Tíminn - 09.12.1993, Blaðsíða 3

Fiirantudagur 9. desember 1993 VerÖld &
Eiturlyfin streyma enn
til B andaríkj anna
Árið 1989 ríkti ógnaröld í
Kólombíu. Eiturlyfjabarónar
sölluðu niður forsetaframbjóð-
endur og heilu farmarnir af
kókaíni streymdu á markað í
Bandaríkjunum. Bush forseta
fannst nóg komið og boðaði
hertar aðgerðir til að spyrna
gegn eiturlyfjaflóði frá Suður-
Amerfku.
Til að takast mætti að draga
úr frcimboði eiturlyfja fór Bush,
þáverandi Bandaríkjaforseti,
fram á að þingið samþykkti
auknar fjárveitingar til að
koma í veg fyrir framleiðslu
eiturlyfja í Perú, Kólombíu og
Bólivíu.
Nú eru liðin fjögur ár. Fjár-
veitingar nema um 2 billjónum
dollara og sérfræðingar í þess-
um málum eru á einu máli:
.Ekkert hefur dregið úr inn-
flutningi á fíkniefnum frá Suð-
ur-Ameríku til Norður- Amer-
íku, nema síður sé.'
Ekkert dregið úr
framboði
Pað er ekki hægt að segja
annað en að ýmislegt hafi verið
gert til að spyrna við fótum.
Reynt hefur verið með valdi að
uppræta uppskeru kókaín-
plantna, en árangur hefur ver-
ið rýr. Ekki hefur betur tekist
til með aðgerðir sem áttu að
fækka hreinsiverksmiðjum
kókaíns. í stað stórra verk-
smiðja, sem lágu tiltölulega vel
við höggi, hafa eiturlyfjabarón-
ar komið á fót mörgum smáum
verksmiðjum og falið þær inni í
skógarþy kkninu.
Þá hefur ekki tekist að hindra
flugferðir lítilla flugvéla, sem
hafa verið notaðar til að flytja
afurðirnar á markað í Banda-
ríkjunum. Þessar aðgerðir hafa
því lítinn árangur borið.
Á markaði, sem stjórnast af
framboði og eftirspurn, hefur
allt þetta erfiði orðið til þess að
framleiðslukostnaður eitur-
lyfjabarónanna hefur lítillega
aukist. Ekkert hefpr hins vegar
dregið úr framboði eiturefn-
anna á strætum Bandaríkjanna
og markaðsverð helst tiltölu-
lega stöðugt. Stjórnvöld í
Washington, með Clinton for-
seta í fararbroddi, íhuga að
breyta um stefnu og beina at-
hyglinni að því að hafa upp á
vöruflutningabflum sem flytja
kókaín í framleiðslulöndunum.
Á sama tíma hefur Banda-
ríkjaþing ákveðið að draga úr
fjárhagsaðstoð við her og lög-
reglu í Perú, Bólivíu, Kólombíu
og Ekvador, sem miða að því
að hindra útflutning eiturlyfja
með skipum. Það sama gildir
raunar um fjárveitingar til
þessara mála um gjörvalla Suð-
ur-Ameríku.
Framleiðslan færist
á önnur svæði
Santa Luaa er hálendissvæði í
Perú og þar er aðalræktunar-
svæði kókaínplöntunnar þar í
landi. Á síðustu fjórum árum
Bandaríkjamenn hafa
eytt hátt í 2 billjónum
dala til að hindra eitur-
lyfjainnflutning frá Suð-
ur- Ameríku
hafa bandarískir skattgreiðend-
ur þurft að kosta til um 100
millj. dollara til aðgerða sem
áttu að uppræta uppskeruna
þar. Aðgerðirnar hafa verið
taldar dæmigerðar um gagns-
lausa viðleitni Bandaríkja-
manna til að spoma gegn flæði
eiturlyfja frá álfunni.
