Tíminn - 02.11.1993, Qupperneq 4

4 Tíminn
Þriðjudagur 2. nóvember 1993
Tíininn
Ritstjóri: Þór Jónsson ábm.
Aöstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjóri: Stefán Ásgrfmsson
Útgefandi: Mótvægi hf.
Framkvæmdastjóri: Hrólfur Ölvisson
Auglýsíngastjóri: Guðni Geir Einarsson
RltsQóm og skrifstofur: Hverfisgötu 33, Reykjavlk. Póstfang:
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík. Aðalsími: 618300.
Auglýslngasími: 618322. Auglýsingafax: 618321.
Setnlng og umbrot: Tæknideild Tlmans. Prentun: Oddi hf.
Mánaðaráskrift kr. 1400- , verð I lausasölu kr. 125,-
Gmnnverð auglýsinga kr. 765,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 61-83-03
Mannorðsmissir
innan EES
Enn og aftur er deilt í ríkisstjórninni um Iandbúnað og
enn á ný ætla íslendingar að verða berir að því að virða
ekki alþjóðlega samninga. Nú er ekki rifist um skinku
eða kalkúna heldur meðlætið, grænmetið.
Munurinn á þessu máli og innflutningnum á skinku,
sem héraðsdómur dæmdi ólöglegan, er að nú liggur fyr-
ir skýr og afdráttarlaus milliríkjasamningur um þennan
innflutning. Þessi samningur, sem var gerður hinn 15.
apríl í ár, er hluti af EES-saniningnum og felur í sér að á
tímabilinu frá 1. nóvember til 15. mars hvert ár skuli
innflutningur á tilteknum grænmetistegundum vera
frjáls.óg án álagningar tolla. Þessar grænmetistegundir
eru tómatar, gúrkur, salathöfuð og paprika.
Þegar þjóðir gera með sér milliríkjasamninga öðlast
samningsaðilar tiltekin réttindi og takast einnig á hend-
ur skyldur. Með EES-samningnum fengu íslendingar
umtalsverð tollfríðindi á mikilvægustu útflutningsvöru
þjóðarinnar, sjávarafurðum. Ýmsir aðrir möguleikar
opnast fyrir atvinnufýrirtæki og almenning, en á móti
verður samkeppnin harðari en verið hefur.
Þegar þingmenn þjóðarinnar greiddu atkvæði með
EES-samningnum voru þeir að takast á herðar allar þær
skuldbindingar sem honum fylgdu. Þeim sem greiddu at-
kvæði með samningnum mátti vera það Ijóst. Einn af
þeim var Halldór Blöndal landbúnaðarráðherra sem með
já- atkvæði sínu skuldbatt sig bæði að þjóðarrétti og sið-
ferðilega til að gera nauðsynlegar breytingar á íslenskri
löggjöf til þess að EES- samningurinn og fylgisamningar
hans næðu fram að ganga. Það þýðir ekki fyrir landbún-
aðarráðherra að reyna að skýla sér á bak við Alþingi og
segja að búvörulögum hafi ekki verið breytt. Ráðherra
ber stjórnskipulega ábyrgð á landbúnaðarmálum og hon-
um bar skylda til að tryggja lagasetningu til samræmis
við EES- samninginn og fylgisamninga hans í tæka tíð
fyrir gildistöku þeirra. Til þess hafði hann ýmis úrræði,
ýmist í vor, sumar eða haust, svo að íslendingar gætu
virt alþjóðlegar skuldbindingar sínar. Ætla má að jafnvel
bráðabirgðalög hefðu fengið samþykki á Alþingi.
