Tíminn - 19.09.1995, Blaðsíða 4

4
Þriöjudagur 19. september 1995
STOFNAÐUR 1 7. MARS 1 91 7
Útgáfufélag: Tímamót hf.
Ritstjóri: |ón Kristjánsson
Ritstjórnarfulltrúi: Oddur Olafsson
Fréttastjóri: Birgir Gu&mundsson
Ritstjórn og auqlýsinqar: Brautarholti 1. 105 Reykjavík
Sími: 563 1600
Símbréf: 55 16270
Pósthólf 5210, 125 Reykjavík
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans
Mynda-, plötugerb/prentun: Isafoldarprentsmibja hf.
Mána&aráskrift 1550 kr. m/vsk. Verb í lausasölu 150 kr. m/vsk.
Hið miöstýröa vald
Kosningar til Evrópuþingsins í Svíþjóð voru nú um
helgina og vekja niðurstöður þeirra athygli fyrir ým-
issa hluta sakir. Andstæðingar Evrópusambandsins
hafa sótt í sig veðrið, en jafnaðarmenn hrapað í fylgi.
Léleg kjörsókn, um 40%, hefur einnig vakið mikla at-
hygli, en þetta eru óvenjulegar tölur í norrænum
ríkjum þegar kosningar eru annars vegar.
Þegar þessar tölur eru skoðabar, er rétt í upphafi að
gera sér grein fyrir því að hér er ekki um almennar
þingkosningar að ræða, heldur kosningar til Evrópu-
þingsins. Evrópuþingið er fjarlægara almenningi
heldur en þjóðþing viðkomandi ríkja og það setur
vafalaust sitt mark á kosningaþátttökuna.
Þetta eitt er þó ekki næg skýring á hinni lélegu
þátttöku í kosningunum og hún ætti að vera sænsk-
um stjórnmálamönnum og fylgjendum Evrópusam-
vinnunnar nokkurt umhugsunarefni. Ekki verður
annað séð en ab stór hópur sænskra kjósenda hafi
setið heima til þess að lýsa andstöðu sinni við Evr-
ópusambandið og vonbrigðum meb aðild Svía að
því.
Sænskir jafnaöarmenn börðust hart fyrir þessari
aðild, og lýstu þeim ávinningi sem af henni mundi
hljótast. Sá ávinningur hefur látið á sér standa, þótt
sagt sé að ýmis teikn bendi tíl batnandi efnahags í
Svíþjóð.
Astæðnanna er einnig vafalítið að leita til tilfinn-
inga sem eru djúpt í þjóðarsál Svía. Svíþjóð var efna-
hagslegt stórveldi og fylgdi hlutleysisstefnu í utanrík-
ismálum. Kosningar til þings á erlendri grund er
fólki, sem alist hefur upp í þessu umhverfi, framandi.
Svíþjóð er vissulega enn öflugt ríki efnahagslega, en
uppgangur á því svibi er stórum meiri í nágrannarík-
inu Noregi, sem er utan Evrópubandalagsins.
Afskiptaleysi Svía um málefni Evrópuþingsins ætti
einnig að vera aðvörun fyrir forustumenn þess og
Evrópusambandsins. Hætt er við að almenningur í
abildarlöndunum finni minni og minni samkennd
með því miðstýrða bákni sem Evrópusambandið er.
Þessi afstaða fólks er málefni sem forustumenn þess
komast ekki hjá því að ræða í framtíðinni. Smá-
smugulegar reglugerðir um allt milli himins og jarð-
ar eru ekki til þess fallnar að skapa fjöldafylgi með
þessari samvinnu. Það verbur ekki komist hjá um-
ræðu um það hvort áherslurnar eru réttar, hvort ekki
þarf að einfalda báknið frekar en að flækja það.
