Tíminn - 14.09.1994, Blaðsíða 4

4
’BCTltttflHMfíllf
Mibvikudagur 14. september 1994
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Utgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: ]ón Kristjánsson
Ritstjórn og auglýsingar: Stakkholti 4, 105 Reykjavík
Inngangurfrá Brautarholti..
Sfmi: 631600
Símbréf: 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Prentun: Prentsmibja
Frjálsrar fjölmiblunar hf.
Mánabaráskrift 1400 kr. m/vsk. Verb í lausasölu 125 kr. m/vsk.
Breytingar í sam-
göngukerfinu
Allan síöasta áratug hafa staðið yfir miklar
vegaframkvæmdir í landinu. Bundin slitlög
hafa lengst á ári hverju um 150-300 kílómetra
og nú er svo komið að endar hafa náðst sam-
an milli Norður- og Suðurlands. Enn skortir
samt mikið á að Þjóðvegur númer eitt, hring-
vegurinn um landið, sé lagður bundnu slit-
lagi; og þegar rætt er um hringvegi má ekki
gleyma hringveginum á Vestfjörðum, en þar
er langt í land að bærilegur vegur sé kominn,
en einkum á það við á sunnanverðum Vest-
fjörðum.
Það skiptist því í tvö horn í vegakerfi lands-
manna og þeir kaflar, sem eru óuppbyggðir,
verða því óbærilegri eftir því sem árin líða og
annað vegakerfi verður betra. Vegakerfið
skiptist í vel merktar brautir með slitlagi og
endurskinsmerkjum, og holótta malarvegi
sem eru hættulegir þeim sem lítið hafa farið út
af vegum með bundnu slitlagi, en þeir verða
stöðugt fleiri.
íslendingar hafa verið ósammála um margt
og deilt um réttmæti einstakra framkvæmda.
Það hefur hins vegar verið sátt um það meðal
þjóðarinnar að það sé verkefni hennar allrar
að byggja upp vegakerfi landsins. Miklu frem-
ur hefur verið deilt á það, að ríkið skili ekki
öllum tekjustofnum til vegagerðar sem þang-
að eiga að fara.
Nú undanfarin ár hefur verið sett fjármagn í
átak til framkvæmda í vegagerð. Þetta fjár-
magn á að endurgreiða á næstu árum. Því er
áríðandi að jafnframt verði ekki dregið úr
framkvæmdafé til vegagerðar þar sem þörfin
kallar á að ljúka verkefnum. Því verkefni að
byggja upp meginsamgöngukerfi landsmanna
er hvergi nærri lokið, þótt sá áfangi hafi náðst
að byggja upp veginn frá Reykjavík til Akur-
eyrar. Það er góður áfangi og fagnaðarefni, en
áfram verður að halda.
Með batnandi vegakerfi hefur sú meginbreyt-
ing orðið að þungaflutningar hafa færst yfir á
vegina í auknum mæli. Viðkomur skipa á
höfnum landsins hafa breyst og vörum er ek-
ið á milli staða í auknum mæli. Þetta kallar á
það að vondum köflum í vegakerfinu sé lokið.
Úrbætur í vegakerfi höfuðborgarsvæðisins
eru brýnar, vegna mikillar umferðar. Hins veg-
ar verður að nást sátt um að leysa þau mál án
þess að lama framkvæmdir í vegagerð út á
landsbyggðinni með niðurskurði, endur-
greiðslu lána og annarri skiptingu á vegafé
milli landshluta en verið hefur.
Bros Framsóknarmaddömunnar
Alþýbublabib virbist hafa verib í
einhverju afbrýbiskasti í gær, en
í leibara málgagns Alþýbu-
flokksins er tækifærib notab til
ab hnýta í og svívirba Fram-
sóknarflokkinn fyrir þær sakir
ab Morgunblabib skuli hafa
hælt formanni flokksins í leib-
ara fyrir ræbu, sem hann flutti á
þingi Alþjóbasamtaka frjáls-
lyndra flokka. Leibari Moggans
á sunnudag var ab sönnu at-
hyglisverbur, þó þab sé raunar
eblilegt og sjálfsagt ab hrósa
Halldóri Ásgrímssyni fyrir ræb-
una sem hann flutti, hún var
mjög gób. Þab athyglisverba vib
Moggaleibarann var þó hversu
yfirdrifin vibbrögbin voru vib
ýmsu því sem Halldór sagbi, og
íátib í vebri vaka ab þab væri ab
koma fram í fyrsta sinn. Sann-
leikurinn er hins vegar sá ab
flestir áherslupunktarnir úr
ræbu Halldórs eru í rökréttu
samhengi viö þab sem hann
hefur áöur látiö frá sér fara bæbi
varöandi hlutverk markaöarins
í þjóöfélaginu, alþjóöamál og
Evrópumálin. Þessi sjónarmiö
voru ab vísu dregin saman meb
skeleggum hætti í umræddri
ræöu á þinginu, en óneitanlega
hljómar undirtónninn hjá
Mogga eins og Sjálfstæöisflokk-
urinn sé dálítiö yxna.
