Tíminn - 24.02.1995, Qupperneq 4

4
Föstudagur 24. febrúar 1995
HMffWS
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: jón Kristjánsson
Ritstjórn og auglýsingar: Brautarholti 1, 105 Reykjavík
Sími: 631600
Símbréf: 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Mynda-, plötugerb/prentun: ísafoldarprentsmibja hf.
Mánabaráskrift 1550 kr. m/vsk. Verö í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Stjórnarskráin og
fiskurinn
Ríkisstjórnin hefur samþykkt aö leggja fram frum-
varp um að lögfesta í stjórnarskrá sambærilegt
ákvæöi viö ákvæði í 1. gr. laga um fiskveiöistjórnun,
þar sem kveðið er á um að nytjastofnarnir við ísland
séu sameign þjóðarinnar. Ákvæðið, sem frumvarpið
gerir ráð fyrir, hljóðar eitthvað á þá leið að: „Nytja-
stofnar á hafsvæði því, sem fullveldisréttur íslands
nær til, eru sameign þjóðarinnar".
Það, að áhugi sé á að binda þetta í stjórnarskrá,
kemur ekki á óvart, því vikið er að þessu í Hvítbók
Viðeyjarstjórnarinnar. Það, að fiskimiðin séu sam-
eign þjóðarinnar, er hins vegar ekki pólitískt ágrein-
ingsmál á íslandi og enginn hefur hreyft athuga-
semdum við því að þetta skuli bundið í lög. Það vek-
ur því athygli að þetta mál, sem hefur verið látið bíða
í 4 ár, skuli koma fram núna á síðustu dögum þings-
ins, þegar fjöldi mála bíður afgreiðslu og tímahrak
hrjáir löggjafarsamkomuna.
En það er einmitt þessi aðdragandi og tímasetning
sem vekur athygli varðandi þennan málatilbúnað.
Ríkisstjórnarsamþykktin kemur fram í beinu fram-
haldi af því að formaður Alþýðuflokksins og utanrík-
isráðherra lýsti því yfir, að festa þurfi í stjórnarskrá
ákvæði um þjóðareign á fiskimiðum, gagngert til
þess að hægt sé að sækja um aðild að Evrópusam-
bandinu og leita eftir samningaviðræðum við það.
Utanríkisráðherra rökstuddi mál sitt með því að
samningsstaða íslendinga væri mun skýrari með
sameign þjóðarinnar á fiskimiðum bundna í stjórn-
arskrá og þá væri auðveldara að verjast ásókn ESB í
þessa auðlind okkar.
Halldór Ásgrímsson, formaður Framsóknarflokks-
ins, spurði m.a. eftir því við eldhúsdagsumræðurnar
í fyrrakvöld, hvort túlka bæri þetta sem svo að sjálf-
stæðismenn væru sammála utanríkisráðherra um að
sækja bæri um aðild að ESB við fyrsta tækifæri. Við
þeirri spurningu hafa ekki fengist afgerandi svör, þó
forusta Sjálfstæðisflokksins sé á einu máli um að
þetta muni engu breyta gagnvart þeirri fiskveiði-
stjórnun sem fyrir hendi er nú þegar.
Vitað er að sterk öfl í Sjálfstæðisflokknum eru sam-
mála utanríkisráðherra í Evrópumálum og það er því
síður en svo fjarlægur möguleiki að valdahlutföllin
innan flokksins hafi eitthvað breyst. Það, að sjálf-
stæðismenn skuli rjúka til eftir 4ra ára aðgerðaleysi
og leggja fram með krötum stjórnarfrumvarp um
breytingu á stjórnarskránni — utan við og án sam-
vinnu við þá stjórnarskrárnefnd sem þó er starfandi
— bendir eindregið til þess að einhver stefnubreyt-
ing hafi orðið. Davíð Oddsson sló í gær úr og í með
það hvort frumvarp þetta næði fram að ganga og
taldi samstöðu þurfa að ríkja um það.