Jafnaðarmannaflokkar um alla Evrópu hafa verið í
fylkingarbrjósti í Evrópusamrunanum og jafnaðar-
mannaflokkurinn í Svíþjóð er þar engin undantekn-
ing. Úrslitin þar eru aðvörun til jafnaðarmanna að
horfa gagnrýnum augum á það sem er að gerast í Evr-
ópu, en umgangast samrunann ekki eins og trúar-
brögð. Við íslendingar höfum einn slíkan trúarhóp
jafnaðarmanna hér á landi.
Eigi Evrópusambandið að eiga einhverja framtíð
fyrir sér, verður þessi samvinna að hafa samhljóm
með almenningi í aöildarríkjunum. Ef svo verður
ekki, verður Evrópusambandið pappírsskrímsli sem
venjulegu fólki stendur stuggur af, og Evrópuþingið
samkunda fólks sem er saman komið til þess að tala
um allt milli himins og jarðar, án takmarks eða til-
gangs.
Karlmenn í útrýmingarhættu
Þaö er einhver alvarlegur mis-
skilningur á ferbinni í jafnréttis-
umræbunni á íslandi í dag. Konur
sem kalla sig kvenréttindakonur
eru enn ab hamast á karlinum og
stilla honum upp sem upphafi og
endi alls ills í heiminum. Karlinn,
sem óvinur og kúgari kvenna, er
hins vegar ekki lengur vibeigandi
greining á ástandinu, hafi hún
einhvern tíma veriö þaö, og því
eru karlfjandsamlegar kvenrétt-
indakonur söguleg tímaskekkja
og þrasib um hver vaskar upp,
passar börnin eba áreitir hvern
kynferöislega á vinnustaö ekki
lengur á mælendaskrá samtím-
ans.
í staö þessarar gamalkunnu og
útþvældu jafnréttisumraébu virö-
ist ný tegund umræbu um kyn-
hlutverk vera ab ryöja sér til
rúms, umræöa um vandamál sem
er mun alvarlegra en gamala jafn-
réttisumræban og er í raun allt í
senn: jafnréttismál, umhverfis-
mál og efnahagsmál. Þetta er um-
ræöan um ab bjarga karlmannin-
um. Karlmenn eru einfaldlega í
útrýmingarhættu og hættumerk-
in birtast bæði á hinu líffræðilega
svibi og því félagslega.
Krókódílamenn?
í sjónvarpinu á dögunum var
sýnd fræðslumynd um þaö
hvernig ýmis aukaefni frá iðnað-
arframleiðslu í heiminum hafa
orðib til þess að skerða karl-
mennsku hjá hinum ýmsu dýra-
tegundum. Ástæðan er sú aö fjöl-
mörg þeirra efna, sem sleppt er út
í umhverfið, hafa svokölluð „öst-
rógen-áhrif", þ.e. þau virka á dýr-
in eins og kvenhormón. í þessari
fræöslumynd voru sýnd dæmi
um þab hvernig krókódílategund
í Flórída var ab deyja út vegna
þess ab karldýrin voru orðin van-
sköpuð, ófrjó og tvíkynja. Jafn-
framt voru líkur leiddar að því að
maðurinn færi ekki varhluta af
samskonar áhrifum og bent á
luiuu iKuii naia atiuga a upþH
vaski." Uppvaskið í hans huga vaif
ekki spurning um nauðsyn eðaf
skylduverk, heldur áhugamál.
Karlar of mjúkir
Göran telur aö nútímakarlar
hafi gengiö of langt í áttina aö
mjúka manninum. Maður, sem
skipti vökutíma sínum milli
vinnu og fjölskyldu, veröi á end-
anum óspennandi makakostur.
