Tíminn - 15.12.1995, Blaðsíða 5

Wkíúwu
5
Föstudagur 15. desember 1995
Örnólfur Thorlacius:
Nýjasta tækni í prófsvindli
Ibresku vísindatímariti, New
Scientist, birtist nýlega grein
eftir ástralskan prófessor í
tölfræði. í undirfyrirsögn er
þess getið að greinin sé skrifuð
til þess að stuðla að því að svik-
in komist upp. Sýnist mér full
ástæða til að íslenskir kennarar
fylgist með nýjungum á þessu
sviði rétt eins og félagar þeirra
erlendis.
í upphafi greinarinnar er
vitnað í Steve Newstead, pró-
fessor í sálfræði við enskan há-
skóla, í Plymouth. Hann lagði
spurningalista fyrir þúsund
breska háskólanema varðandi
prófvenjur þeirra. Útkoman var
að 13% gengust við því að hafa
afritað atriði úr úrlausnum ann-
arra próftaka; 8% kváðust hafa
tekið með sér óleyfileg gögn í
próf; og 5% höfðu þegið skráðar
eða hvíslaðar upplýsingar frá
næsta manni. Karlar virtust for-
hertari en konur, yngri stúdent-
ar verri en hinir eldri og ef mið-
að var við- námsgreinar, höfðu
nemar í raunvísindum og verk-
og tæknifræði vinninginn í
prófsvindli.
Það er vitanlega engin ný bóla
að nemendur hafi rangt við á
prófum, en tækninni fleygir
fram á þessu sviði eins og öðr-
um. Að mati greinarhöfundar er
prófsvindl vaxandi vandamál
og virbist komið á farsóttarstig
(„seems to have reached epi-
demic proportions") í sumum
áströlskum háskólum. Hann var
árið 1991 á námsferð um Evr-
ópu og Bandaríkin og sótti þá
heim 25 háskóla. I flestum
þeirra lýstu kennarar áhyggjum
vegna vaxandi svindls á próf-
um, en viðurkenndu jafnframt
að þeir hefðu þetta bara á til-
finningunni; erfitt væri ab
leggja fram sannanir og trúlega
væru aðeins fáir af sökudólgun-
um staðnir ab verki. Auk þess
voru menn tregir til að tjá sig
opinberlega um málið, þar eð
það gæti kastað rýrð á þá
menntastofnun sem þeir störf-
uðu vib.
Tilraunir til ab bregða mæli-
stiku á prófsvindlið benda til
þess að það færist í vöxt. í grein
eftir bandarískan sálfræðing,
VETTVANGUR
„Það er vitanlega engin
ný bóla að nemendur
hafi rangt við á prófum,
en tœkninni fleygir fram
á þessu sviði eins og öðr-
um."
John Baird, frá árinu 1980
stendur ab 1941 hafi 23% af úr-
taki nema við lok framhalds-
skóla og upphaf háskólanáms
(„college students") gengist við
prófsvindli. Árið 1960 var sam-
svarandi tala 38% og 1980 var
hlutfallið komið upp í 75%. Og
í fyrra töldu tveir bandarískir
sálfræðingar að allt að 95% af
nemum í „college" þar í landi
um til skila með fjórum eða
fimm mismunandi látbragðs-
merkjum, til dæmis ab klóra sér
á vinstra eða hægra eyra, á nefi,
enni, höku eða hálsi. En fyrst
Prófsvindl viöskiptafrœöinema í Háskóla íslands hef-
ur veriö nokkurt umrceöuefni. Meöal annars sagöi
einn af forvígismönnum viöskiptadeildar aö svindl af
þessu tagi vceri óþekkt í háskólum í Bandaríkjunum.
En svindl á prófum er víöa og er beitt nýjustu tcekni
viö þaö. Crein sú, er hér birtist, var skrifuö fyrir Ný
menntamál og birtist þar í ágúst 1994. Augljós til-
efni eru til aö endurbirta hana núna.
væru sekir um óheiðarleika í
námi af einhverju tagi.
Nú dugir ekki lengur ab próf-
gæslumenn gangi um sali og
fylgist með því að nemendur af-
riti ekki verkefni annarra eða
skiptist á miðum. Prófsvindlið
er orðið að vísindagrein. Grein-
arhöfundur kveður of langt mál
að tiltaka þær tækniaöferbir
sem beitt er, en tilgreinir aðeins
fáeinar í þeirri von ab þab komi
kennurum að gagni við að hafa
hendur í hári hinna seku.