Full ástæða er til þess að hafa áhyggjur af afleiðingum
pólitískrar (og persónulegrar) stælu landbúnaðar- og ut-
anríkisráðherra, sem birtist í þessu grænmetismáli. Af-
leiðingar deilunnar geta orðið mun alvarlegri en hefð-
bundnar krytur á milli stjórnarflokkanna, því að erlendir
samningsaðilar, sem telja á sig hallað, geta gripið til
gagnaðgerða af einhverjum toga. í þessu sambandi er
ekki úr vegi að benda á að hátt í 70% af vöruútflutningi
íslands fer til ríkja EB, þess aðila sem „grænmetissamn-
ingurinn" er brotinn á. Það er einnig ljóst að samnings-
brot íslendinga á þessu sviði flýtir ekki fyrir því að EB
felli niður tolla á saltfiski, en við íslendingar höfum
óskað eftir því að þeirri tollaniðurfellingu verði flýtt um-
fram samningsskyldu EB.
Enn verra væri þó ef samningsaðilar okkar ís^ndinga
telja að við séum vísvitandi að reyna að komast undan
samningsskyldum. Slíkur mannorðsmissir í samfélagi
þjóðanna er mun alvarlegri en tæknileg formsatriði sem
deilt er um í persónulegri og pólitískri refskák íslenskra
stjórnmála. Menn skulu minnast þess að „orð skulu
standa“, þegar þeir greiða atkvæði með alþjóðlegum
skuldbindingum í framtíðinni; samningsskyldur ber að
efna. Og Halldór Blöndal skyldi muna það næst, þegar
hann greiðir atkvæði á Alþingi, að í upphafi skyldi endir-
inn skoða.
í fíærkvöldi stóð enn yfir \iötæk leit að
ungum manni sem ráðist hafði á 16
ára gamlastúlku síðastliðið föstudags-
kvcild og nauðgað henni. Stúlkan vará
gangi á leiðheim til sín úr Breiðholts-
hverfi í Kópavoginn. Hún gekk í gegn
um undirgöng undir Reykjanesbraut
og virðist maðurinn hafa setið fyrir
henni, því hann réðist á hana þegar
hún kom út úr undirgöngunum, ógn-
aði henni með hnífi og kom síðan vilja
sínum fram í skjóli við vörugám í iðn-
aðarhverfinu við Skemmuveg. Maður-
inn hafði gert sér grímu úr plastpoka
til að hajin ekki þekktist aftur og
fennst pokinn á staðnum. Pessi árás urlagi. í báðum tilfellum voru árásar- Garrivonar aðböm,unglingarogfor-
var óvenju rætin og andstyggileg og mennimir tveír. Þeir veittu fómar- eldrar fari senn að draga lærdóm af
samúð Garra er öll með fómarlambi lömbum sínum eftirför og veittust að þessumsíendurteknuatvikumoghagi
mannskepnu þessarar og fjölskyldu þeimmeðhöggumogspörkum. ltfi sínu samkvæmt því. Ekki væri nú
stúlkunnar. Fregru'r af grófum nauðgunum, lík- verraefyfirvöldlöggæslulegðueinnig
{framhaldi af þessum atburði telur amsárásum, slagsmálum og morðum sittlóðávogarskálamar ogbeittulög-
Garri rétt að allir borgarbúar, böm, að undanfömu eru skelfilegar og reglunni á þann veg að betur dugði til
unglingar sem og fullorðnir verði að hljóta að ýta við öllum þeim sem eldd að vitleysingar og ofbeldismenn haldi
fara að gera sér grein fyrir því að þeir kæra sig um að misindismenn vaðí sigámottunni. Gottværi efungarsem
búa í borg, en ekkí í sveit eða sveita- uppiogtrúiþvíaðþeirséuherrarjarð- gamlar fyllibyttur og ,gleðifólk“
þorpi þar sem allir eru kunningjar og arinnar. Lítumánokkurdæmi: gengju af þeirri trú að linka gagnvart
vinir og þar sem ekkert illt er á ferli Eldd er langt síðan tvær stúlkur veitt- óæskilegri hegðun þeirra sé í raun við-
nema þá kannski draugar, álfar og ust að þeirri þriðju með höggum og urkenningþjóðfélagsinsáaðframferði
huldufólk sem láta okkur dauðlega í spörkumímiðbæReykjavíkuraðnæt- þeirra sé gott og blessað og að æskan
friði. Borgarbúar hljóta að verða, urlagi um helgi og veittu fomariambi séþráttfyriralltvoðagóðogefhilegog
sjálfra sín vegna, að fara að haga sér ---------------------------- allt [rað. En á meðan svo er ekki ættu
samkvæmt þvf að höfuðborgarsvæðið ( f* AD||| j foreldrar að sjá til þess að böm þeirra
er hreint ekki ðruggt og margur mis- ^ liHllIII J séu ekki að flækjast á götum úti að
jafh sauður á ferli. næturlagi, enda vandséð hvaða erindi
Reykjavík var f eina tíð talin ein fárra sínu slíkahöfuðáverka að efamál erað þau eiga þar, nema þá til að læra lest-
borga þar sem fólk gat verið sæmilega hún nái sér nokkru sinni. Þá em hnífa- ina af sér eldri fyrirmyndum.
