tU þurfl.
Þaö er viðtekin venja meðal
Sama í Norður-Svíþjóð að nota
mótorhjól og vélsleöa við hrcin-
dýrasmölunina. Reynslan hefur
hins vegar leitt í Ijós að það er
mjög skaðlegt fyrir ökumenn-
ina. Vegna þessa átti Reldar ein-
ungis tveggja kosta vöi, að
hætta með hreindýrabúskapinn
eða grípa til annarra ráða. Að
smala dýrunum fótgangandi
þótti honum ekki fysUegur
kostur og þess vegna ákvað
hann að reyna ísienska hestinn.
Hann hefur haft tvo íslenska
hesta tU reynslu. Honum líkar
mjög vel við annan þeirra og
hyggur hann á kaup á fleirí
hestum. í þeim erindagjörðum
fór hann til íslands fyrir
skömmu, tU þess að kynna sér
hestinn og meðferð hans í sínu
rétta umhverfi. Reidar var mjög
ánægður með þessa för í hví-
vetnaog sagði að það sem hann
sá á ísiandi hefði styrkt hann í
trúnni á notkun ísienskra hesta
meðal Sama í Svíþjóð. Hann vUl
þó ekki flana að neinu heldur
byrja i smáum stíl, svo að dæm-
ið fari ekki út um þúfur vegna
kaups á of smáum og of léleg-
um hestum. Mun hann, ásamt
fjórum öðrum Sömum frá
þremur Samabyggðum á svæði
Suður Sama í Jantlandi, gera
frekari tilraunir með notkun ís-
landshesta. Þar er ails um að
ræða fimm hesta, sem hafa ver-
ið keyptir frá íslandi tU þessara
nota.
Reidar bindur vonlr viö að
þetta gangi vel og segbr að með
þessu móti fái Samarnir mögu-
leika á að endurvekja tengsl sín
við náttúruna. Auk þess komi
hreindýrasmölunin ekki tU með
að taka svo mUdu lengri tíma,
þó svo að íslcnsku hestarnir fari
hægar yfir en mótorhjóUn.
Ástœðan er einfaidlega sú að
það eru takmörk fyrir því
hversu hægt er að reka hrein-
dýrín hratt og sidptir þess
vegna ekki máli hvort notuð eru
tU þess mótorhjól, þyriur eða
hestar.
Samabærinn Ammarnás í Norður Svíþjóð verður sniðinn
að þörfum íslenska hestsins í tilraunaskyni í sumar:
Bærinn Ammarnas er staðsett-
ur rétt austan við landamæri
Svíþjóðar og Noregs. Þar eru
^ nú þegar a.m.k. 21 íslenskur
hestur og von á 16 til viðbótar í
maí. Ammarnásverkefnið verð-
ur síðan prufukeyrt í sumar.
Ammarnásverkefn-
iö er komið af stað!
Kemst hann brátt líka á íslenskan hest?
„Þeir ætla hreinlega að laga allan
bæinn eins og hann leggur sig að
íslensku hestunum, þannig að það
sé hægt að vera með hesta á götun-
um og hvar sem er í staðinn fyrir
mótorhjól," segir Þórður Erlings-
son, hjá Loka Islandshestum í Sví-
þjóð, en hann er einn þriggja ís-
lendinga, sem hafa unnið braut-
ryðjendastarf við kynningu á ís-
lenska hestinum meðal Sama þar í
landi.
Bæjaryfirvöld í Ammarnas hafa nú
þegar lagt fram skriflega pöntun á
sextán íslenskum hestum sem
munu fara frá íslandi um miðjan
maí. Hestarnir fara fyrst til bæjar-
ins Lidköping, sem stendur við
vatnið Vétten í miðri Svíþjóð.
Þangað mun koma sex manna
nefnd frá Ammarnas til þess að
fræðast um hestana og læra með-
ferð þeirra af Þórði.
Frá þessu máli var skýrt á forsíðu
Tímans í byrjun janúar á þessu ári.
Síðan þá hefur verið unnið stöðugt
að því. Hreindýrabændurnir í Am-
marnas hafa lagt talsverðar fjár-
hæðir í þetta ævintýri, en undir-
búningsvinna hefur staðið yfir allt
frá því á síðasta hausti. Meðal ann-
ars kom Ósvald Jónsson hreindýra-
bóndi til íslands í lok síðasta árs, til
þess að kynna sér íslenska hestinn
og kaupa hesta. Hann er þó alls
ekki með öllu ókunnugur hestin-
um okkar, því hann hefur stundað
ræktun þeirra frá því 1987 og á
sjálfur 21 íslenskan hest.