Fyrst ber ab nefna látbragð af
ýmsu tagi. Þab er raunar engin
hátækni, en erfitt getur verið að
standa menn að verki. Einkum
reynast merkjasendingar vel í
fjöldavalsprófum („krossapróf-
um"). Þar er hægt að koma svör-
þarf hjálparbeibandi að láta vita
hvaða spurningu hann vilji fá
svarað. Það er gert á svipaðan
hátt, svo sem að bregða upp
ákveðnum fjölda fingra meðan
maður strýkur höfuðið. Einnig
er hægt ab gefa upp tölu spurn-
ingar með því að raða blýöntum
og strokleörum á borð eftir fyr-
irfram ákveðnu mynstri.
Öllu meiri áhætta er því sam-
fara að fá annan mann til að
taka fyrir sig próf. Það gengur
því aðeins að próftakar séu
margir og eftirlitsmenn þekki
þá ekki. Samkvæmt upplýsing-
um frá áströlskum hagfræði-
nema er venjuleg þóknun til
staðgengils í fyrsta árs prófi í há-
skóla 500 ástralskir dalir eða um
25 þúsund krónur.
I mörgum skólum er þessum
vanda mætt með því að láta
nemendur leggja fram persónu-
skilríki í prófum. í Ástralíu er
vitað um að minnsta kosti eitt
tilvik þar sem nemandi komst
upp með að möndla með nafn-
skírteini, setja í það mynd stað-
gengilsins.
Gamalreynd aðferð er að
próftaki fái að fara á salerni þar
sem óheimil gögn eru falin. Það
nýjasta á þessu sviði er notkun
farsíma, sem núorðið eru ekki
stærri en svo að þeir komast fyr-
ir í vasa.
í Sydney var viðskiptafræði-
nema fylgt til salernis í sam-
ræmi við eftirlitskröfur. Þegar
dvölin á náöhúsinu varð grun-
samlega löng, gekk prófvörður-
inn nær og heyrði þá að nem-
inn var í óðaönn að leita svara
við prófspurningunum í far-
síma.
Forritanlegar vasatölvur opna
prófsvindlurum ný svið. Sum
þessi tæki geta varðveitt hvers
kyns upplýsingar sem létta
próftökum lífið, jafnvel heilar
ritgerðir; einnig leysa vandaðir
vasarafreiknar flókin heildunar-
verkefni eða draga upp gröf. í
mörgum skólum eru þess vegna
takmörk sett fyrir því hvernig
tæki nemendur mega hafa með-
ferðis í próf, eða verkefni eru
þannig valin að þau verði ekki
leyst með flókinni vasatölvu.
Þess eru dæmi að óprúttnir
nemendur hafi tekið með sér
handbók með flóknum raf-
reikni og skrifað þar á milli lína
upplýsingar sem að gagni máttu
verða í prófinu.
Greininni lýkur á því að sjálf-
sagt verði aldrei hægt að komast
fyrir það að nemendur hafi
rangt við á prófum. En kennarar
og prófgæslumenn eru hvattir
til ab fylgjast með nýjungum og
halda svindlinu í lágmarki. Svo
mikið er víst ab svindlib hverfur
ekki við það að menn leiði það
hjá sér.
(Ömólfur Thorlacius eridur-
sagði eftir John Croucher. The
complete guide to exam cheating.
New Scientist, No. 1929, 11. júní
1994.)
Höfundur er fyrrum rektor.
Enn um Súðavík
SPJALL
Hver kannast ekki vib þau rök gegn
fjársöfnunum til stuðnings þjökuð-
um þriðjaheimsbúum, að aldrei sé
að vita hvar söfnunarféð lendi? Því
miður er slík tortryggni ekki
ástæðulaus.
Vestrænir milliliðir hirða sitt og
afgangurinn lendir oft í klónum á
innlendum villimönnum, svoköll-
uðum þjóðarleiötogum. Þeir taka
svo brot af þýfinu og láta það allra
náðarsamlegast renna til almenn-
ingsnota, svo sem til að reisa
íþróttahallir eða leggja hraðbrautir.