í sjálfu sér er frumvarpið sem slíkt ekki það sem
vekur upp pólitískar spurningar. Hinar pólitísku
spurningar snúast um tilganginn með tillöguflutn-
ingnum og hvatirnar sem þar liggja að baki. Þess
vegna verður Davíð að svara þeirri spurningu, sem
formaður Framsóknarflokksins bar upp: Hafa valda-
hlutföllin í flokknum og þar með stefna Sjálfstæðis-
flokksins í Evrópumálum breyst?
Óhreinu börnin — skólamálin
Eldhúsdagsumræður fóru fram
á Alþingi í fyrrakvöld og var
þeim að sjálfsögðu útvarpað og
sjónvarpað. Eins og vera ber,
hlustaði Garri á með andakt og
var uppveðraður yfir þeirri nýj-
ung hversu bjartsýnir allir virt-
ust vera, ekki síst stjórnarliöar.
Það var engu líkara en að þarna
hafi þingmenn Draumalandsins
verið aö tala, því allt var á svo
mikilli uppleið og í slíku lukk-
unnar velstandi að þingheimur
nánast táraöist af einskærri
hamingju og jákvæðni.
Að vísu nöldruðu einhverjir
stjórnarandstæðingar eitthvað,
en þó ekki meira en svo að varla
er orð á gerandi. Hitt er ljóst að
sérhver Islendingur myndi nú
kætast yfir þeim björtu tímum,
sem framundan eru hjá íslensku
þjóðinni, ef hann vissi ekki sem
er, aö það eru kosningar fram-
undan.
Fullmikil bjartsýni
En Pollýönnulátalæti stjórn-
málamannanna gengu þó út í
slíkar öfgar, að þeir gleymdu al-
veg veruleika dagsins, bæði
stjórnarsinnar og það sem verra
er, stjórnarandstæðingar líka. í
þrjá og hálfan klukkutíma töl-
ubu íslenskir stjórnmálamenn
um þjóðmálin án þess að nokkur
þeirra minntist einu orði á aö
nokkur þúsund kennarar eru nú í
verkfalli og tugir þúsunda skóla-
barna mæla göturnar á meban og
fá ekki tilskilda kennslu. Þetta
hlýtur að vera heimsmet í fíla-
beinsturnahætti og er til marks
um að þjóbin er á mjög alvarleg-
um villigötum. Sannleikurinn er
nefnilega sá, að það er alls ekki
tilviljun að kennaraverkfallið
skuli hafa gleymst í umræðunni,
því mennta- og skólamál virðast
vera alger afgangsstærð í íslensk-
um stjórnmálum. Skólamálin
em hornkerling stjórnmálanna
og kennarar í stöðu hinna
ósnertanlegu í Indlandi.
Það væri fróðlegt að vita hvort
þingmenn hefðu almennt
gleymt verkfalli einhverrar ann-
GARRI
arrar stéttar með sambærilegum
hætti. Ekki er ab efa að fulltrúar
peningavaldsins hefðu talið það
skelfilegt mál, ef bankamenn
væm í verkfalli og starfsemi fjár-
málastofnana lægi niðri. Ætli
þingheimur hefði verib jafn
áhugalaus, ef allir sjómenn
landsins væm í verkfalli? Eða
hvaö ætli þeir Halldór Blöndal
og Jóhannes Geir hefðu sagt, ef
bændur landsins væm í verkfalli
og búskapur ræki á reiðanum?
Slíkt myndi eflaust flokkast und-
ir slæma meðferð á dýmm og all-
ir væm hneykslaðir. En það tekur
því ekki á Alþingi ab tala um
meðferð okkar á börnum eða
framtíð þeirra og menntun.
Táknrænt
Sú ótrúlega staðreynd, ab eng-
inn þingmaður minntist á
kennaraverkfallið í almennum
umræðum um landsmálin í
fyrrakvöld er þó fyrst og síðast
táknræn. Hún er táknræn fyrir
það hvaða vægi þessum mála-
flokki er almennt gefib í íslensk-
um stjórnmálum. Það má ræða
kvennabaráttu í 100 ár, kjara-
samninga á almennum vinnu-
markaði, verbbólgu og vexti,
saubfjárbændur, Evrópubanda-
lagið, Stasi og kommúnisma,
hagvöxt, o.s.frv. o.s.frv. o.s.frv. í
rauninni má ræða allt milli
himins og jaröar ábur en stjór-
málamenn telja ástæöu til að
koma að skólamálunum með
þúsundir kennara í verkfalli og
tugi þúsunda nemenda á flæk-
ingi. Sorglegast af öllu er þó að
það er ekki eingöngu við stjórn-
málamennina að sakast. Það er-
um við, sem kusum þá til starfa,
og þeir endurspegla, því miður,
viðhorf þeirra sem kusu þá.
