Tíminn - 07.10.1993, Blaðsíða 1

Frétta-Tíminn...Frétta-síminn...68-76-48...Frétta-Tfminn...Frétta-síminn...68-76-48...Frétta-Tíminn...Frétta-síminn...68-76-48.
Miðvikudagur
7. október 1993
189.tbl.77. árg.
VERÐí LAUSASÖLU
KR. 125.-
Hæstiréttur tók sér 40% launahækkun í fyrra eftir að löggjafarvaldið hafnaði hækkun.
Forsætisráðherra kvittar nú upp á reikningana:
Hæstaréttardómarar hafa dæmt sjálfum sér 100 þúsund króna launahækk-
un. Annað værl óeðlllegt, segir varaforseti Hæstaréttar.
Hæstaréttardómarar hafa nú í tæpt
ár sent forsætisráðuneytinu reikn-
inga fyrir fasta yfirvinnu, sem
tryggir þeim ríflega 100 þúsund
króna launahækkun á mánuði.
Ráðuneytið kvittar á reikningana og
Launaskrifstofa ríkisins borgar.
Forsætisráðherra segir að hæsti-
réttur hafi ákveðið að hækka sín
laun sjálfur, beðið ráðuneytið að sjá
um framkvæmdina og hann deili
ekki við réttinn.
í fjárlagafrumvarpi þessa árs kem-
ur fram að fjárveiting vegna Iauna
haestaréttardómara og starfsfólks
Hæstaréttar hækka úr 29,2 milljón-
um króna á yfirstandandandi ári í
41,2 milljónir á því næsta. Þetta er
liðlega 40% hækkun. Með þessu
hækka Iaun hæstaréttardómara úr
rúmum 250 þúsund krónum á mán-
uði í liðlega 360 þúsund. Þetta kom
fyrst fram í fréttum Stöðvar tvö á
þriðjudag.
Kjaradómur ákvað að hækka laun
hæstaréttardómara verulega síðast-
liðið haust en sú hækkun var tekin
til baka með lögum í kjölfar al-
mennra mótmæla.
Laun hæstaréttardómara hafa und-
anfarin ár dregist afturúr launum
annarra dómara og segir í texta fjár-
Iagafrumvarps þessa árs að ákveðið
hafi verið að samræma laun hæsta-
réttardómara og annarra dómara í
dómskerfmu og þess vegna sé hækk-
unin til komin. Davíð Oddsson for-
sætisráðherra segir að Hæstiréttur
hafí túlkað niðurstöðu Kjaradóms á
ákveðinn hátt og hækkað sín laun
sjálfur í kjölfarið.
„Þetta er ekki ákvörðun forsætis-
ráðherra," sagði Davíð í samtali við
Tímann í gær. „Þetta er ákvörðun
réttarins sjálfs. Rétturinn sendi bréf
og komst að þeirri niðurstöðu að
túlka bæri þann kjaradóm sem þá
hafði fallið á tiltekinn hátt. f fram-
haldi af því var forsætisráðherra
beðinn að sjá til þess að þessi
greiðsla ætti sér stað, færi fram og
fengist aukafjárveiting fyrir henni.
Þannig að þetta var ekki ákvörðun
forsætisráðuneytisins, þetta var
ákvörðun réttarins sjálfs. Ég deili
ekki við réttinn um það.“
Samkvæmt upplýsingum frá Iauna-
skrifstofu ríkisins fa hæstaréttar-
dómarar greidda 48 yfirvinnutíma á
mánuði. Hver yfirvinnutími reikn-
ast 1,0385% af mánaðarlaunum,
sem eru um 250 þúsund samkvæmt
ákvörðun Kjaradóms og kostar
þannig rúmlega 2.500 krónur. Sam-
kvæmt því fá hæstaréttardómarar
greiddar 120 þúsund krónur í fasta
yfirvinnu á mánuði.
„Þetta var ákveðið fyrir einu ári síð-
an og ekki um neina hækkun að
ræða núna,“ segir Hrafn Bragason,
varaforseti Hæstaréttar. „Það var
ákveðið að greiða hluta af unninni
yfirvinnu samkvæmt reikningi. Það
er ekkert annað sem þetta gengur
útá, þetta er bara ósköp einfait mál.“
— Finnst ykkur eðlilegt að þið tak-
ið þessa ákvörðun sjálfir?