Á meðan hrynur lýburinn til jarb-
ar, kviðsmoginn og lífvana.
Vissulega er þörf á að gagnrýna
slíkt háttalag. En í þeim efnum
skyldum við íslendingar líta okkur
nær. Þær fréttir hafa nú borist, að
færeyskir skátar hafi gefið 400.000
krónur til hjálpar nauðstöddum
Súðvíkingum vegna snjóflóðanna í
janúar.
Kom þetta fé til viöbótar þeim
rúmlega 25.000.000 króna, sem
færeyska landssöfnunin skilaöi
Súðvíkingum og þeir notuðu til ab
reisa sér barnaheimili, þvert gegn
óskum Færeyinga. Þessa höfðing-
legu gjöf skátanna ætla Súðvíkingar
nú að nota í skíðalyftu.
Færeysku skátarnir eru að vonum
æfir yfir þessari svívirðu sem stað-
aryfirvöld Súðvíkinga sýna þeim,
enda var af þeirra hálfu ljóst að
peningarnir ættu ab renna til nauð-
staddra. Hafa þeir beðið Bandalag
íslenskra skáta að hafa milligöngu í
þessu máli, en þar á bæ verjast
menn allra frétta, enda er málið á
viðkvæmu stigi, eins og það er kall-
að.
Það er löngu orðið ljóst ab þeir
aðilar, sem hingað til hafa ráðstaf-
að sþfnunarfé til Súðvíkinga, hafa
ekki hagað störfum sínum með
þeim hætti að óumdeilanlegt sé.
Leynt og ljóst hafa þeir reynt að
tæla fólk til ab búa áfram á Súöavík.
Og nú hefur Alþingi sett lög sem
mismuna fólki, sem orðið hefur
fyrir náttúruhamförum, eftir því
hvort það kýs að búa áfram á blóð-
vellinum eba forða sér þaðan. Þeir
sem missa eigur sínar, en vilja búa
áfram í dauðagildrum barna sinna,
fá greiddan sérstakan blóðbónus.
Allt er þetta gert í nafni svokallaðr-
ar byggbastefnu, sem er á góðri leiö
PJETUR
HAFSTEIN
LÁRUSSON
með að leggja blómlegar byggðir
landsins í rúst, auk þess að hafa nú
í ár kostaö þrjátíu og fjögur manns-
líf.
Þetta ófremdarástand væri meb
öllu óhugsandi, ef hér ríkti ekki
kjördæmaskipan sem í raun er að-
eins útfærsla á því kosningafyrir-
komulagi, sem tók gildi við fyrstu
alþingiskosningarnar árið 1844.
Fyrir hálfri annarri öld mátti skilja
núverandi kjördæmaskipan. Vegna
erfiðra samgangna og engra fjar-
skipta var nauðsynlegt að öll svæbi
landsins ættu fulltrúa á þingi. Nú
hafa þær breytingar orðið, sem gera
þetta fyrirkomulag með öllu óskilj-
anlegt, nema þá á forsendum sagn-
fræðinnar.
Því má ekki gleyma, að einn er sá
hópur manna sem nærist á þessari
úreltu kjördæmaskipan. Hér á ég
við pólitíska framapotara vítt og
breitt um landið. Oft er þetta fólk
sem engum kemur til hugar að
nota til annars en sendiferða fyrir
ráðandi öfl í vibkomandi kjördæm-
um. Þetta eru ekki stjórnmála-
menn, heldur senditíkur fyrir
sunnan. Auðvitað eru til undan-
tekningar á þessu sem öðru, en þær
eru of fáar.
Nú er kominn tími til ab Alþingi
reki af sér slyðruorðið og gjörbylti
kjördæmaskipaninni. Og í leiðinni
ætti það að skipa rannsóknarnefnd,
sem færi ítarlega í saumana á Súða-
víkursöfnuninni og kannabi m.a.
