Tíminn - 11.01.1994, Page 9

Þri&judagur 11. janúar 1994
9
Breskir kjötfram-
leiöendur snúast til
vamar
Sarah Young, 17 ára
menntaskólanemi, boröaöi
ekki hátíðarmatinn sem var
borinn fram heima hjá henni
um síöustu jól, heldur næröist
hún á allskyns jurtafæðu. í við-
tali við breska dagblaðið Fin-
ancial Times sagði Sarah að sér
hafi lengi vel þótt kjöt vera
herramannsmatur. Þetta hafi
breyst eftir því sem hún frædd-
ist meira um dýrahald og slátr-
un þeirra.
Sarah er ein af sex í 25
stúlkna bekk sem hafa hætt aö
borða kjöt. Flestar hinna hættu
aö borða kjöt vegna andúðar á
þeim aðferðum sem beitt er við
slátrun dýra og dýrahalds á
stórbúum eða svokölluðum
iðnaðarbúum.
Samkvæmt nýlegri breskri
skoðanakönnun eru stúlkumar
dæmigerðar jurtaætur - þær em
ungar, tilheyra millistétt lands-
ins og búa í suðurhluta Eng-
lands. í dag em fjórir af hverj-
um hundrað Bretum jurtaætur
eða tvisvar sinnum fleiri en fyr-
ir 10 ámm. Hlutfallið er þó
mun hærra meðal unga fólks-
ins. Samkvæmt markaðskönn-
un sem gerð var fyrir Asda
verslunarkeðjuna em 11 af
hundraði allra stúlkna á aldrin-
um 13-15 jurtaætur.
Eðlilegt væri að aukin neysla
á jurtafæði þýddi samdrátt I
kjötneyslu. Samkvæmt fyrr-
greindri markaðskönnun
keyptu Bretar grænmeti, ávexti
og annað það sem telst vera
jurtafæði fyrir sem nemur 1100
milljörðum íslenskra króna
árið 1992 miöað viö 800 millj-
arða 1988.
Það vekin því nokkra furðu
að samtök kjötframleiðenda
virðast ekki kippa sér upp við
þessar fréttir. Formælandi sam-
Kjötát hefur
aukist á und-
anförnum
árum, en sam-
setning kjötsins
hefur breyst
takanna segir að unglingamir
séu fyrst og fremst að sýna sjálf-
stæði sitt með því að borða ekki
kjöt.
Tölur um kjötneyslu Breta
benda til þess aö hún hafi staö-
ið í stað eða jafnvel aukist
nokkuð á tuttugu ára tímabili.
Árið 1970 boröaði meðalbret-
inn 64,2 kg af kjöti en var kom-
inn í 65,4 kg árið 1990.
Ambrose Landon blaðafulltrúi
samtakanna segist viss um að
framleiðendur annarra vöru-
tegunda kynnu sér ekki læti ef
þeir gætu státað af því sama og
kjötframleiðendur að 97% allra
heimila keyptu það sem þeir
framleiddu.
Þetta breytir ekki þeirri stað-
reynd að kjötneysla hefur verið
að breytast. Fólk leggur sér nú
frekar fuglakjöt til munns en
kjöt af nautgripum og svínum.
Einnig kjósa æ fleiri að neyta
kjöts til hátíöarbrigða þegar
þeir fara út að borða en neyta
annarra fæðutegunda heima
hjá sér. Ambrose viðurkennir
að fólk hugsi nú aðallega um
það hvað sé þægilegast að mat-
reiða og kjötframleiöendur
þurfi að aðlaga sig breyttum
markaði.
Skoðanakannanir á vegum
breskra stjómvalda sýna að
neysla á hakki og pylsum hefur
stóraukist á sama tíma og
neysla á einstökum skrokkhlut-
um hefur dregist saman.
