Tíminn - 05.01.1993, Side 2

2 Tíminn
Þriðjudagur 5. janúar 1993
Stjórnvöld hækka matarskattinn úr 14% í 21%:
Svín, egg, kjúklingar og
nautakjöt hækka um 5-14%
Lækkun niöurgreiðslna vegna framleiðslu kjúklinga, eggja, svína-, hrossa-
og nautakjöts úr 460 milljónum í 190 milljónir leiðir til að þessar búvörur
hækka nú um áramótin um 5-14%. Fulltrúar þessara atvinnugreina segja
að ákvörðun stjómvalda að lækka þessar greiðslur séu svik við gefin loforð.
Með henni sé matarskattur á þessar búvömr hækkaður í 21,2%, en þegar
virðisaukaskattskerfinu var komið á var matarskatturinn 12%.
Formaður Stéttarsambands bænda
segir ljóst að bændasamtökin verði
að leggja enn meiri áherslu á að bú-
vörur verði í lægra skattþrepi.
Þegar virðisaukaskatti var komið á
árið 1988 var ákveðið að um helm-
ingur virðisaukaskatts á matvörum
yrði endurgreiddur. Þar með var
komið á móts við það sjónarmið að
matvæli ættu að vera minna skatt-
lagðar en aðrar neysluvörur. Bænda-
samtökin lögðu hins vegar áherslu á
að lagður yrði á virðisaukaskattur í
tveimur þrepum og matvæli yrðu í
Iægra þrepi. Bændur töldu slíkt kerfi
betra en að hafa endurgreiðslukerfi
þar sem sú hætta vofði yfir að endur-
greiðslumar yrðu skertar. Haukur
Halldórsson, formaður Stéttarsam-
bands bænda, sagði að þetta hafí
komið á daginn. Endurgreiðslurnar
hafi ekki hækkað í samræmi við
verðlagsþróun. Matarskattur á kjúk-
linga, egg, svína-, hrossa-, og nauta-
kjöt var í upphafi um 12%. Á þessu
ári var hann orðinn 14,75%. Með
ráðstöfunum stjómvaida verður
matarskatturinn á þessu ári 21,2%.
Áhrifin af skerðingu niðurgreiðslna
af þessum afurðum er mun meiri en
þær 270 milljónir sem ákveðin eru á
fjárlögum. Verði þessari Iækkun nið-
urgreiðslna allri velt út í verðlagið
þýðir það um 400 milljóna kostnað-
arauka fyrir neytendur.
Egg þyrftu að hækka um 10% vegna
skerðingar stjórnvalda á niður-
greiðslum. Eggjabændur hafa hins
vegar ákveðið að hækka ekki nema
Friðsæl
Áramót
Áramótin voru óvenju friðsæl um
allt land og til marks um það var
Slökkvilið Reykjavíkur aðeins einu
sinni kallað út á nýársnótt og þá
vegna bilunar í öryggiskerfi. Svip-
aða sögu segja löggæslumenn og
telja áramótin líkjast einna helst ró-
legri helgi.
„Fólk er kannski meðvitaðra og það
hefur kannski hjálpað til að snjór var
yfir öllu,“ segir Guðmundur Jóns-
son, varðstjóri hjá Slökkviliði
Reykjavíkur. Þar muna menn ekki
rólegri áramót.
Hann segir að undanfarin ár hafi
útköll um áramót verið algeng. Þá
hafi iðulega kviknað í vegna ógæti-
legrar meðhöndlunar flugelda og
gáleysis vegna ölvunar. „Ég held að
heppnin hafi verið með fólki þessi
áramót," segir Guðmundur. -HÞ
Dagsbrúnar-
ránið upplýst
Þrír menn voru úrskurðaöir í gæslu-
varðhald fyrir áramót vegna innbrots
í skrífstofu Dagsbrúnar en peninga-
skápur sem stolið var þaðan fannst í
höfninni í Kópavogi.
Eins og kunnugt er var peningaskáp
með hátt á elleftu milljón króna stolið
úr skrifstofu Dagsbrúnar á dögunum.
