Tíminn - 02.12.1994, Síða 11

Föstudagur 2. desember 1994

ii
Unnur Hermannsdóttir
Unnur Hermannsdóttir fœddist
hinn 27. júlí 1912 á Glitstödum í
Norðurárdal, elst átta bama hjón-
anna Ragnheiðar Gísladóttur og
Hermanns Þórðarsonar, bónda og
kennara. Yngri vom Svavar efna-
verkfrceðingur, Gísli vélaverkfrceð-
ingur, Guðrún kennari, Vigdís
kennari, Ragnar efnafraeðingur,
Valborg lyfjafrceðingur og Ragn-
heiður deildarstjóri. Hálfsystkini
samfeðra vom Jón gjaldkeri og
Ester Marta skrifstofústúlka. Eftir
lifa nú systumar Guðrún, Valborg
og Ragnheiður og hálfbróðirinn
Jón.
Unnur lauk kennaraprófi vorið
1933. Hún var kennari í Mýra-
sýslu 1933-1936 og í Eyrarsveit á
Sncefellsnesi 1936-1938 og í Kjós-
arhreppi 1938-1940. Sumarið
1939 sótti hún námskeið í Askov í
Danmörku.
Hinn 7. júlí 1940 giftist hún
Hans Guðnasyni, bónda í Eyjum í
Kjós. Árið 1953 fluttu þau að
Hjalla, nýbýli sem þau höifðu reist
í landi Eyja, og bjuggu þar allt til
ársins 1980, er þau fluttu til
Reykjavíkur. Hans Guðnason lést
22. september 1983.
Unnur og Hans eignuðust níu
böm. Þau em:
1. Guðrún, f. 1941, útibússtjóri
í Reykjavík, gift Rúnari G. Sig-
marssyni verkfrceðingi.
2. Ragnheiður, f. 1942, tann-
lœknir á Akureyri, gift Bemharð
Haraldssyni skólameistara.
3. Hermann, f. 1943, skrifstofu-
maður á Höfn í Homafirði,
kvcentur Heiðrúnu Þorsteinsdótt-
ur.
4. Guðni, f. 1944, tceknifrceð-
ingur í Reykjavík, ókvcentur.
5. Högni, f. 1946, náttúmfrceð-
ingur, forstöðumaður heilbrigðis-
og umhverfiseftirlits í Landskrona.
Kona hans erKarin Loodberg heil-
brigðisfulltrúi. Þau búa í Lundi í
Svíþjóð.
6. Sigurður Öm, f. 1947, dýra-
lceknir í Reykjavík, kvcentur Helgu
Finnsdóttur dýralcekni.
7. Helga, f. 1949, leikskóla-
kennari í Reykjavík, gift Áma
Bimi Finnssyni húsgagnasmið.
8. Erlingur, f. 1950, framhalds-
skólakennari í Reykjavík, kvcentur
Kristjönu Óskarsdóttur hjúkmnar-
frceðingi.
9. Vigdís, f. 1952, svcefinga-
lceknir. Maður hennar er Jan Olof
Nilsson verkfrceðingur. Þau búa í
Gautaborg í Svíþjóð.
Bamabömin em 20 og bama-
bamabömin 4.
Unnur var sjijklingur frá vorinu
1987, hélt þó heimili fýrstu árin
með aðstoð bama sinna, en frá ár-
inu 1991 var hún á Hjúkmnar-
heimilinu Skjóli. Hún lést á Borg-
arspítalanum 24. nóvember eftir
skamma legu.
Útfór Unnar verður gerð frá
Fossvogskirkju í dag, fóstudaginn
2. desember, kl. 13.30.
Litli lækurinn á sér upp-
sprettu, frá lindinni sinni
streymir hann aö ósi. Stundum
er hann hægur og hljóöur,
rennur skeið sitt jafnt og þétt. í
annan tíma er hann ærslafullur
og gusast hávær að örlögum sín-
um rétt eins og honum liggi
ósköpin öll á.
Þannig er mannlífið. Sumir
lifa með hávaða og látum, fara
mikinn og láta vaða á súðum;
eiga stutt blómaskeið, vilja þó
gjarnan gleymast fljótt. Aðrir
lifa eins og hægi lækurinn og
hljóði, vegferö þeirra er ósköp
látlaus, hógvær lífsganga vekur
ekki alltaf athygli, en gleymist
seint þeim, er til þekkja.
