Tíminn - 08.02.1995, Blaðsíða 4

4
Mit>vikudagur 8. febrúar 1995
flfjfflM
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: jón Kristjánsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 631600
Símbréf: 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Mynda-, plötugerb/prentun: ísafoldarprentsmibja hf.
Mánabaráskrift 1550 kr. m/vsk. Verb í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Vinnubrögð
utanríkisrábherra
í janúar síöastliönum sendi Ríkisendurskoöun
frá sér skýrslu um bókhald og fjárreiöur sendi-
ráös íslands í London. Þessi skýrsla snerti eink-
um starfssviö menningarfulltrúa þar í borg. At-
hugun Ríkisendurskoöunar tekur til áranna
1991-1994.
Niöurstööur skýrslunnar hljóta að vekja at-
hygli, ekki einungis vegna fjárreiöna embættis
menningarfulltrúa, heldur vegna sérkennilegra
starfshátta utanríkisráðherra sem hún leiðir í
Ijós.
Ráðning menningarfulltrúa í London byggir á
11. grein laga um utanríkisþjónustu íslands,
sem gefur heimild til að ráöa viðskiptafulltrúa,
blaðafulltrúa, fiskifulltrúa eöa menningarfull-
trúa.
Þrátt fyrir þessa heimild í lögum kemur fram í
skýrslunni aö mjög einkennilega er staðið að
ráöningu þessa starfsmanns. Viðbótarstaða er
ekki fyrir hendi í sendiráðinu, heimildir á fjár-
lögum fyrir áriö 1994 eru óglöggar og ekkert
samráð virðist hafa verið haft við sendiherrann
í London um málib. Ekki var um ab ræða neina
kynningu hér heima á þessari ákvörðun eða for-
sendum að baki hennar.
Einnig segir svo í niöurstööum Ríkisendur-
skoðunar:
„Það er aðfinnsluvert að menningarfulltrúinn
hafi getað ef honum bauð svo við að horfa leit-
að beint til ráðherra eba rábuneytis um af-
greiðslu einstakra framkvæmdaatriða án þess að
hafa yfirmann sinn í sendiráöinu með í ráðum."
Tíminn leggur ekki neinn dóm á störf Jakobs
Frímanns Magnússonar í kynningu íslenskrar
menningar í London, né þann forgang. sem
menningarkynningar í Bretlandi hafa. Sú skoð-
un skal þó látin í ljós ab þörf er á ab efla slíka
starfsemi á erlendri grund.
Hvað sem þessu líður, þá bregbur skýrsla Rík-
isendurskoðunar ljósi á vinnubrögð hjá utanrík-
isráðherra sem eru ólíðandi og rýra álit utanrík-
isþjónustunnar. Það er ljóst að utanríkisráðherra
hefur ráðið eftir geðþótta starfsmann í sendiráð
erlendis, og sami starfsmaður getur eftir geð-
þótta leitað til hans framhjá sendiherranum,
sem er hans yfirmaður.
í stjórnsýslunni er áríðandi að fylgja reglum
og að festa ríki. Þetta gildir um öll svið hennar. í
utanríkisþjónustunni getur öll lausung og geð-
þóttaákvarðanir beinlínis skaðað ímynd íslensks
stjórnarfars. í utanríkisþjónustu þróaðra lýðræð-
isríkja gilda ákveðnar og fastmótaðar reglur. Pól-
itísk einkavinavæðing á þar ekki heima. Skýrsla
Ríkisendurskoðunar er áfellisdómur yfir vinnu-
brögbum utanríkisráðherra.
Þetta mál er í rauninni einn hluti í raðmynd
ótrúlegs ferils ráðherra Alþýðuflokksins í pólit-
ískum embættaveitingum síðustu ár. Það er mál
að linni.
Kolkrabbinn og kommúnistar
Pólitískir eftirskjálftar hrista nú
sálarlíf Alþýðubandalagsins um
land allt. I Reykjavík hafa Alla-
ballar í nógu að snúast vegna þess
að enn einu sinni hafa verið
dregnar fram SÍA-skýrslur um
rauðliðana í Austur- Evrópu á ár-
um kalda stríðsins. Allir sömu
gömlu kommarnir hafa enn einu
sinni verið dregnir fram í dags-
ljósið til að svara fyrir um „Aust-
ur-Evróputengsl" sín, og að þessu
sinni er sök þeirra sú að um þá eru
til skýrslur hjá Stasi. Efnislega
hefur þessi umræða farið margoft
fram áður og í sjálfu sér er ágætt
að halda mönnum við efnið,
enda Allaballar yfirleitt manna
duglegastir við að gera lítið úr
tengslum sínum við kommún-
istaríkin og láta meira að segja
sérstaklega líkindalega gagnvart
hægriöflunum í þjóðfélaginu um
þessar mundir. Hins vegar eru
þessir gömlu kaldastríðs- jarð-
skjálftar ekki sérstaklega áhuga-
verðir nú til dags og eftirskjálft-
arnir mestir í hugarheimi þeirra
hægrimanna, sem enn nærast á
hatri kalda stríðsins.
