Tíminn - 20.05.1995, Qupperneq 4

4

Laugardagur 20. maí 1995
Hvar höld-
um vib ætt-
armótiö í
sumar?
Vissir þú
um félags-
heimilib ... ?
Félagsheimili& Þjórsárver
Villingaholtshreppi, 801 Selfoss, sími 98-63330.
Umsjón: Eydís Eiríksdóttir, sími 98- 63324.
Húsið rúmar 140 til 150 manns. Leiksvið, gott
eldhús, svefnpokapláss.
Húsið sér um kaffi- og matarveislur, en er einn-
ig leigt þeim sem vilja sjá um slíkt sjálfir. Hægt
er að skipta sal og fást þá tveir minni. Dýnur
eru ekki til fyrir svefnpokapláss.
Menningarmibstöbin Laugalandi
Laugalandi, 851 Hella, sími 98- 76545.
Umsjón: Olgeir Engilbertsson, vinnus. 98-
76545, heima 98-76536.
Húsib rúmar 560 manns. Stórt leiksvið í sal 1,
minna svið í sal 2, gott eldhús, svefnpokapláss
fyrir 200 manns, sundlaug, gufa, heitur pottur
og vatnsrennibraut.
Félagsheimilib Réttin vib Hlíbar-
laug
Úthlíð Biskupstungum, 801 Selfoss,
sími 98-68776.
Umsjón: Björn Sigurðsson, sími 98- 68951.
Húsið rúmar 120 manns. Leiksvið, eldhús, tjald-
stæbi, sundlaug og golfvöllur, hestaleiga, svefn-
pokapláss.
Félagsheimilib Heibarbær
Reykjahverfi, 641 Húsavík.
Umsjón: Þorgeir Sigurbsson, sími 96- 43918.
Húsib rúmar 150-170 manns. Gott eldhús, gott
svib, sundlaug, tjaldstæði, 2 heitir pottar, sturt-
ur, svefnpokapláss fyrir 40 manns.
Félagsheimilib Tjarnarlundur
Saurbæjarhreppi, 371 Búðardalur,
sími 93-41545.
Umsjón: Arnar Eysteinsson, sími 93- 41528.
Húsib rúmar 120 manns. Eldhús sæmilegt, svið
gott, svefnpokapláss 20 manns, tjaldstæði,
sturtur og öll snyrtiaöstaða, stutt í verslun.
Hægt er að útvega veitingar.