Ambrose bendir á að þegar
Leiötogafundur NATO fjallar um Bosníu:
Clinton varar
viö innantóm-
um hótunum
REUTER
Bill Clinton Bandaríkjaforseti
sagði í gær á leiðtogafundi
NATÓ í Brussel að trúverðug-
leiki NATÓ sem vamarbanda-
lags væri í húfi gagnvart þeim
vanda sem nú steðjaöi að í Bo-
sníu. Clinton varaði banda-
lagsþjóðir sínar við því að
hóta því aöeins loftárásum á
Bosníu ef þeir hygðust standa
við slíkar hótanir. Forsetinn
fagnaði hins vegar drögum að
samkomulagi sem lagt hefur
verið fyrir leiðtogafundinn, en
í því samkomulagi er talaö um
að Atlantshafsbandalagið sé
tilbúiö til að standa að loft-
UTLOND
fólk segist hafa dregið úr kjötáti
þá eigi það oftast við læri og
hrygg. Margir átti sig ekki á því
aö það er kjöt í pylsum og því
síður að slíkt sé að finna í
„spaghetti Bolognese".
Glynne Steele, formælandi
samtaka þeirra sem taka jurta-
fæði fram yfir annan mat, legg-
ur áherslu á að þeir sem hætti
aö borða kjöt vilji með því sýna
andúð sína á starfsháttum stór-
búanna. Hann segir að þetta
fólk sé aftur á móti opið fyrir
því að borða kjöt af dýrum sem
ekki hafa verið lokuð inni alla
sína ævi og skilyrði sé að dýrin
hafi nærst á ómengaðri nátt-
úmfæðu. Sala á „náttúmlegu"
kjöti jókst í Bretlandi úr sem
svarar 100 milljónum íslenskra
króna 1988 í 900 milljónir
króna 1992. Steele segir að
þessi aukning sé ótvírætt spor í
rétta átt.
Hann telur óyggjandi að
aukiö upplýsingastreymi um
meðferð og slátmn dýra snúi æ
fleira fólki frá kjötneyslu. Það
er alkunna að hegðun fólks
mótast í bamæsku. Adam
McNamara 10 ára hætti að
boröa kjöt eftir að hafa séð
hvemig háttaði til í bresku slát-
urhúsi. Hann segist viss um að
ekki þurfi margir að bætast í
hóp jurtaæta til að bændur fari
að umgangast dýrin með meiri
virðingu.
Breskir kjötframleiöendur
em að sjálfsögðu ekki sérlega
hrifnir af svona tilfinninga-
semi. Þeir em fullvissir um að
meðferö dýra sé hvergi betri en
einmitt í Bretlandi.
Hvað sem öðm líður þá
snýst gagnsókn kjötframleið-
enda aöallega um það. hversu
heilsusamleg neysla gripakjöts
(red meat) sé. Samkvæmt ný-
legri skoöanakönnun Gallup-
stofnunarinnar hefur þeim
fjölgað mjög sem ekki borða
kjöt. Rúmlega sex af hundraði
fullorðins fólks í Bretlandi
sneiöa hjá kjöti, en fyrir tíu
ámm var þetta hlutfall innan
við tveir af hundraði.
Kjötframleiðendur telja að
þessa breytingu á neysluvenj-
um megi fyrst og fremst rekja
til ónógrar upplýsingar. Dr.
Michael Nelson, kennari í nær-
ingarfræöi Við Kings College í
Lundúnum og jurtaæta, tekur
undir það að kjötneysla hafi
sínar jákvæðu hliðar. Hann vill
þó ekki viðurkenna að þær séu
margar. „Fólk fær jám og B12
vítamín þegar það neytir kjöts,
en ég mæli ekki með því að það
sé borðað á hverjum degi," seg-
ir Michael.
Fyrir tveimur ámm gerðu
samtök kjötframleiðenda í
Bretlandi (The Meat and
Livestock Commission) gang-
skör að því að kynna málstað
sinn almenningi. Þau ákváðu
að nota sem svarar eitthundrað
og fimmtíu milljónum ís-
lenskra króna í herferð undir
slagorðinu „Kjöt til að lifa".
Herferðinni var fyrst og fremst
beint að konum á aldrinum 20
til 35 ára en sá hópur hefur
dregið úr kjötneyslu í meira
mæli en meðalbretinn.