Líf Unnar Hermannsdóttur
var sem læksins hljóða, sífelld
t MINNING
verðandi frá uppsprettu að ósi.
Vegferð, sem einkenndist öllu
öðru fremur af vinnu, vinnu í
þágu annarra, verkalaunin ætl-
aði hún ekki sjálfri sér, þau voru
til fólksins hennar, fjölskyldu,
ættingja og vina.
Ung fór hún úr Norðurárdaln-
um til Reykjavíkur til náms í
Kennaraskólanum. Fyrsta bekk-
inn las hún utan skóla, kom til
Reykjavíkur að vori og tók próf-
in, jafnvíg á stærðfræði og
tungumál, og sat síöan í 2. og 3.
bekk og lauk kennaraprófi vorið
1933. I Reykjavík bjó hún hjá
frænku sinni, Mörtu Indriða-
dóttur Einarssonar, skálds, og
við kveðjum hana nú með ljóð-
inu hans fagra „Ave María".
Ég kynntist henni fyrir tæp-
um 28 árum, er ég gekk að eiga
næstelstu dóttur hennar.
Tvennt vakti þá þegar athygli
mína í fari hennar: nær óbrigð-
ult minni og stöðug vinnusemi.
Hún var þá enn langt innan við
sextugt, en bar þess þegar merki
að hafa lifað margan langan og
stritsaman daginn. Hún vann
reyndar frá blautu barnsbeini,
elst í stórum systkinahópi og
síðar móðir níu barna, sem hún
og maður hennar studdu og
hvöttu til mennta og spöruðu
enga fyrirhöfn til að svo mætti
verða.
Hún hafði ung komið til
kennslu í Kjósina og þar kynnt-
ist hún Hans Guðnasyni, annál-
uöu reglu- og hraustmenni. Þau
hófu búskap í sambýli við for-
eldra hans í Eyjum og þegar
börnin voru orðin níu, byggðu
þau nýbýlið Hjalla í landi Eyja.
Slíkt átak var ekki heiglum hent
og mér er kunnugt um, að
vinnudagur hennar var ætíð
langur og stundir til næðis og
hvíldar fáar, ekki síst þegar
bóndi hennar var oft langdvöl-
um að heiman til að drýgja tekj-
urnar.
Unnur var bókhneigð og bjó
yfir mikilli fróðleiksþrá og var
svo reyndar um þau hjón bæði.
Samferðafólk sitt þekkti hún svo
af bar og gott var aö fara í
smiðju til hennar til fróðleiks
um fólk og ættir.
Unnur var fremur hlédræg að
eðlisfari, varkár og aðgætin, en
undi sér þó hvergi betur en inn-
an um margt fólk. Það hefur
enginn komiö, sagði hún stund-
um á búskaparárunum á Hjalla,
ef matargestir á sunnudegi voru
færri en tíu. Þau voru um margt
ólík hjónin, en samhent, Hans
var eldhugi, fljótur að ákveða og
framkvæma, hún gætin og nat-
in til verka.
Unnur skrifaði dagbók í meira
en hálfa öld og stóö lengi í
bréfasambandi við gamla nem-
endur úr Eyrarsveit, en þar hafði
hún kennt áöur en hún kom í
Kjósina. Hún átti frændfólk í
Vesturheimi og á Nýja- Sjálandi.
Þá frændsemi ræktaði hún líka
meb bréfaskriftum eftir því sem
aðstæður leyfðu. Þá starfaði hún
í áratugi í Kvenfélagi Kjósar-
hrepps og í orlofsnefnd hús-
mæöra í Kjósinni.
Haustið 1980 var heilsa
manns hennar á þrotum og þau
urðu að bregða búi og flytja til
Reykjavíkur, en þá voru öll
börnin flutt að heiman. Heimili
þeirra var athvarf stórfjölskyld-
unnar, þangab komu börn,
tengdabörn og barnabörn, ætt-
ingjar og vinir og þar var sem
fyrr glatt á hjalla. Hans Guðna-
son lést haustib 1983, en hún
bjó áfram með sömu rausn sem
fyrr.
Unnur var sílesandi eftir því
sem aðstæður leyföu og eftir að
hún kom til Reykjavíkur settist
hún að námi, bæði í ensku og
sænsku, en tvö barna hennar
búa í Svíþjóð.