öruggt um síg. Hafi það einhvem tíma árásir þar sem afleiðingamar em allt Þurfi böm og unglingar hins vegar að
verið raunin, þá er það löngu liðin tíð. frá smáskeinum til bana orðnar svo fara á milli staða í borginni eftir myrk-
Garrí vinnur á fremur litlum vinnu- margar undanfarna mánuði að engu ur hvetur Garri þau til þess að vera
stað þar sem vinna ríflega 20 manns. tali tekur. Ennfremur má minna í aldrei ein á ferð og vonar að foreldrar
Tveir vinnufélagar hans, báðír full- þessu sambandi á smávægilegri glæpi, fylgist með þeim, viti ávallt hvar þau
hraustir karlmenn, hafa orðið fyrir lík- svo sem innbrot, rúðubrot og önnur em stödd og gefi þeim fyrir leigubfl
amsárásum að tiiefhislausu á undan- skemmdarverk sem iðkuð eru kapp- fremur en að þau gangi einsömul.
fömum 14 mánuðum þegar þeir voru samlega af stórum hópi folks, einkan- Reykjavík er því miður orðin stórboig.
ágangiáleiðheimeftirvinnuaðnæt- lega í miðbæ Reykjavíkur um helgar. Höfum það í huga. Garri
Jarðarfarir á útsölu
Lengstum hefur það þótt merki um
efnahagslegt sjálfstæði að eiga fyrir
útförinni sinni. Fólk sparar sér
gjaman að láta sitthvað eftir sér til
að innistæðan í sparisjóðsbókinni
dugi fyrir kistu og ræðu í fyllingu
tímans. Að láta kostnað af útförinni
lenda á hreppnum er skömm sem
ekki verður afborin, jafnvel þótt
maður sé dauður.
En það er eftir öðm á tímum frjáls-
hyggju og samkeppni að jarðarfarir
fást á útsölu. Opinberir útfararstjór-
ar rífast við óopinbera útfararstjóra
um niðurgreiðslur og opinbera
styrki til útfararþjónustu og nær
deilan um þá hugmyndafræði langt
út yfir gröf og dauða.
Nú hefur þessi samkeppni náð svo
langt að líkin fa þjónustuna fyrir svo
lágan prís að starfsfólk kirkjugarð-
anna í Reykjavík verður að lifa við
lækkandi laun og þar með versnandi
lífskjör. Herma fréttir að þeir, sem
starfa við að veita samferðafólkinu
síðustu handtökin sem það þarf á að
halda, séu svo illa settir að skerða
þurfi kaup þeirra til að halda at-
vinnuveginum gangandi.
Samkeppnin ræður
launum
Nú segir markaðslögmálið að fram-
boð og eftirspum eigi að ráða verð-
lagi. En eftir því sem næst verður
komist, munu jarðarfarir vera nokk-
uð stöðugar og dugir hvorki að
setja á þær kvóta né örva eftirspum-
ina. Því ætti verðlagið að vera nokk-
uð stöðugt og kjör þeirra, sem við
greinina starfa, að vera í jafnvægi.
Svo er þó ekki og mun samkeppnin
trúlegast ráða því að starfsmenn
Kirkjugarða Reykjavíkur búa við
Iaunalækkun og hafa samið um það
við vinnuveitendur sína.