Afbrýbi á stjórnar-
heimilinu
Enda kemur í ljós aö sambýling-
ur íhaldsins á stjórnarheimilinu
bregst ókvæba viö og fær af-
brýbiskast.
Þreytan í stjórnarsamstarfinu
birtist í ýmsum myndum, ekki
síst í því ab stjómarmyndunar-
viöræöur eru byrjabar út um all-
an bæ og flestar ab frumkvæöi
manna sem eru fyrir í stjórnar-
samstarfi. Ýmsir hafa talib sig
sjá nýsköpunarmynstur í bígerb
og rifist um slíkt í blaöagreinum
hvaö þá meira. Aörir hafa óttast
yfirvofandi vinstristjórnar-
myndun, eins og vangaveltur
Hannesar Hólmsteins á dögun-
um bera vott um, þegar sjálfur
frjálshyggjulektorinn tók ab sér
aö útskýra fyrir Halldóri Ás-
GARRI
grímssyni ab hann væri full-
sæmdur af því ab vera fjármála-
ráöherra í ríkisstjórn Davíös og
þyrfti ekkert endilega aö verba
forsætisráöherra! Og nú eru
kratar orbnir dauönervösir
vegna þess aö Mogginn hrósar
Halldóri og túlka þab sem hjú-
skaparbrot gagnvart stjórnar-
samstarfinu, eba tilraun til hjú-
skaparbrots í þaö minnsta.
Þrír möguleikar í
stööunni
Sannleikurinn er aubvitab sá aö
þaö eru í rauninni aöeins þrjú,
en þó ekki nema tvö raunhæf,
mynstur í stööunni varöandi
næstu ríkisstjórn, og bæbi raun-
hæfustu mynstrin eru meö
Framsóknarflokkinn innan-
borös og Halldór Ásgrímsson
sem nánast sjálfgefinn forsætis-
ráöherra í bábum. Annab hvort
veröur hann forsætisráöherra í
„vinstristjórn" af einhverju tagi,
eba þá aö hann veröur forsætis-
rábherra í stjórn meb Sjálfstæö-
isflokknum. Stjórnarmyndun
án Framsóknar, þ.e. nýsköpun-
arstjórn, er nánast út úr mynd-
inni, bæöi vegna yfirlýsinga
Davíös um aö hann muni „aldr-
ei, aldrei, aldrei" vinna meb Ól-
afi Ragnari og eins vegna þess
aö afar erfitt gæti reynst ab fá
málefnalegar sættir milli flokk-
anna. í því breytir engu, þó rit-
stjóri Moggans hafi í Reykjavík-
urbréfi á dögunum reynt aö láta
í vebri vaka ab nýsköpun komi
til greina — slík skrif miöa svo
augljóslega aö því ab bæta
samningsstööuna meb því ab
láta líta út fyrir aö Sjálfstæöis-
flokkurinn hafi fleiri en einn
valkost.
Afbrýbiskast Alþýöublabsins er
þess vegna algerlega ótímabært,
því þab hentar ekki hagsmun-
um Framsóknarflokksins eba
Halldórs Ásgrímssonar ab gefa
líkindalátum til samstarfs nokk-
urn gaum ennþá, hvort sem
slíkt kemur frá hægri eöa
vinstri. Framsóknarflokkurinn
og formabur hans hafa gób spil
á hendi og þaö væri fráleitt aö
fara ab flagga þeim fyrr en eftir
kosningar. Alþýöublabiö taldi
sig sjá Framsóknarmaddömuna
brosa til hægri. Garra sýnist
hún hvorki hafa brosab til
hægri né vinstri, hún bara glotti
yfir góbu gengi, enda meö gób
spil á hendi.
Garri
Stólasmíb í tímahraki
Nú, þegar hillir undir aö Þjóbar-
bókhlaban veröi tekin í notkun,
muna byggingaraöilar allt í einu
eftir því ab þab er þægilegra aö
sitja viö lestur en standa. Þarf aö
smíba 1200 stóla í snarkasti til aö
setgögnin verbi til stabar, þegar
fróöleiksfúsir námsmenn og þeir
sem fást viö neftóbaksfræöin
flykkjast í hiö nýja musteri ís-
lenskrar menningar.