Þjófamir höfðu eytt um 400 þúsund
krónum sem voru í skápnum en verð-
bréf og ávísanir var óhreyft. Nú hafa
þrír ungir menn á aldrinum 16 til 20
ára verið úrskurðaðir í gæsluvarðhald
vegna þessa máls og hafa þeir áður
komið við sögu lögreglunnar.
um 5% nú fyrst um sinn. Kjúklingar
þyrftu að hækka um 14%, en kjúk-
lingabændur ætla hins vegar ekki að
hækka kjúklinga nema um 9,6%.
Nautakjöt þarf að hækka um 14% og
fulltrúar greinarinnar segjast ekki
sjá annan kost en að velta þeirri
hækkun aldri út í verðlagið. Ekki
hefúr verið tekin ákvörðun um hvað
svínakjöt mun hækka mikið, en
hækkunarþörfm er 10%. Fulltrúar
svínabænda reikna með að bændur
reyni að taka eitthvað af hækkuninni
á sig til að byrja með.
Á blaðamannafundi sem fulltrúar
þessara búgreina héldu í gær kom
fram afar hörð gagnrýni á ákvörðun
stjórnvalda að draga úr niðurgreiðsl-
um og hækka þar með matarskatt-
inn. Þeir bentu á að á síðustu árum
anna.
Frá blaðamannafundi í gær, Haukur Halldórsson, form. Stéttasam-
bands bænda, og Jóhannes Gunnarsson, form. Neytendasamtak-
Timamynd: Ámi Bjama.
bænda og neytenda til sín. Þróun
verðlags á þessum búvörum niður á
við, hafi verið stöðvuð.
Kristinn Gylfi Jónsson, fulltrúi
hafi bændur markvisst unnið að því
að lækka verð á búvörum með hag-
ræðingu og skipulagsbreytingum.
Nú hafi ríkisvaldið kippt ávinningi
Ný reglugerð heilbrigðis- og tryggingaráðuneytis:
Fleiri sjúklingar
þurfa að borga lyf
Illutdeild sjúklings f lyfjavcrði
hækkar úr 25% í 32% er ný reglu-
gerð heilbrigöis- og trygginga-
málaráðuneytisins tekur gðdi 18.
janúar. Lyfjakort falla úr gildi og
nú þurfa sjúklingar sem t.d. þurfa
asma-, hjarta- og væg geðlvf að
greiða hluta af verði þeirra.
í frétt frá ráðuneytínu er talað um
þrenns konar lyfjaflokka.
í fyrsta lagi er gert ráð fyrir að um
25.000 útgefin lyfjakort falli úr
gildi en algengast er að þeir sem
hafa þurft á asma-, hjarta-, sorias-
is- og vægum geölyfjum að halda
hafi notað kort tii aö fá ókeypis
svonefnd B-lyf. Það sem breytíst er
að sjúklingur greiðir 500 kr. lág-
marksgjald af verði lyfs en áður
voru þau greidd af sjúkratrygging-
um eða sjúklingi að hluta. Af verði
þess þar umfram greiðir sjúkling-
ur 12.5% en þó aldrei meira en
1.500 kr. EHÍ- og örorkulífeyris-
þegar greiöa 150 kr. lágmarksgjald
og greiöa 5% af verði lyfsins um-
fram það en þó aldrei meira en 400
kr.
í öðru lagi er um að ræða algeng
lyf eins og gigtar- og fúkkalyf sem
sjúkratryggingar taka þátt í að
greiða. Þessi lyf hafa fallið undir
svonefndan E-flokk. Sama lág-
marksgjald er greitt fyrir þessi lyf
og hin fyrri en af verði umfram
500 kr. greiðir sjúklingur 25% en
ekki hærra en 3.000 kr. Elli-og ör-
orkulífeyrisþegar greiða sem fyrr
minnst 150 kr. og 10% umfram
það en ekki meira en 800 kr. Eina
breytíngin á greiðslu fyrir almenn
lyf er sú að þar komi lágmarksgjald
eða gólf eins og hann orðar það.
f þriðja lagi verða sjúklingar að
greiða að fullu fyrir væg verkjalyf
og lyf tíl lækkunar á blóðfitu. Þessi
fyf hafa áður verið greidd að hluta
af sjúkratryggingum en eru nú
færð yfir í svokallaöan 0-flokk,
sem þýðir að notandi greiðir lyfið
að fullu.