Vorið 1987 varð hún fyrir
áfalli og lainaðist. Þó bjó hún
enn í íbúð sinni með hjálp
barna sinna. Snemma árs 1991
flutti hún í Hjúkrunarheimilið
Skjól þar sem hún naut hinnar
bestu aðhlynningar í erfiðum
veikindum. Starfsfólkið þar var
henni hlýtt og nærgætið og það
þakka aöstandendur af heilum
hug.
í meir en aldarfjóröung var
heimili hennar okkar annað
heimili. Drengirnir okkar
dvöldu oft hjá afa og ömmu í
sveitinni og öll áttum við hjá
þeim athvarf og skjól. Annað
hefði hún ekki viljað.
í dag, þegar Unnur Her-
mannsdóttir er kvödd hinstu
kveðju, er spurt: Hefur hún nú
ekki hitt Hans Guönason aftur á
öðrum Hjalla í annarri Kjós, þar
sem lækur hjalar við grænar
gmndir og gróin tún?
Bemharð Haraldsson
Nú orðið upplifa alls ekki öll
börn það ævintýri ab dveljast
sumar í sveit. Fyrir dreng í þétt-
býli er sveitin annar og spenn-
andi heimur og snjóa vart tekið
að leysa ab vori þegar eftirvænt-
ingin gerir vart við sig. Skyldi
sauðburðinum verða lokið; ætli
það verbi búið að hleypa kún-
um út? Og loks lýkur skólanum
og frelsið tekur við; haldið í
sveitina, nýklipptur, með striga-
skó og ný stígvél í fjósið. Tíu ára
drengs bíða mörg ábyrgðarmikil
störf í sveitinni: ab vakna eld-
snemma á hverjum morgni til
aö sækja kýrnar, reka þær heim í
fjós og abstoöa vib morgunmj-
altirnar, gæta þess að skepnurn-
ar komist ekki í túnin, ab
ógleymdum ótal handtökum
við heyskapinn. Já, það eru for-
réttindi að fá að vera í sveit.
Þeirra forréttindi naut ég hjá
ömmu minni, Unni Hermanns-
dóttur, og afa mínum, Hans
Guðnasyni, á Hjalla í Kjós.
Hjá ömmu og afa á Hjalla var
alltaf fullt hús af börnum. Sjálf
áttu þau níu börn og þau yngstu
voru vart flutt að heiman þegar
barnabörnin tóku að koma til
lengri eða skemmri sumardval-
ar. Þaö var jafnan mikið um að
vera á Hjalla og í mörg horn að
líta, því aö uppátæki barnabarn-
anna voru margvísleg. Fyrir
kom að frelsa þurfti kettlingana
þegar smáfólkið hafði af miðl-
ungi mikilli varfærni fært þá í
dúkkuföt, eða hindra ráðagerðir
um að gefa nú heimalningnum
kókómalt í pelann í stab þessa
eilífa mjólkurgutls. Þá gat það
hent kúarektora að gleyma sér
og embættisskyldum sínum ef á
vegi þeirra varð skuröur sem
freistandi var að reyna ab
stökkva yfir eða lækur sem bauð
upp á áhugaverðar stíflufram-
kvæmdir. Vanafastar kýrnar
komu sér þá sjálfar heim í fjós
og gat stund liðið áður en
skömmustulegir vinnumenn-
irnir skiluðu sér blautir og skít-
ugir.
Þrátt fyrir þetta töluðu amma
og afi alltaf við okkur eins og
við værum fullorðiö fólk og
treystu okkur. Við fengum
snemma að taka fullan þátt í
heyskapnum, þó að tæknin
hefði haldið þar innreið sína
með óteljandi hættum. En við
lærðum ekki aðeins að umgang-
ast vélar nútímans, amma og afi
voru sem óþrjótandi fróðleiks-
brunnar um fyrri búskaparhætti
og ólöt við að segja okkur unga
fólkinu frá. Og fyrir kom að við
fengum að spreyta okkur: hann
er ógleymanlegur, dagurinn
þegar öll sveitin varö rafmagns-
laus og amma og afi kenndu
okkur þá list að handmjólka.
Það var í senn skemmtilegt og
lærdómsríkt fyrir okkur sem
ekki þekktum annað en nútíma-
fjós með mjaltavélum.