Þótt bygging bókhlööunnar sé
komin svo sem 16 ár fram úr
áætlun, dróst svo úr hömlu aö
panta stóla ab innlendir hús-
gagnasmiöir fengu ekki rábrúm
til aö bjóöa í verkiö. Útlend fyrir-
tæki geröu sín tilboö, en inn-
fæddir sitja eftir og rába ekki vib
byggingu 1200 stóla á tilskildum
tíma.
Aö draga framkvæmdir á lang-
inn langt framyfir allar áætlanir
og ljúka þeim svo meb fumi og
fáti í tímaþröng er afskaplega
þjóölegt og á því vel viö byggingu
Þjóbarbókhlöbu.
Afturför
Því er borib viö ab smíöi 1200
stóla sé stærra verkefni en inn-
lendir mublusmiöir ráöi viö og
ofvaxiö getu þeirra fyrirtækja sem
fást viö húsgagnasmíö. Er þá
reiknab meb því ab allir stólarnir
veröi tilbúnir á örfáum mánuö-
um.
Sjálfsagt veröa þab ekki neinir
eldhúskollar eba þrífættir kjafta-
stólar sem boöiö verbur til setu á í
Þjóöarbókhlööu. En þaö er ótrú-
legt aö íslenskur ibnabur sé kom-
inn niöur á þaö stig aö geta ekki
annaö þessu verkefni og þurfi ab
missa þab til útlanda.
Einhvern veginn tókst ab
klambra saman rúmlega 600 stól-
um í Þjóöleikhúsiö um miöbik
aldarinnar og taföi ekki opnun
þess musteris tungunnar, enda
mun stólapöntunin hafa verið
gerð í tæka tíð.
Nú heyrir það tíðarandanum til
að leita tilboba út um allar trissur
í jafnvei _ hin smávægilegustu
verkefni. íslensku iðnfyrirtækin
eru örsmá og sundurleit og hafa
ekki bolmagn í harðnandi heimi
samkeppninnar til að vera meb.
Á víbavangi
Þetta stólamál Þjóðarbókhlöð-
unnar er kannski dæmi um verk-
efni sem engin þörf hefur verið á
aö bjóba út erlendis, eða bjóba út
yfirleitt. Með einhverri fyrir-
hyggju og með innlenda hags-
muni í huga hefbi vel mátt stilla
svo til ab íslenskur húsgagnaiðn-
aður hefbi tekib stólasmíöina aö
sér, eins og svo margt annað í
byggingu Þjóðarbókhlöbunnar.
En geti innlendur iðnabur ekki
tekið sig á og orbið samkeppnis-
fær viö erlendan, er ekki annaö ab
gera en að leggja hann nibur. Því
má svo bæta viö ab ekki sakaði
þótt innlend framleiösla nyti svo-
lítillar tilhlibrunarsemi af hálfu
stjórnvalda. Þaö sýnist ekki hafa
verið gert í stóladæmi Þjóbarbók-
hlöðu.
Hagfræbi
Alltaf annað slagiö rýkur upp
fréttaflutningur af velgengni ís-
lenskra verktaka erlendis, sem
oftast nær sýnist byggjast á því að
nokkir verkfræöingar fá tíma-
bundnar tekjur af einhverjum
framkvæmdum, aöallega í miður
þróuðum ríkjum.
Hvaö þetta kemur íslenskum at-
vinnuvegum vib er yfirleitt harla
erfitt að koma auga á. Hins vegar
er auðvelt að sjá að með því að
flytja atvinnu húsgagnasmiða úr
landi í stórum stíl er verib að
minnka atvinnu og draga úr hag-
vexti á heimaslóðum.
Þab má undarlegt heita ab hægt
skuli að byggja stórhýsi eins og
Þjóöarbókhlöðu, aö vísu með
miklum semingi, með innlendu
vinnuafli og tækniþekkingu, en
þegar kemur að stólasmíb er það
of flókið og stórkostlegt verkefni
til að innlendir smiðir ráði viö
þab.
Hér er komib upp misræmi sem
vert væri að hyggja ab. Hand-
verksmenn eru ekki taldir færir
um ab leysa verkeíhi sem ábur
þótti sjálfgefib ab þeir réöu við.
Hálæröir verkfræöingar og jarð-
fræðingar búa aftur á móti yfir
þekkingu og starfskunnáttu sem
er eftirsótt víba um heim.
Eftir á að hyggja má spyrja hverj-
ir þab séu sem aldrei skildu hvers
vegna flötu þökin leka og byggja
hús úr efnum sem springa og
molna niður og eru hálf- og al-
ónýt á örfáum áratugum? Varla
þeir sem ekki er treyst til aö smíöa
nokkra stóla í lesstofur.
OÓ