Eftirskjálftar ÚA-
málsins
Á Akureyri eru hins vegar
áhugaverðari hlutir að gerast, en
það eru eftirskjálftamir í Alþýðu-
bandalaginu eftir ÚA-málið. Þar í
bæ er flokkurinn í greinilegri til-
vistarkreppu, sem eðlilegt er um
flokk sem telur sterkara að bjóöa
fram á sínum flokkslista fólk, sem
ekki er í flokknum og viðurkennir
ekki að vera í flokknum og kallar
sig óháð. Eftir ÚA-málið hafa þær
raddir gerst æ háværari að Kol-
krabbinn sé búinn að finna sér ör-
uggt skjól í Alþýðubandalaginu.
Sumum flokksmönnum gengur
illa að sitja undir fullyröingum og
vangaveltum um hvort Kolkrabb-
inn sé hluti hins nýfengna óháöa
liösauka Alþýðubandalagsins á
Akureyri eöa hvort Alþýðubanda-
lagið hafi beinlínis sótt um að fá
að verða einn af örmum Kol-
krabbans. í það minnsta er þrýst-
GARRI
ingurinn orðinn það mikill í und-
irdjúpum flokksins að upp úr
sauð um helgina og í gær varð op-
inber klofningur í flokknum al-
veg niður í rót.
Tilbúin að víkja
Oddviti flokksins í bæjarmál-
um, Sigríður Stefánsdóttir, er
greinilega langt frá því að vera
óumdeildur foringi flokkssystk-
ina sinna í þessu máli, enda var
þaö hennar persónulegi slagur
sem tryggði Kolkrabbanum
stuðning Alþýðubandalagsins og
þar með viðunandi niðurstöðu í
ÚA-málinu. Samkvæmt fréttum
hefur hún nú boðist til að víkja
sem bæjarfulltrúi, ef krafa verði
gerð um þaö frá flokknum. Þessi
sami oddviti skipar jafnframt
þriðja sætið á lista Alþýðubanda-
lags og óháðra í alþingiskosning-
um í vor, þannig að ljóst má vera
að sjónarmið hennar í ÚA-málinu
og öðrum málum teygja sig víða í
flokknum. Raunar bendir líka
flest til þess að sinnaskipti Al-
þýðubandalagsfélaganna á Akur-
eyri komi það seint fram, að ekki
reynist fært að snúa við þeirri þró-
un sem búið var að hrinda af stað.
Garri er því þeirrar skoðunar að
Alþýðubandalagið á Akureyri
muni um ókomin ár verða í hug-
um kjósenda brennimérkt Kol-
krabbanum. Það er vont mál fyrir
flokk sem vill gefa sig út fyrir að
vera trúverðugur sósíaldemókra-
tískur launamannaflokkur. Og þó
það sé e.t.v. annars eðlis, þá bæt-
ist þessi skortur á trúverðugleika
hjá Akureyrarflokknum við trú-
verðugleikavandræði flokksins á
landsvísu, þar sem Kolkrabbinn
sjálfur er sífellt að minna á tengsl
flokksins og stuðning við komm-
úníska harðstjóra á tímabili kalda
stríðsins. Alþýöubandalagið á því
við óvenjulegan vanda að glíma,
sem er aö skilgreina og ákveða
hvaða tengsl það vill hafa við
kommúnista annars vegar og Kol-
krabbann hins vegar.
Garri
Hugarfóstur dellumakara
Nú dynja yfir tilboðin um stór-
iðju og tröllauknar virkjanafram-
kvæmdir með tilheyrandi fjárfest-
ingum upp á hundruð milljarða,
enda stutt til kosninga.