Þetta er ekki einsdæmi, því þeir,
sem starfa við hrömandi atvinnu-
vegi eins og skipasmíði, hafa einnig
samið um kjararýmun og er nú
launþegabaráttan farin að snúast
upp í andhverfu sína. Bersýnilegt er
að þar sem útfararþjónusta stendur
Starfemetm KirKluffarðanna ge&eftir
Takatilboðium
fimm prósenta
launalækkun
- ok cndursltoöun þeirra verst setlu
ekki undir umsömdum launakostn-
aði, að margar aðrar atvinnugreinar,
sem eru enn háðari markaðslögmál-
um, eiga erfitt með að borga kaup.
Má því búast við að fleiri fyrirtæki en
Stálsmiðjan og Kirkjugarðamir feti
í sömu slóð og neyði starfsfólk sitt
til að semja um faunalækkun, en
hóti ella atvinnumissi.
Lítið heyrist frá berserkjum verka-
lýðshreyfingarinnar um þá nýstár-
legu kjarasamninga sem verið er að
gera. Enda er þess varla von, þar sem
Vítt og breitt
þeir eru í sigurvímu vegna smáskít-
legrar vaxtalækkunar sem enginn
veit enn hvort stenst til langframa
eða ekki. Kaup og kjör launþega
skiptir sjóðastjóra launamanna ekki
miklu, miðað við þær óskaplegu
áhyggjur sem það fólk hefur af
vaxtastigi frá degi til dags.
Ofaldir ríkisstarfs-
menn
Niðurskurður á vinnutíma og
samningar um launalækkun em að
verða daglegt brauð láglaunastétt-
anna. Samtímis því keppast há-
launamenn við að bera kaupið sitt
saman við laun annarra hálauna-
manna og þykjast illa sviknir.
Alþingismenn eru enn eina ferðina
að býsnast yfir sínum bágbomu
kjörum og velja sér ráðuneytisstjóra
eða aðra háembættismenn sem við-
miðun. í tímans rás hafa þær stéttir
náð að skammta sér margföld Iaun
miðað við aðra og er því einstaklega
hagstætt fyrir aðra ríkislaunamenn,
eins og þingmenn, að bera sig sam-
an við þá sjálftöku gráðugra og
ósvífinna ríkisstarfsmanna.
Aldrei heyrist að eðlilegt væri að
lækka kaup þeir sem mest bera úr
býtum fyrir vinnu sína. Það eru bara
þeir, sem taka grafir og kunna að
logsjóða, og aðrir á svipuðum lág-
launatöxtum sem neyddir eru til að
semja um kjararýmun. Þingmönn-
um dettur aldrei í hug að hákarlam-
ir, sem gera út á ríkiskassann, séu
oflaunaðir og að það sé vandalítið að
semja við þá upp á nýtt.
Annars er þingmönnum og öðrum
þeim, sem fara með málefni almúg-
ans, áreiðanlega ekki hollt að vera
ofaldir í launum. Það veldur því að-
eins að þeir verða blindir á annarra
kjör og fjarlægjast umbjóðendur
sína þeim mun meira sem launabil-
ið breikkar.
Ef ráðamenn ríkis og stofnana þess
meina eitthvað með því að alvarlega
horfi í efnahagsmálum og að það
þurfi að spara og skera niður, ætti
það gengi allt að byrja einu sinni á
sjálfu sér og skrúfa kaup sitt og kröf-
ur niður, í stað þess að bæta ofan á
kúfinn með brjálæðislegum samlík-
ingum.
Ráðuneytisstjóra, ríkisbankastjóra
og hæstaréttardómara má vel senda
heim til sín og segja þeim að veisl-
unni sé lokið. Að öðrum kosti hlýtur
að vera hægt að semja við það fólk
eins og starfsmenn Kirkjugarðanna
og Stálsmiðjunnar um kauplækkun.
Það er til nóg að vel menntuðu og
hæfileikaríku fólki, sem gæti sem
best tekið störfin að sér fyrir helm-
ingi lægri laun og komist samt takk-
bærilega af.
OÓ