„Það er óeðlilegt að nokkur annar
taki hana. Það er vegna þess að dóm-
stólar í landinu eiga að vera sjálf-
stæðir og óháðir framkvæmdavald-
inu og lagasetningarvaldinu. Og
þegar svo er komið að það verður að
greiða einhverja sérstaka aukavinnu
svona, þá á það ekki að þurfa að vera
komið undir framkvæmdavaldinu
heldur á dómsvaldið sjálft að taka af
skarið með það.
Fjárlagafrumvaip, endur-
skoðun samninga og
skattsvik. Miðstjórn ÁSÍ:
Miðstjóm Alþýðusambands ís-
lands telur að í fjárlagafrumvarpi
ríkisstjómar séu ýmis ákvæði sem
ekki sé hægt að meta öðruvísi en
svo að ríkisstjÓmin hyggist hlaup-
ast undan merkjum og ganga á
bak orða sinna frá því í vor. ítrek-
uð er sú skoðun að yfirlýsing rík-
isstjómar frá því þá var helsta for-
senda þess að samníngar tókust
lafnframt telur miðstjórnin að ef
ekki verði gerðar verulegar breyt-
ingar á fyrirhuguðum áformum
ríkisstjórnar um leggja á 0,5%
skatt á tekjur launafólks vegna
lækkunar virðisaukaskatts á mat-
vælum, útgáfu heilsukorta og
frestun fjármagnstekjuskatts og
skerðingu á framlaga til atvinnu-
skapandi aðgerða, muni það óhjá-
kvæmilega hafa áhrif á niður-
stöðu við endurskoðun kjara-
samninga. Auk þess geti það vald-
ið verulegum trúnaðarbresti í
samskiptum aðila og dregið úr
stöðugleika á vinnumarkaði og í
efnahagslífinu.
Þá fagnar miðstjómin frarnkom-
inni niðurstöðu skattsvikanefnd-
arinnar, sem skipuð var að frum-
kvæði ASÍ, BSRB og KÍ. Mið-
stjómin vekur athygli á því að í
niðurstöðum nefhdarinnar er í
ölium aðalatriðum tekið undir
málflutning samtakanna um
skattsvikamál á undanfömum ár-
um. Þetta á sérstaklega við um að-
gerðir gegn svartri atvinnustarf-
semi, nauðsyn fyrir haekkun á
reiknuðu endurgjaldi einyrkja og
fiölgun starfsmanna f beinu skatta-
eftirliti. -grh
Læknum bent á leiðir til að spara 100-200 milljónir með pennum sínum:
Læknar kjósa dýrustu magasárslyfin
fslenskir læknar ávísa nærri þrisv-
ar sinnum meira af magasárslyfj-
um en norrænir starfsbræður
þeirra og viðbótin er öll, og meira
en það, í dýrustu fyifjunum.
íslendingar átu magasárslyf fyrir
um 340 milljónir króna í fyrra —
eða sem svarar 5.200 krónum að
meðaltali á hverja fjögurra manna
fjölskyldu. Það gæti sparað um eða
yfir 200 milljónir króna (t.d. um
helminginn af kostnaði heilsukort-
anna) ef íslendingar neyttu maga-
sárslyfja í svipuðum mæli og aðrir
Norðurlandabúar.
Ekki nóg með að íslenskir læknar
hafi í fyrra ávísað hlutfallslega um
þrisvar sinnum meira af magasárs-
lyfjum en norrænir starfsbræður
þeirra, heldur eru aðeins um 10%
af ávísunum þeirra á ódýrystu lyfin
borið saman við hátt í 40% hjá öðr-
um norrænum læknum. Ranitidín,
sem er dýrt lyf, virðist vera í sér-
stöku uppáhaldi hjá íslenskum
læknum, því þeir ávísuðu hlutfalls-
lega sex til sjö sinnum meira af því
en norrænir starísbræður þeirra.
Alls tóku íslendingar inn tæplega
1.640.000 dagskammta af ranitidín-
lyfjum á síðasta ári, sem á núgild-
andi apótekaverði kosta rúmlega
0 Címetdín
H Famótidln
@ Ramtidín
88 Ómerprazól
Fyrsta súlan sýnir
meðalnotkun ann-
arra Norðurlandabúa
á magasárslytjum
1992 maelt i fjölda
dagsskammta á
hverja 1.000 íbúa á
dag og skipt eftir
Meðaltal N Island (sl.2.fj.'93 tegundum.