Konur elski hinar sterku týpur og
ætlist því til að karlar geti verið
allt frá Rambó til^hins mjúka
manns. Það sé auglióo—
hægt, en
GARRI
aukna tíðni vansköpunar kyn-
færa karla, minnkandi frjósemi
þeirra og minni gæða sæðis. í
þessu ljósi verður hugtakiö
„krókódílamaður" skelfilegt með
öðrum hætti en sem smápíu- og
kvennaskelfirinn sem Megas söng
um. Þessi östrógen-áhrif hafa vak-
ið verðskuldaðan óhug víðar en í
fræðslumyndinni í sjónvarpinu
og eru fjölmiðlar að vakna til vit-
undar um þessa miklu ógn, eins
og sjá mátti í Time eða Newsweek
nýlega. Ef áfram heldur sem horf-
ir, leiða þessi östrógen-áhrif til
umbreytingar karlkynsins þannig
að mannkyniö stendur uppi meö
eintómar geldar karlkonur.
Of mjúkir
Þessi válegu tíðindi bætast við
ógnvekjandi fréttir af félagslegum
„östrógen-áhrifum", sem steðja
að norrænum karlmönnum sér-
staklega. í ljós hefur komið aö
karlar á Norðurlöndum eru að
glata hæfileikanum til að vera
karlar og skilgreiningin á kyn-
hlutverki þeirra er öll komin í
óvissu. Hér var í síöustu viku
staddur sérfróður Svíi um þessi
mál í tilefni af sérstöku átaki gegn
ofbeldi karla. Samkvæmt merki-
legri frétt í Tímanum um helgina
um þetta mál, þá kemur fram hjá
Svíanum að konur séu allsráðandi
í uppeldi barna, en karlmennsku-
ímyndin sé hins vegar víðs fjarri
og sveinbörnin kunni einfaldlega
ekki að vera karlar þegar þeir
verða stórir. Þegar þeir ætli að
vera karlmannlegir, brjótist það
út með óeðlilegum hætti.
Svíinn bendir líka á að karlar
séu orðnir svo mjúkir að þeir eru
að glata karlmennskueiginleikum
sem þeim eru nauðsynlegir og
eðlilegir. Þetta segir Svíinn hafa
gengið svo langt að sænskir karlar
séu hættir að vera „spennandi
makakostur". Garra þykir einsýnt
að úr því að Svíar eru farnir að
tala um að karlmenn séu of mjúk-
ir sé málið nokkuð alvarlegt og
augljóst að norrænir karlmenn
„sem eru sko alls engar gungur"
séu í útrýmingarhættu.
Búast má við að ef karlar væru
fuglategund eða hvalir, þá væri
Greenpeace fyrir löngu búið að
hefja baráttu fyrir að friða þá. Það
ætti að vera gamaldags kvenrétt-
indakonum — þeim sem enn
telja karlmanninn sem slíkan
vera sinn mesta óvin — ærið um-
hugsunarefni.
Garri
Brimbrjótar kjarabaráttunnar
Alþingismenn vinna þjób sinni
ómælt gagn. Þeir skaffa þjónustu,
framkvæmdir, atvinnu- og skatta-
lög. Þingmennirnir eru eins og út-
spýtt hundsskinn að starfa fyrir
kjósendur sína upp á hvern dag
sem guð gefur og spara aldrei fé né
fyrirhöfn til ab sinna krefjandi
störfum sem þeim em lögð á herð-
ar.
Æösta markmið kjörinna full-
trúa á löggjafarsamkundunni er
að efla og bæta kjör fólksins í
landinu, sem trúir þeim fyrir for-
sjá sinni og veitir þeim brautar-
gengi til ab vinna af heilindum
ab hagsmunamálum lands og
lýðs.
Þingheimur hefur aldrei bmgb-
ist þessum skyldum sínum og lát-
ið flokkshagsmuni eða þrýsti-
hópa kjördæmanna ráða gjörðum
sínum, eins og alþjóð veit af löng-
um og góbum kynnum af þeim
ósérhlífna hópi, sem lætur tii leið-
ast að setjast inn á Alþingi vegna
áskorana og þrýstings aðdáenda
sinna.