Guöni Þóröarson leiöbeinir hér iesendum blaösins um meöferö rotþróa. Hér stendur hann viö eina nýjungina í
rotþróm, en þaö er lárétt þriggja hólfa þró, en í einni einingu, sem auöveldar niöursetningu. Tímamynd Pjetur
Sumarbústabaeigendur koma í vaxandi mœli rotþróm fyrir vib bústabi sína, en
þab ber margs ab gœta vib nibursetningu þeirra og lagna ab þeim:
Fúsk getur valdið ómæld-
um skaða og fjárútlátum
Nýjungin í hönnun rotþróa felst í
því ab nú eru fáanlegar rotþrær
fyrir sumarbústa&i og íbúbarhús,
sem eru í einni einingu og liggja
Iáréttar. Ab sögn Guöna Þórðar-
sonar, framkvæmdastjóra Borgar-
plasts hf. sem framleiöir slíkar
rotþrær, auðveldar þessi nýjung
mjög niðursetningu þeirra og ger-
ir allar framkvæmdir mun ein-
faldari.
Alger nauðsyn er að vanda mjög
til verka við niðursetningu rotþróa
og lagna að þeim og frá. Fúsk getur
valdið ómældum óþægindum,
vandræðum og fjárútlátum á seinni
stigum.
En hvaða reglur gilda um notkun
á rotþróm, hvar er best að staðsetja
þær og hvernig á að bera sig að við
niðursetningu og hreinsun?
Hvað er rotþró?
Rotþró er tankur sem í er safnaö
skólpi til að botnfella svifefni. Gera
má ráö fyrir að í þróna safnist 100-
200 lítrar af botnfalli á mann á ári.
Mælt er með að rotþrær séu þriggja
hólfa, hvort sem það er útfært sem
einn þrískiptur tankur eða þrír rað-
tengdir brunnar.
Aðeins er heimilt að nota þró
sem Hollustuvernd samþykkir.
Hlutverk hennar er að fella út föst
efni, að bleyta upp fitu, loftfirrt nið-
urbrot á lífrænum efnum og aö
geyma botnfall.
I rotþró verður allt að 50%
hreinsun á lífrænum menglum við
botnfellingu og rotnun. Einnig eyð-
ast a.m.k. 30% saurgerla.
í rotþró má leiða allt fráveituvatn
frá venjulegu heimilishaldi, svo
sem frá baðherbergi, eldhúsi,
þvottaherbergi og einnig afrennslis-
vatn hitaveitu. Þakvatn og annað
yfirborðsvatn skal leiöa framhjá
rotþró.
Stærö rotþróa
Rúmmál rotþróar má ekki vera
minna en 1500 lítrar fyrir sumarbú-
stað, og ef fleiri en einn bústaöur
eru meö sömu rotþróna, þarf að
bæta 300 lítrum við fyrir hvern bú-
stað. Ef miöað er við orlofsbústaöi
félagasamtaka, er 3000 lítra rotþró
lágmark.
Fyrsta hólfið í þrónni verður
ávallt að vera helmingur af heildar-
rúmmáli þróarinnar. Æskilegt er aö
5 sentímetra hæðarmunur sé á milli
inntaks og úttaks, þ.e.a.s. að úttakið
sé neðar. Þróin verður að vera vel
þétt og þétt lok við yfirborð og þró-
in vel loftræst. Tæma verður þróna
reglulega, þ.e. losa veröur botnfall á
2-3ja ára fresti.
Hreinsivirki
Aðferðin, sem notuð er til þess að
farga skólpi frá sumarbústöðum, er
hreinsun í hreinsivirki, sem getur
verið rotþró og siturlögn eða rotþró
og sandsía. Fráveituvatn er leitt frá
rotþró í siturlögn eða sandsíu til að
eyða menglum og gerlum.
Reglugeröir um
rotþrær
Ýmis ákvæði skylda aöila, sem
byggja sumarbústaði, til að setja
upp rotþrær og tryggja að fráveitu-
vatn mengi ekki yfirborðsvatn eða
grunnvatn. í mengunarreglugerð
segir að óheimilt sé að leiða skólp
út í ár eöa læki eða á annan hátt út
í umhverfið nema í gegnum viður-
kennt holræsi eða rotþró með situr-
leiðslu. í heilbrigðisreglugerð er
einnig fjallað um fráveitur frá sum-
arbústöðum og er kveðiö á um aö
rotþró skuli sýnd á holræsateikn-
ingu. Jafnframt segir þar að sveitar-
stjórunum beri að leggja til og sjá
um að rekin sé móttökustöð fyrir
úrgang og seyru frá rotþróm. í
byggingareglugerð segir að gera
skuli grein fyrir staðsetningu rot-
þróar við sumarbústaði á afstöðu-
uppdrætti og hreinsunarmannvirki
skuli sýnd með holræsateikningu.
Staöarval
Þegar tekin er ákvörðun um stað-
setningu rotþróa fyrir sumarbústaði
eða hverfi, er nauðsynlegt að gera
sér grein fyrir aðstæðum fyrir rot-
þrær og til förgunar fráveituvatns
frá þeim. Aöstæður eru mismun-
andi meö tilliti til jarðfræði, jarð-
vegs, landhalla, gróðurfars, grunn-
vatns og vatnsöflunar. Þessi atriði
hafa áhrif á það hvernig tekst til
með hreinsivirkið.
Undirlag og fylling
Mjög mikilvægt er að undirlag
þróarinnar sé algerlega lárétt áður
en þróin er sett á sinn stað. Þegar
hola er grafin fyrir þróna, er æski-
legt aö grafið sé niður á fast áður en
vel þjappað fyllingarlag er sett í,
sem þróin á aö hvíla á, enda er þró-
in mjög þung þegar farið er að nota
hana. Ef jarðvegsdýpi lífræns jarð-
vegs er þaö mikið, að ekki er með
góðu móti hægt að komast niður á
fast, skal grafið í það minnsta einn
metra niður fyrir þá hæð, sem þróin
á að standa í, og fylla með hrauni
eða grús. Þá skal fyllingin ná metra
út fyrir þróna.
Þegar fyllt er aö þrónni, skal nota
frostöruggt lífrænt efni, sem þenur
sig ekki í frosti, t.d. sand, hreina
grús eða rauðamöl, og ekki má nota
gróft efni næst þrónni. Alls ekki má
moka mold að rótþró.
Sama gildir um lagnir að og frá
rotþróm. Lagnirnar skulu hafa góð-
an halla, en ekki of mikinn og er
heppilegur halli á bilinu 20-50‘.
Afleiðingar* þess að nota lífræn
efni geta veriö þær að rotþróin og
lagnir að og frá henni stórskemm-
ast í frosthörkum og hitabreytingu.
Fjarlægö frá húsi og
lóöarmörkum
Fjarlægð rotþróar má ekki vera
minni en 4-5 metrar frá húsi. Hafa
ber þó í huga að aögengi að rót-
þrónni með bifreið til að hreinsa úr
henni verbur að vera gott, og því er
æskilegt að setja hana nálægt bíla-
stæði eða innkeyrslu. Hún má þó
ekki vera nær lóðarmörkum en sem
svarar 10 metrum, en hætta getur
veriö á ab lykt berist upp um loft-
unarstúta.
Gangsetning, hreins-
un og viöhald
Rotþró á ab fylla af vatni áður en
hún er tekin í notkun og einnig eft-
ir hverja hreinsun. Þab tekur nokkr-
ar vikur að koma rotnun af stað í
nýrri þró, en hægt er ab flýta fyrir
henni með því að setja í hana 10-15
sm lag af eöju, eða setja í hana kjöt-
eða fiskstykki. Vib hreinsun er
heppilegast að nota haugsugu og ef
fengin er til þess utanaðkomandi
aðili, sem sérhæfa sig í verkefnum
af þessu tagi er kostnaður við slíkt
um 15 þúsund kr. Þab er mjög
nauðsynlegt að tæma þróna reglu-
lega, því ef það er ekki gert safnast í
hana úrgangur sem ekki rotnar, en
truflar virkni hennar og gerir hana
ab lokum óvirka.
Æskilegt getur verið að opna
þróna endrum og sinnum til að
fylgjast með skáninni, sem flýtur
ofan á vatninu. Verði þessi skán
mjög hörð eba þykk, verður að
brjóta hana niöur, en við eðlilegar
aðstæður gegnir skánin mikilvægu
hlutverki við rotnun. Því er ekki
rétt að hreyfa við henni, nema hún
sé orðin þykk eba hörð.