samhengi hennar og núverandi
kjördæmaskipanar. Ég er ekki ab
tala um rannsókn til ab refsa, held-
ur til að auka skilning fólks á því í
hvers konar þjóðfélagi það býr. Án
slíks skilnings heldur þetta þjóðfé-
lag áfram að vera hálfbarbarískt
veiðimannasamfélag, hvað sem líð-
ur iðnabi og upplýsingatækni
tölvualdar. ■
FÖSTUDAGS
PISTILL
MÁLALIÐARNIR
Á ALÞINGI
Vélhjóladeild Framsóknarflokksins á
Seltjarnarnesi hefur lagt til að ráð-
herrar sitji ekki á Alþingi, heldur
hleypi varamönnum ab. Það er gott
frumvarp hjá Siv Friðleifsdóttur,
enda er ærinn starfi fyrir einn mann
ab vera ráðherra og honum hollast
ab halda sig í ráðuneytinu á dag-
inn, en láta þingmenn um löggjöf-
ina. Sumir ráðherranna eru líka for-
menn flokka sinna og sitja jafnvel í
byggbastjórnum íþokkabót.
Að vísu var sagt um Gizur ísleifs-
son biskup á sínum tíma að af hon-
um mætti gera þrjá menn og væri
hann jafnvígur til allra þeirra verka:
Konungur, kennimaður og víkinga-
höfðingi. Nú kann að vera að því-
líkir menn leynist með þjóðinni í
dag, en víst er að þeir eru hvorki á
þingi né í rábuneytum.
Alþingi hefur hallað mjög undir
flatt frá tíma heimastjórnar og kom-
in er veruleg slagsíða á löggjafann.
Alþingi er löggjafarsamkunda og á
ekki að vasast í framkvæmdavaldinu
í rábuneytunum. Rétti manngang-
urinn er að þingmenn setji lögin
sjálfir og sendi rábherrana meb þau
í ráðuneytin til að hrinda þeim f
framkvæmd. En því er nú öðruvísi
farið: í dag er Alþingi hálf ómerki-
leg afgreiðslulúga fyrir ráðuneytin.
Nánast allt frumkvæbi kemur úr
rábuneytunum, en ekki frá þing-
mönnum sjálfum. Alþingi lætur
gott heita að þingmönnum stjórn-
arflokkanna sé smalab í þingsali í
hvert skipti sem greiba þarf atkvæði
um stjórnarfrumvarp. Alþingi lætur
gott heita að þingnefndir bregbi út
af eblilegri mebferð mála og hittist
á aukafundum til ab afgreiba stjórn-
arfrumvörp. Og Alþingi lætur lika
gott heita að stjórnarfrumvörp séu
stöðugt tekin fram yfir þingmanna-
frumvörp á dagskrá þingsins.
Þingmennirnir sjálfir fá ekki svona
þjónustu á Alþingi. Þeir eiga undir
skapti og blaði hvort trúnaðarmenn
þingsins afgreiba mál þeirra í þing-
sölum. Langflest þingmannafrum-
vörp eru svæfð í nefndum eða slátr-
að á annan hátt. Forsetar Alþingis
og formenn þingnefnda eru því
mibur ekki bógar til að láta jafnt yfir
öll þingmál ganga og sætta sig vib
það ömurlega hlutskipti að ganga
erinda ráðuneytanna á þingi á
kostnab samþingmannanna sinna.
Sjálfur alþingismaðurinn þykir til
trafala á Alþingi á milli þess sem
hann greiðir atkvæði og er því best
geymdur í bankaráðum eða
byggbastofnunum.
Andinn á bakvið þingræbið segir
að Alþingi sé hin raunverulega
valdastofnun fólksins í landinu og
þingmaðurinn sjálfur sé hornsteinn
hennar. Nú eru liðin 1064 árfrá
stofnun Alþingis, en fyrsti rábherr-
ann tók við embætti fyrir níutíu og
einu ári og fyrsta ríkisstjórnin var
myndub fyrir sjötíu og átta árum.
Alþingi er því miklu eldri stofnun en
bæbi ráðherrar og ríkisstjórnir. Al-
þingi getur vel stjórnað án ráðu-
neyta, en rábherrar ekki án Alþing-
is. Löggjafarvaldið er æbra en fram-
kvæmdavaldið og því nær engri átt
að forsetar Alþingis séu áfram mála-
libar ráðuneytanna í þinghúsinu.
Fyrr en siðar verba alþingismenn
ab reka af sér slybruorbið og setja
lög fyrir eigin reikning. Senda þau
svo í ráðuneytin og segja ráðherr-
unum hvernig eigi aö hrinda þeim í
framkvæmd. Þann dag tekur þjóbin
ofan fyrir þinginu sínu.