Miðsúlan sýnir samsvarandi upplýsingar fyrir fsland og þar með að notk-
un magasárslyfja var hátt I þrisvar sinnum meiri hér á landi. fslendingar
nota samt minna af ódýrustu lyfjunum, en hins vegar margfalt magn af
þeim dýrari. Síðasta súlan sýnir lyfjanotkunina hér á 2. ársfjóröungi þessa
árs. Notkun á nýjasta og dýrasta lyfinu haföi þá aukist um þriðjung frá ár-
Inu áður. (Heimild: Landlæknir)
273 milljónir króna.
Þetta svarar til þess að um 4.500
landsmenn hafi tekið þessi lyf inn
að jafnaði hvern einasta dag ársins.
En heildarsala magasárslyfja gefur
til kynna að um 5.800 manns hafi
tekið inn magasárslyf alla daga árs-
ins, sem á núgildandi verði kosta
kringum 340 milljónir króna.
Það virðist því að vonum að lyfja-
nefnd Landsspítalans skuli hvetja
lækna spítalans til að nota ódýrustu
lyfin, címetidín, og þannig spara
spítalanum um 1,5 milljónir árlega
í lyfjakostnað. Ennfremur mælist
lyfjanefndin til þess að læknar spít-
alans noti ómeprazól (nýjasta og
dýrasta) lyfið mjög sparlega vegna
kostnaðar.
Heilbrigðisráðuneytið og land-
læknir benda á að notkun maga-
sárslyfja sé um helmingi meiri hér
en í Svíþjóð, sem kemur næst á
hæla íslandi í þessu tilliti, en nærri
þrisvar sinnum meiri en á hinum
Norðurlöndunum að meðaltali.
„Fullnægjandi skýringar á þessum
mikla mismun hafa ekki fundist,"
segir landlæknir, sem virðist þann-
ig efast um að magasár sé þrisvar
sinnum algengara á fslandi en hin-
um Norðurlöndunum.
„Sennilega eru þessi lyf að ein-
hverju leyti ofnotuð," segir Helgi
Sigurðsson lyfjafræðingur sem hef-
ur kannað notkun magalyfja meðal
íslendinga. „Við vitum að ekki eru
gefnir of stórir skammtar. Hins veg-
ar er raunveruleg tíðni magasjúk-
dóma hjá Norðurlandaþjóðunum
ekki þekkt og þess vegna er erfitt að
gera samanburð."
Landlæknir segir athyglisvert hve
mikil notkun er hér á ranitidínlyfj-
um þrátt fyrir að bæði íslenskir og
erlendir sérfræðingar telji flesta
H2-blokkara svo til jafngilda og að
verð þeirra mætti gjarnan ráða
lyfjavalinu meira en nú er. (H2-
blokkarar draga úr sýrumyndun í
maga til að magasárinu gefist frið-
ur til að gróa).
Bent er á, að þeir rúmlega 1,6
milljónir dagskammta af ranitidíni
sem notaðir voru hér á landi í fyrra
mundu kosta rúmlega 273 milljón-
ir króna miðað við útsöluverð apó-
teka í ágúst sl. Samkvæmt því kost-
ar dagsskammturinn um 166 kr. og
mánaðarskammturinn um 5.000
krónur.
Samkvæmt sömu verðskrá kostar
ódýrasta címetidín um helmingi
minna eða 81 krónu dagskammtur-
inn. Hefði það verið notað ein-
göngu þýddi það rúmlega 140 millj-
óna verðmismur.. „Þótt ekki sé
hægt að gera ráð fyrir einhliða
notkun címetidíns er ljóst að eftir
miklum sparnaði er að slægjast,"
segir landlæknir.
Og miklu meiri yrði sparnaðurinn
vitanlega ef landsmenn hresstust
svo í „mallakútnum“ að þeim dygði
álíka magn magasárslyfja og frænd-
um þeirra á hinum Norðurlöndun-
um.
„Já, við höfum vísbendingar um að
magabólgur séu algengari hér en
t.d. hjá Dönum," segir Helgi Sig-
urðsson lyfjafræðingur. „En það er
borðleggjandi að magalyf hafa
borgað sig, t.d. með færri innlögn-
um á sjúkrahús vegna magasára og
skeifúgarnarsára. I því felst heil-
mikill sparnaður." - HEI/ÞJ