Svokölluð stjömumerkt lyf hafa
almannatryggingar greitt að fullu
og verður engin breyting þar á. Að
sögn Einars Magnússonar, deildar-
stjóra í lyfjamáladcild heilbrigðis-
ráðuneytís, er þar um lyf eins og
við sykursýfd, flogaveiki og
krabbameini. Jafnframt segir í
fréttinni að TVyggingastofnun rík-
isins sé heimUt að kveða á um fulla
greiðslu sjúkratrygginga á öUum
lyfjura í sérstökum tílfeUum svo
sem þegar um er að ræða síendur-
teknar aivariegar sýkingar eða
óvenju mikla lyfjanotkun að stað-
aldri. Einar segir að hér sé um ný-
mæU að ræða sem sækja þurfi um
sérstaklega. -HÞ
Ungir jafnaðarmenn eru óánægðir með aðgerðir ríkisstjórnarinnar á
síðustu dögum liðins árs:
Vara við afleiðingum
stjórnarstefnunnar
Framkvæmdastjóm Sambands
ungra jafnaðarmanna hefur sam-
þykkt ályktun þar sem varað er
sterklega við afleiðingum aðgerðar
ríkisstjóraar Davíðs Oddssonar fyr-
ir ungt fólk í landinu, einkum ung-
ar fiölskyldur sem erfiða við aö
koma sér þaki yfir höfuðið. I álykt-
uninni er fagnaö yfirlýsingum for-
sætisráðherra að nú gefist besta
tækifærið fyrir ísland að sækja um
aðild EB. Jafnframt hvetur SUJ til
að ræðutími á Alþingi verði tak-
markaður þannig að stjómarand-
stöðunni h'ðist ekki að koma í veg
fyrir samþykkt EES- samningsins á
þingi.
„Ungir jafnaðarmenn telja að
margar þær ráðstafanir sem gripið
var til undir lok ársins séu til þess
fallnar að kippa grundvelli undan
framtíðaráformum fjölda ungs fólks.
Með skerðingu bamabóta og hús-
næðisbóta, lækkun persónuafsláttar
og hækkun skatthlutfalls í tekju-
skatti, eru lífskjör almenns launa-
fólks, og þá sérstaklega þeirra lægst
launuðu, stórlega skert. Þetta er
gert á sama tíma og ekkert bólar á
efndum ríkisstjórnarinnar um fjár-
magnstekjuskatt, og ekki eru gerðar
raunhæfar ráðstafanir til að herða
eftirlit með þeim hópum í þjóðfélag-
inu sem skammta sér laun og skatta
og sannarlega bera ekki þann hluta
af samneyslunni sem þeim ber.
Samband ungra jafnaðarmanna
krefst þess að ríkisstjórnin endur-
skoði fyrirætlanir sínar og sjái til
þess að þær álögur sem hún setur
komi niður á þeim þjóðfélagshópum
sem betur mega sín,“ segir í ályktun
SUJ.
SUJ krefst fjármagnsskatts, aukins
hátekjuskatts, skattalögreglu og
hækkunar persónuafsláttar og á
móti hærri skattprósentu. Þá vill
SUJ að náð verði stórfelldum sparn-
aði í landbúnaðarmálum og að tekið
verði upp veiðileyfagjald.
SUJ krefst þess að Alþingi afgreiði
EES-samninginn nú þegar. Lýst er
yfir hneykslan á starfsháttum Al-
þingis.
Það beri þingræði þjóðarinnar ekki
góðan vitnisburð að minnihluti Al-
þingis geti með málþófi komið í veg
fyrir samþykkt samningsins. Lýst er
yfir stuðningi við tillögu um að
ræðutími verði takmarkaður um
þetta mál.