Það voru mikil umskipti fyrir
afa minn og ömmu aö þurfa ab
bregða búi þegar heilsan tók að
gefa sig. En nýja heimilið á
Rauðalæknum varð undireins
samkomustaður fjölskyldunnar
og þar nutu gömlu hjónin þess
aö fá börn og barnabörn í heim-
sókn, fylla íbúðina af fólki. Afi
minn lést fyrir ellefu árum og
nú hefur amma mín fengiö
hvíldina eftir langvarandi
heilsuleysi. Því miður voru sam-
verustundirnar alltof fáar síð-
ustu ár, en sumrin á Hjalla líða
mér aldrei úr minni; fyrir þau er
ég ævinlega þakklátur.
Haraldur Bemharðsson
Mig langar í fáum orðum til
ab minnast tengdamóður
minnar, Unnar Hermannsdótt-
ur. Hún lést eftir stutta legu á
sjúkrahúsi 24. nóvember síðast-
liöinn.
Þegar ég kynntist henni, var
hún húsmóðir á stóru sveita-
heimili. Hún var sístarfandi og
alltaf var margt fólk í kringum
hana. Henni virtist líða best
þegar sem flest fólk var hjá
henni. Elstu barnabörnin nutu
þess ab vera í sveitinni hjá afa
og ömmu í lengri eða skemmri
tíma.
Mér er þab minnisstætt þegar
yngri sonur minn fæddist. Hún
talaði um þab hvort ég vildi ekki
að eldri börnin kæmu til hennar
í sveitina á meðan móbir þeirra
lægi á sæng. Ég sagði henni að
það væri ekki þörf á því, vegna
þess að ég hefði fengið mér frí
og væri heima til þess að hugsa
um börnin.
Þó svo að hún hefði nóg að
gera við heimilisstörfin, gaf hún
sér tíma til að vinna ýmiss kon-
ar handavinnu. Hún prjónaði
t.d. margar lopapeysur, sem
börn, tengdabörn og barnabörn
njóta.
Hún notaöi hverja stund sem
gafst til aö lesa bækur. Hún
hlustaði mikið á útvarp, fylgdist
vel með fréttum og var mjög
fróð.
Árið 1980, þegar tengdafaöir
minn hafði misst heilsuna,
brugöu þau búi og fluttu til
Reykjavíkur. Hún annabist
hann á heimili þeirra á meðan
hann lifði. Hún hafði gaman af
því að umgangast börn og var
tilbúin að gæta þeirra þegar við
þurftum á því að halda. I mörg
ár aðstoðaði hún okkur vib að
setja niður og taka upp kartöflur
úr garðskika, sem við höfðum
til umráöa.
Hún veiktist nokkrum dögum
eftir að eldri sonur minn fermd-
ist áriö 1987. Hún lamaðist og
var eftir þaö bundin hjólastól.
Það reyndist henni mjög erfitt.
Hún var vanari því að snúast í
kringum fólk en að láta snúast
við sig.
Fyrst eftir að hún veiktist var
hún heima. Börnin hennar
önnuðust hana sem best varb á
kosið. Síðar hrakaði henni og
var hjúkrunarheimilið Skjól
heimili hennar síðustu árin. Þar
leið henni vel og fékk hún mjög
góba umönnun. Þó svo að hún
hafi átt erfitt með að tjá sig,
fylgdist hún vel með alveg fram
á síðasta dag. Hennar bestu
ánægjustundir voru þegar hún
var innan um flest barna sinna
og fjölskyldur þeirra.
Inga Dóra, Hafþór og Heiðar
þakka ömmu sinni fyrir allar
ánægjustundirnar.
Ámi Bjöm Finnsson
Aösendar greinar, afmælis-
og minningargreinar
sem birtast eiga í blaðinu þufa að hafa borist ritstjórn blabsins,
Stakkholti 4, gengið inn frá Brautaholti, tveimur dögum fyrir
birtingardag, á disklingum vistað í hinum Æa'g ♦
ýmsu ritvinnsluforritum sem texti, eba
vélritabar. sími (91) 631600
Drífa
Sigfúsdóttir
hefur opnab prófkjörs-
skrifstofur aö Hamra-
borg 10 í Kópavogi,
s. 644744 og 644734,
og að Hafnargötu 48,
Keflavík, s. 14025 og
14135. Opið verður
daglega kl. 17-19 og
um helgar kl. 14-19.
Allir velkomnir.