10 milljón króna
styrkur
Það er til marks um alvöruna á
bak við þetta tilraunaverkefni að
Samarnir í Ammarnás hafa fengið
um 10 milljón ísl.kr. styrk frá
Vásterbotten léninu, en það er sú
sýsla sem bærinn er staðsettur í.
Ammarnásverkefnið er prófsteinn á
notkun íslandshesta í Samabyggð-
um. Það verður keyrt í vor og sum-
ar og 10. september á að vera kom-
in nægileg reynsla á notkun ís-
lensku hestanna við smölun, til
þess að sænska ríkið geti ákveðið
hvort Samar verða almennt styrktir
til þess að ráðast í búháttabreyting-
una vélhjól/íslandshestar. Hrein-
dýrabændurnir í Ammarnás hafa
þegar sótt um slíkan styrk og gangi
hlutirnir upp hjá þeim eru miklar
líkur á að ríkið styrki Samana í
heild að þessu leyti, því málið þykir
mjög gott m.a. út frá sjónarhóli
umhverfis- og heilsuverndar.
Reyndar eru íslensku hestarnir
ekki nema hluti af stærra dæmi í
bænum Ammarnás. Mjög stór hluti
þó, en þar er verið að hrinda af stað
átaki til betri lífskjara sem byggist á
þremur slagorðum: Aðferð, aðstaða
og vara.
Ósvald Jónsson hreindýrabóndi
útskýrði þetta þrískipta átak í sam-
tali við Inga V. Jónasson, fréttarit-
ara Tímans í Svíþjóð. Breyttar að-
ferðir byggjast á því að hætta að
nota mótorhljól við smölun, en
nota íslenska hesta í staðinn. Sam-
arnir munu þó halda áfram að nota
snjósleða og þyrlur meðfram.
Aðstaðan er þáttur númer tvö. Til
þess að geta notað hestana þurfa
Samarnir, að þjálfa sig í notkun
þeirra og mennta sig í tengslum við
það. Að auki þurfa þeir peninga, til
þess að bæta slátrunaraðstöðu fyrir
hreindýrin og til að girða beitarhólf
fyrir íslandshestana og byggja yfir
þá hesthús og fóðurbirgðastöðvar á
afréttunum. Þriðji grunþátturinn
er varan sjálf. Það er að segja aukin
gæði hreindýrakjötsins er skili
meiri arði og jafnframt er efling
ferðamannaiðnaðar sem nýbú-
greinar flokkuð undir þennan þátt
Fréttin olli tauga-
titringi
Frétt Tímans frá því á þriðjudag,
sem var byggð á viðtali við Einar
Bollason, formann Sölusamtaka ís-
lenskra hrossabænda, olli tauga-
titringi bæði hér á landi og í Sví-
þjóð þegar hún birtist. Einar skýrði
frá fyrirhuguðum útflutnigi sölu-
samtakanna á hrossum til Sama í
suðurhluta Samabyggðanna í Sví-
þjóð. Einar sagði að þetta starf væri
unnið í gegnum umboðsmann
S.Í.H. í Svíþjóð, Hafliða Gíslason.
Hafliði hafði samband við Tímann
eftir að fréttin barst til hans og vildi
koma því á framfæri að hann væri
ekki umboðsmaður Sölusamtak-
anna, heldur ynnu fyrirtæki hans
Dagfari/íslandshestar og S.Í.H.
verkefnið í sameiningu.
Þá mun þessi frétt jafnframt hafa
komið sumum stjórnarmönnum í
S.Í.H. í nokkuð opna skjöldu,
a.m.k. Jóhanni Þorsteinssyni bónda
á Miðsitju í Skagafirði, en hann er
einn áðurnefndra þriggja íslenskra
aðila sem hafa staðið að markaðs-
átakinu í Ammernás. Stjórn Sölu-
samtaka íslenskra hrossabænda
hefur verið kölluð saman á fund á
morgun, þar sem fréttin verður
tekin sérstaklega fyrir. -ÁG.