Garri
Að vera „busy"
í Alþýöubókinni skrifaði Hall-
dór Laxness um kynni sín af
mönnum og málefnum í Amer-
íku. Hann sagði ab Ameríkanar
bæru dularfulla virðingu fyrir
því að vera „busy". Að vera busy
er að hafa ekki tíma til ab sofa
eða boröa og ekki tíma til að
tala nema þá við stórhöfðingja.
Þetta var skrifað fyrir um það
bil sextíu árum og varla hefur
ástandið breyst neitt síðan. Hafi
menn verið „busy", þá er það
barnaleikur hjá því sem seinna
varð og nú er.
„Sælir bræbur"
Síminn er gott verkfæri og
tekur af marga fyrirhöfnina fyr-
ir önnum kafna menn. Þessi
tækni tekur stórstígum framför-
um. Gamli sveitasíminn heyrir
sögunni til, en hann var alhliða
fréttaþjónusta meðan hans
naut vib. Símafundir eru alls
ekki nýtt fyrirbrigði tæknilega
séð. Þab var sagt að bóndi einn
á Austurlandi hefði gjarnan
komið inn í símtöl nágranna
sinna á sveitasímanum með
þessum orðum: „Sælir bræður".
Svo hófst símafundur um lands-
ins gagn og nauðsynjar og þá
helst pólitík.
Hins vegar höfðu þessir menn
aldrei heyrt orðib „símafundur"
né dottið það í hug ab nota sí-
mann til alvöru fundarhalda.
Nútímatækni á þessu svibi
byggir þó á því að tengja saman
mörg númer og gera úr þeim
einskonar „sveitasíma". Gömlu
mennirnir voru þrátt fyrir
brauðstritið ekki svo „busy" ab
þeir tækju símann fram yfir per-
sónuleg samskipti.
Nýtt stööutákn
Farsíminn var á sínum tíma
ómissandi stöbutákn, en nú eru
komin ný.
Greinarhöfundur er nýkom-
inn úr stuttu ferbalagi til Evrópu.
í því fólst að fara í gegnum þrjár
alþjóbaflugstöövar og dvelja á
Á víbavangi
allstóru hóteli í Brussel, sem er
að verba miðpunktur álfunnar.
Það leynir sér ekki að síminn er
stööutákn um að vera „import-
ant" og „busy".
Þetta er hinn nýi GSM-farsími.
Alls staðar í flughöfnum og á
fundarstöðum stóðu bisness-
menn og stjórnmálamenn meö
þetta tæki í höndunum og gáfu
„ordrur" og gerðu „díla". Stjórn-
málamabur eins og ég, sem hef
gaman af því að horfa á umferb-
ina eba bara sitja og horfa út í
loftiö, er ab verða algjörlega ut-
angátta í þessari veröld GSM-
símans.
Á píanóbarnum
Á stórum hótelum eru yfirleitt
píanóbarir þar sem gestir geta
hvílt lúin bein á kvöldin. Ég ætla
að gera þá játningu ab ég settist
þar inn ab kvöldlagi og þar var
lítill hluti af því stjórnmála-, bis-
nessmanna- og embættismanna-
gengi, sem flæðir um Brussel,
dag hvern saman komib. GSM-
síminn var mættur þarna til
leiks. í þægilegum sófa gegnt
mér hafði vörpulegur maður
komiö sér vel fyrir og við hlið
hans í sófanum var kona, sem
var glæsileg svo ekki sé meira
sagt. Mér varö dálítið starsýnt á
parið, ekki síst vegna þess að
maðurinn var svo upptekinn við
að tala í símann að hann hafði
hvorki tíma til ab horfa á kon-
una né tala við hana, hvað þá
meira. Þarna rann upp fyrir mér
hvað það er að vera „busy".
Jón Kr.