Til marks um fórnarlundina er
ab allir sem einn lækka þingmenn-
irnir úr 350 þúsund króna mánaö-
arlaunum og þaðan af meira þegar
þeir setjast inn í þingsal.
Engin dæmi eru um að kosin sé
manneskja til alþingissetu, sem
lúta þarf ab lægri launum í lífs-
stríbinu utan þinghelginnar.
Þetta em 500 þúsund kr. emb-
ættismenn og 600 þúsund kr. rit-
stjórar búnir ab endurtaka svo oft
að það hlýtur að vera satt.
Þab sem höfóingj-
arnir hafast aö
Margfræg þjóbarsátt var gerð
fyrir allmörgum árum og er inntak
hennar það, að láglaunaliöiö
stendur í staö til aö passa upp á
veröbólguna og er það kallaö stöð-
ugleiki. Nómenklatúran, sem sam-
anstendur aballega af embættis-
mönnum meö Hæstarétt í broddi
fylkingar og efnuðum familíum,
nýtir sér arfborinn sjálftökurétt til
að hygla sér og sínum og kjörin
hjá eðalstéttunum batna ár frá ari.
Á víbavangi
Samanburðarfræöi og skrýtnar for-
sendur eru brúkaðar til aö sýna
auötrúa almúga fram á ab svona
eigi þetta að vera og ab grænt sé
rautt og rautt svart. Það skilja allir
(nema ég).
En guði sé lof, að nú eru alþing-
ismenn búnir að taka af skariö í
kjarabaráttunni. Þeir lækka á sér
skattana, láta velmegandi Kjara-
dóm hækka kaupið sitt og ryöja
þannig brautina fyrir annaö lág-
launafólk til að sækja sér sinn rétt.
Þjóöarsátt og hag-
ræbing í rúst
Viðbrögðin láta ekki á sér
standa. Þjóðarsáttin, sem verið
hefur sem fleinn í holdi láglauna-
fólksins, er rokin út í veður og
vind. Veri Alþingi margblessab!
Sá hluti þjóðarinnar, sem þrúg-
aöur er af lágum launum og
gluggapósti, fylgir fordæmi þing-
manna sinna og heimtar viðun-
andi lífskjör, lægri skatta og hærra
kaup. Baráttumóðurinn er magn-
aður á útifundum og hvarvetna
eru viöbrögbin hin sömu.
700 opinberir starfsmenn harð-
neita að láta svipta sig bílahlunn-
indum, eins og fjármálarábu-
neytið áformaði, og allt niður-
drepandi hagræbingar- og sparn-
aðarhjal á hvergi upp á
pallborbib lengur.
Fjárlögin hljóta að taka mið af
skattalækkunar- og kauphækk-
unarstefnu Alþingis, og velmeg-
unin blasir við þeim stóra hópi
þjóðarinnar sem deilt hefur bág-
um kjörum með alþingismönn-
um sínum til þessa.
Engin hætta er á öbru en ab for-
ysta alþingismanna í kjaramálum
sé vel ígrunduð. Forsætisnefnd og
formenn þingflokka héldu með sér
strangan fund um málin fyrir
helgina og ákváðu aö láta kanna
hver launaþróun hefur veriö í
landinu undanfarin ár.
En það var einmitt á þeirri sömu
launaþróun sem þingmenn sam-
þykktu eigin kauphækkun og
skattafríðindi á sumarþingi. Eru
þetta sannkölluð gæöavinnu-
brögð, enda ekki vib öðru að búast
af því öðlingsfólki sem fórnar sér
fyrir þjób sína með því að taka ab
sér að sitja á Aiþingi og setja sjálfu
sér lög.
Merkast viö þab Alþingi sem nú
situr hlýtur að vera það, að nú hafa
þingmenn tekið ab sér forystu í
kjarabaráttu láglaunafólksins og
hefur tekist að rústa þjóðarsáttina,
enda hefur farib fé betra.
OÓ