Ekki líður svo dagur að iðnaðar-
ráðherra tilkynni ekki vænleg til-
boð um erlendar fjárfestingar um
álverksmiðjur, sinkverksmiðjur
og raforkusölur um streng til út-
landa. Og svo undarlega vill til að
erlendu fjárfestarnir banka upp á
hjá iönaðarráðherra og bjóða
gull, atvinnu og orkukaup rétt
fyrir kosningarnar.
Fyrir síðustu þingkosningar
stóð þáverandi iðnaðarráðherra
með tilboð um álverksmiðju eða -
verksmiðjur í höndunum, og
einnig var verið að athuga væn-
legan kost á ab búa til kapal í
Reykjavík, sem leggja átti til Hol-
lands og selja um hann rafmagn
úr gríðarmiklum orkuverum sem
enn eru ekki til, en Blanda og
Krafla anna svo prýðilega offram-
leiðslunni á raforku.
Loforb og efndir
Ráðherrann, sem lofabi stóriðju
og erlendum fjárfestingum fyrir
síöustu kosningar, sá öll sín lof-
orö hrynja eins og hátimbruð
spilaborg. Sá hann þann grænst-
an ab hætta í pólitík og fara að
stjórna peningamusterum, fyrst
heima og síðan erlendis.
En af því ab núverandi iðnaöar-
rábherra er oröinn uppiskroppa
með kosningaloforð til að standa
ekki við aö kosningum loknum,
rær hann á gömul mið og dular-
fullar fréttir um nývakinn áhuga
forríkra fjárfesta á íslandi fara að
berast ótt og títt.
Undirkontóristi í einu af féiög-
unum sem standa aö Alusuisse,
telur að jafnvel geti komið til
greina að stækka bræðsluna í
Straumsvík, og umsvifalaust er
farib að reikna út atvinnuumsvif,
raforkuverð og fjárfestingaaura,
sem streyma eiga til landsins. Og
skyndilega eru allir orðnir sér-
Á víöavangi
fræðingar í heimsmarkaðsverði á
áli og söluhorfum næstu áratug-
ina.
Orkufirma í Bretlandi veit allt í
einu allt um vatnsföll á íslandi og
vill nú kaupa eins mikið rafmagn
og nú er framleitt í landinu.
Svona til að byrja með. Nú er bara
ab drífa í að byggja orkuver, sem
framleiða eins mikið og Sogiö og
öll þau hin samanlagt, og leiða
orkuna til Bretlandseyja í tveim
sæstrengjum.
Ameríkanar vilja fjárfesta í
sinkframleiðslu og verða þau mál
rædd fram að kosningum.
Aflvaki í
kosningaslag
Kísiljárn var mikill aflgjafi fyrir
atvinnulífið fyrir einhverjar kosn-
ingarnar, og voru fyrirheitin
hönnuð fyrir 300 milljónir, sem
ríkissjóður borgaöi með glöbu
geði. En einhvern veginn kemst
heimurinn af án sinkframleiöslu
á íslandi, enn sem komið er að
minnsta kosti. Ekki kæmi á óvart
þótt sá draumur verði endurvak-
inn fyrir þessar kosningar, og sá
kvittur heyrist aö ríku útlending-
arnir séu farnir ab líta Keilisnes
hýru auga á nýjan leik. En þá
kosningabrellu verður annars erf-
itt að endurtaka með árangri. En
eins og elstu menn muna var reis.t
þar mikið álver á kjörtímabilinu
— eða næstum því.
Orkuframkvæmdir og stóriðju-
draumar eru iðnaðarráðherrum
og reyndar öllum ráðherrum í
kosningaham mikill aflvaki. Með
fyrirheitum um mikla atvinnu og
öflugt fjárstreymi til landsins um
ókomna tíð er aubvelt að fela úr-
ræðaleysi í atvinnumálum og
beina athyglinni frá skuldugasta
ríkissjóði í Evrópu, miðaö við
höfðatölu ráðherra að sjálfsögðu.
Nú eru íslendingar búnir að
vera í EES á annaö ár og engin af
boðuðum tækifærum hafa litið
dagsins ljós. Erlendar fjárfestingar
eru engar, en útstreymi fjár úr
landinu þeim mun meira. Engar
skýringar eru gefnar á hvað fór úr-
skeibis eða hvort fyrirheitin voru
aldrei annað en hugarfóstur
dellumakara.
En nú er bjartara framundan.
Þreföldun orkuframleiðslu er á
næstu grösum, verksmibjur verða
reistar og reknar og rafmagn selt
úr landi í stórum stíl. Það er alveg
dagsatt, ab minnsta kosti fram að
kosningum.