SUJ fagnar orðum forsætisráðherra
í fjölmiðlum að nú gefist besta tæki-
færið fyrir ísland að sækja um aðild
að EB, það er í samfloti með hinum
Norðurlöndunum. SUJ segir að með
þessari yfirlýsingu sé Davíð Oddsson
að taka undir sjónarmið ungra jafn-
aðarmanna. -EÓ
svínabænda, sagði að bændur sjái
fram á aukna samkeppni frá erlend-
um búvörum á næstu árum. Þessi
ákvörðun stjómvalda hjálpi bændum
ekki að mæta þeirri samkeppni. Virð-
isaukaskattur á matvæli sé óvíða
hærri en hér á landi. Þessar miklu
skattaálögur fæli fólk frá því að
kaupa kjöt.
Guðmundur Lárusson, formaður
Landssambands kúabænda, segir að
kúabændur ættu ekki annan kost en
að velta hækkuninni út í verðlagið.
Kúabændur hefðu lækkað verð á
nautgripakjöti í haust um 5-30%. Sú
hækkun hefði átt að vera tímabund-
in, en með lækkun niðurgreiðslna sé
ljóst að kúabændur gætu ekki hækk-
að aftur. Ríkisvaldið taki lækkunina
til sín.
Jóhannes Gunnarsson, formaður
Neytendasamtakanna, segir að þessi
ákvörðun stjórnvalda komi afar illa
við heimilin í landinu og sé ein af
mörgum ákvörðunum sem íþyngi
heimilunum. Hann sagði það skjóta
nokkuð skökku við að verðlag á bú-
vörum hækkaði fyrir tilverkan
stjómvalda, þeirra sömu stjórnvalda
og legðu alla áherslu á að aðlaga okk-
ar efnahagslíf á sem flestum sviðum
því sem gerist í löndum EES. -EÓ
Vélstjórar á skipum Hafró
fengu 4% kauphækkun:
Minnka má
viðhalds*
kostnað
„Kjami málsins er sá að það er
hægt að spara vemlegar fjárhæðir í
viðhaldskostnaði skipa frá því sem
nú er með betra eftirliti og fyrir-
byggjandi aðgerðum. Danir fullyrða
að þeir getí sparað allt að 30% í við-
haldskostnaði hjá sér með því að
fela vélstjómm aukin viðhaldsverk-
efni um borð í skipunum gegn sér-
stökum greiðslum," segir Helgi
Laxdal, formaður Vélstjórafélags
íslands.
Hann segir það ekki fjarri Iagi að
viðhaldskostnaður íslenska flotans
hafi numið hátt í 5 milljörðum árið
1991. Með dönsku aðferðinni hefði
verið hægt að ná þessum kostnaði
niður í allt að 1.5 milljarð króna og
munar um minna.
„Þetta hefur lengi verið baráttumál
hjá okkur og m.a. höfum við staðið
fyrir námskeiðum þar að lútandi en
því miður virðist mér útgerðarmenn
sýna þessu lítinn áhuga,“ segir Helgi
Laxdal.
Boðað verkfall vélstjóra á skipum
Hafrannsóknastofnunar var blásið af
eftir að samningar tókust í deilu
þeirra við stofnunina og héldu skip-
in í loðnuleiðangur í gærkvöld.
Samkvæmt samningnum fá þeir 4%
kauphækkun á gmnnlaun fyrir
aukna viðhaldsvinnu um borð í skip-
unum og gildir samningurinn til 1.
mars.
Helgi Laxdal, formaður Vélstjórafé-
lags Islands, segir að í samningun-
um frá því í vor við útgerðir kaup-
skipa sé gert ráð fyrir sérstökum
hagræðingartaxta vegna viðhalds-
vinnu vélstjóra um borð í skipunum.
Hins vegar hafði dregist að færa
þennan hluta samningsins yfir á
skip Hafrannsóknastofnunar og því
hafði verið nauðsynlegt að boða
verkfall til að knýja á um lausn máls-
ins. Aftur á móti hafa vélstjórar hjá
Landhelgisgæslunni ekki verkfalls-
rétt og því hefur deilu þeirra við
stofnunina verið vísað í gerðardóm.
-grh