Þegar árangur var skoðaður
að ári liðnu kom í ljós aö hlut-
fall þeirra kvenna sem höfðu
minnkað kjötneyslu sína hafði
lækkað úr 15 í 14 af hundraði.
Og hlutfall þeirra kvenna sem
ætluðu að draga úr kjötneyslu
sinni í framtíðinni hafði lækk-
að úr 7 í 5 prósent.
í Ijósi þess hvemig til hefur
tekist hafa samtök kjötfram-
leiðenda ákveðið að margfalda
framlagið til þessa kynningar-
átaks. Það felst í því að sann-
færa fólk um að kjöt sé alhliða
fæða sem falli vel að þörfum
nútímafólks.
David Lewis sem sinnir al-
menningstengslum á vegum
samtakanna segir að erfiöasti
hjallinn sé samt eftir, að hamla
gegn þeirri þróun meöal ung-
linga og ungs fólks að það snúi
sér alfarið að jurtafæði - að berj-
ast gegn þeirri hugmynd að nú-
tíma landbúnaður taki ekki til-
lit til velferðar húsdýra. Könn-
un á viðhorfi skólasystra Sömh
Young sýndi að flestar þeirra
sném sér undan þegar þær áttu
leið framhjá kjötbúö slátrara.
FT/ÁÞÁ
árásum á Bosníu undir stjórn
Sameinuöu þjóöanna ef það
veröi til þess aö koma í veg fyr-
ir enn frekari hörmungar í
Sarajevó.
Á leibtogafundinum í Bms-
sel, sem er sá fyrsti síðan Sov-
étríkin féllu, kom fram tilboö
NATÓ-ríkja til fyrrum Varsjár-
bandalagsríkja um það sem
þeir kölluðu „Félagsskap um
frið", þ.e. aukna samvinnu en
hins vegar var ekki talið tíma-
bært að ræða frekar útþenslu
NATÓ austur á bóginn.
Á sama tíma og NATÓ-leið-
togar ræddu málin í Bmssel
bámst menn á banaspjótum í
Sarajevó þar sem sprengjum
rigndi yfir miðborgina.
Skilafrestur
launaskýrslna o.fl. gagna
Samkvæmt lokamálsgrein 93. gr. laga
nr. 75/1981 um tekju- og eignarskatt
hefur skilafrestur eftirtalinna gagna sem
skila ber á árinu 1994 vegna greiðslna
o.fl. á árinu 1993 verið ákveðinn sem
hér segir:
1. Tíl og með 21. janúar 1994:
1. Launaframtal ásamt launamiðum.
2. Hlutafjármiðar ásamt
samtalningsblaði.
3. Stofnsjóðsmiðar ásamt
samtalningsblaði.
4. Bifreiðahlunnindamiðar ásamt
samtalningsblaði.
2. Tll og með 20. febrúar 1994:
1. Afurða- og innstæðumiðar ásamt
samtalningsblaði.
2. Sjávarafurðamiðar ásamt
samtalningsblaði.
RSK
RÍKISSKATTSTJÓRI
3. Til og með síðasta skiladegi
skattframtala 1994:
1. Greiðslumiðar yfir hvers konar
greiðslur fyrir leigu eða afnot af
lausafé, fasteignum og
fasteignaréttindum, sbr. 1. og 2. tölul.
C-liðar 7. gr. sömu laga.
2. Gögn frá eignarleigufyrirtækjum þar
sem fram koma upplýsingar varðandi
samninga sem eignarleigufyrirtæki,
sbr. II. kafla laga nr. 19/1989, hafa gert
og í gildi voru á árinu 1993 vegna
fjármögnunarleigu eða kaupleigu á
fólksbifreiðum fyrirfærri en 9 manns.
M.a. skulu komafram nöfn leigutaka
og kennitala, skráningarnúmer
bifreiðar, leigutímabil ásamt því verði
sem eignarleigufyrirtæki greiddi fyrir
bifreiðina.