í fyrstu fengu Bandaríkja-
menn stjórnvöld í Perú í lið
með sér og sameiginlegt lið
þeirra beitti skyndiaðgerðum
með þyrlum, réðst á akrana og
hjó niður plöntumar. Þá gripu
skæruliðasamtökin Skínandi
stígur til sinna ráða og hófu
árásir á þyrlumar, sem leiddi til
Hér má sjá liðsmann fluahersins i Perú gæta þotu frá Kólombiu, sem neydd var til lendingar nýlega með stóran farm af
kókaíni. Þrátt fyrir liðstyrk Bandarikjamanna nefur aðeins tekist að ná átta flugvélum af hundruðum á þessu ári, sem sjá um
flutninga á efninu til Bandarikjanna.
þess að aðgerðunum var hætt.
Þá reyndu Bandaríkjamenn
að úða eiturefnum á uppsker-
una. Stjómvöld í Perú höfnuðu
þessari aðgerð, þar sem þau
óttuðust að þar með myndi at-
vinnuleysi aukast og örvænt-
ingarfullir bændur myndu
ganga til liðs við Skínandi stíg.
Árangur aðgerðanna virðist
minni en enginn og til marks
um það rækta nú fleiri bændur
á svæðinu kókaínplöntur en
nokkru sinni fyrr. Talið er að
allt að 200.000 bændur rækti
nú plöntuna á landi sem var
regnskógur fyrir fjómm ámm.
Haft er eftir sérfræðingum að
aðgerðimar hafi einungis orðið
til þess að ræktun kókaín-
plantnanna hafi færst á ný
svæði og framleiðslan nái ætíð
að anna eftirspum.
Á næstunni munu síðustu
bandarísku ráðgjafarnir yfirgefa
svæðið í kjölfar minnkandi
fjárveitinga.
Líklegast kemst forseti Perú,
Það hefur ekkert dregið úr framboði kókaíns í Bandarikjunum
undanfarin ár, þrátt ryrir mikið streð yfirvalda til að koma í veg fyrir
að efnið berist pangað.
Bandaríkjamenn hafa gert árangurs-
lausar tilraunir til að uppræta kókaín-
uppskeru í Perú.
Alberto Fujimori, næst því
hvað þarf að gera, en hann
hefur harðlega gagnrýnt stefnu
Bandaríkjamanna. Hann segir
að árangursríkast væri að veita
bændum efnahagsaðstoð með
þeim skilyrðum að þeir hæfu
að rækta aðrar plöntur. ,Það
fást fjármunir til vopnakaupa,
en til nýsköpunar í landbúnaði
fást engir," segir forsetinn.
Kókaín er helsta
útflutningsvaran
Útflutningur á kókaíni heldur
því áfram að vera helsta út-
flutningsvara ríkja eins og Kól-
ombíu, Bólivíu og Perú. í síð-
astnefnda landinu er talið að
ræktaðir séu um tveir þriðju
allrar heimsframleiðslunnar.
Eftir margra ára rannsóknir
hefur stjórnvöldum í Perú og
Bandaríkjunum mistekist að
finna afurð sem kemur í stað
kókaínplöntunnar eða gefur
bændum svipaða þóknun í
aðra hönd.
Það myndi kannski heldur
ekki duga til, því í áranna rás
hefur stjórnkerfi þessara landa
ekki farið varhluta af mútum
og spillingu, sem ætíð virðist
tengjast glæpastarfsemi.
»Okkur hefur tekist að koma í
veg fyrir að landið falli eitur-
lyfjabarónum í skaut, en ef við
förum þaðan mun spillingin ná
yfirhöndinni í öllu landinu," er
haft eftir talsmanni Bandaríkja-
stjómar í Bólivíu. Það er samt
hætt við að eiturlyfjabarónar í
álfunni geti andað rólega að
minnsta kosti í bráð. Ef þeir
hafa þá á annað borð fundið
fyrir andbymum, en fátt bendir
til þess.