Tíminn - 15.12.1995, Blaðsíða 11

Föstudagur 15. desember 1995

n
Hafsteinn á Eldingunni
sextugur
Hafsteinn Jóhannsson, siglinga-
kappi, kafari og vélstjóri frá Akra-
nesi, er sextugur í dag. Hann er
fæddur á Akranesi 15. desember
1935 í húsi sem kallað er Sýru-
partur og var lengi vel elsta íbúð-
arhús sem búið var í á Akranesi
(byggt 1875). Það stendur nú í
Byggðasafninu í Görðum. For-
eldrar Hafsteins voru Jóhann Pét-
ur Jóhannsson (f. 1912, d. 1978)
frá Þaravöllum í Innra-Akranes-
hreppi (foreldrar hans voru hjón-
in Jóhann Gestsson og Sigríður
Jónsdóttir) og Guðrún Magnús-
dóttir (f. 1911, d. 1972) frá
Högnastööum í Þverárhlíð — að
ARNAÐ HEILLA
mestu uppalin á Síðumúlaveggj-
um í Hvítársíðu (foreldrar hennar
voru Magnús Rögnvaldsson og
Sigríður Halldórsdóttir). Systkini
Hafsteins eru: Magnús Ingiberg, f.
1934; Bára, f. 1937; Hanna Rúna,
f. 1941; Sigrún Sveina, f. 1947;
Þorgeir, f. 1952.
Hafsteinn fór snemma að
stunda sjó og gerði út trillu frá
sextán ára aldri fram að tvítugu.
Jafnframt vann hann í frystihúsi
og sótti sjó á vélbátum og togur-
um frá Akranesi. Um tvítugt fór
hann til Noregs og reyndi fyrst
fyrir sér sem farmaður á norsku
flutningaskipi, en fékk síðan
vinnu í landi og fór á köfunar-
námskeið. Heim kominn gat
hann sér gott orð sem froskkafari
hér við land á síldarárunum á
sjötta og sjöunda áratugnum.
Kom hann þá fjölmörgum fiski-
skipum til hjálpar á aðstoðarbátn-
um Eldingu eftir að þeir höfðu
fengið net eða tóg í skrúfuna.
Nokkrum sinnum bjargaði hann
mannslífum, auk þess að bjarga
verðmætum frá grandi.
Árið 1973 settist Hafsteinn að í
Sunde á Sunnhörðalandi í Noregi
þar sem hann hefur búið síðan og
starfað í álveri Soral við Húsnes-
Guömunda Þóra Stefánsdóttir
Fædd 1. janúar 1901
Dáin 5. desember 1995
Mig langar til að minnast
ömmu minnar, Guðmundu Þóru,
nokkrum orðum. Guðmunda
Þóra var fædd í Stardal í Stokks-
eyrarhreppi þann 1. janúar 1901
og var því jafngömul öldinni.
Amma flyst með foreldrum sín-
um, þeim Stefáni Þorsteinssyni og
Vigdísi Gestsdóttur, og eldri syst-
ur sinni, Guðlaugu, að Breiðu-
mýrarholti í sömu sveit árið 1905.
Hún fer síðan í vinnumennsku að
Stóra-Núpi í Gnúpverjahreppi ár-
ið 1918, þá sautján ára gömul. Þar
er hún til ársins 1924, utan vetur-
inn 1923-1924 er hún dvelst í
Reykjavík við nám í fatasaum og
matargerð. Árið 1924 giftist hún
Kristjáni Guðmundi Sveinssyni,
ráðsmanni á Stóra-Núpi. Kristján
var fæddur í Syðra- Langholti í
Hrunamannahreppi árið 1891, en
flyst með foreldrum sínum að
Ásum í Gnúpverjahreppi árið
1907. Þau hófu búskap að Hæli í
Gnúpverjahreppi, en fluttust síð-
an að Geirakoti í Sandvíkurhreppi
vorib 1929 og bjuggu þar uns
Kristján lést árib 1990. Þá voru
þau búin að vera gift í 66 ár og
t MINNING
mun það vera fátítt, ekki síst þeg-
ar það er haft í huga að Kristján
var 32 ára þegar þau giftu sig. Þau
eignuðust sex börn: Sveinn,
fæddur 1925, kennari og býr í
Kópavogi, kvæntur Aðalheiði Ed-
ilonsdóttur, eiga þau fimm börn.
Katrín, fædd 1926, býr á Selfossi,
hennar maður er Gudmund Aa-
gestad, eiga þau þrjú börn. Stefán,
fæddur 1927, húsasmíðameistari
á Selfossi, dáinn 1970, kvæntur
Önnu Borg. Sigrún, fædd 1929,
móbir undirritaðs, býr á Selfossi,
hennar maður er Gunnar Krist-
mundsson og eiga þau fjögur
börn, fyrir átti Sigrún einn son.
Steinþór, fæddur 1931, vörubíl-
stjóri og býr á Selfossi. Ólafur,
fæddur 1949, bóndi í Geirakoti,
kvæntur Maríu Hauksdóttur og
eiga þau þrjú börn, fyrir átti Mar-
ía eina dóttur.
Ég várð þeirrar gæfu aðnjótandi
að fæðast á heimili afa og ömmu í
Geirakoti og alast þar upp að
miklu leyti. Ég átti heima þar
fyrstu fimm ár ævi minnar og var
svo hjá þeim kaupamaður í fimm
sumur á árunum 1963 til 1967.
Þegar ég kynntist þeim fyrst, voru
þau orðin nokkuð roskin, en
héldu búskapnum samt ótrauð
áfram. Það er svolítiö sérstakt, að
þau kaupa jörðina Geirakot eftir
að hafa búið þar í rúm 30 ár. Þá er
afi um sjötugt. Það er ómetanlegt
fyrir börn að fá að kynnast vel afa
sínum og ömmu, starfa með þeim
og nema margt um gamla tíma.
Oft ér talað um það að vib, nú-
tímafólkið, lifum á miklum breyt-
ingatímum. Hvab má þá segja um
það fólk sem fætt var fyrir og um
s.l. aldamót? Hvílíkar breytingar á
öllum lifnaðarháttum á þessum
tíma. Afi og amma tóku þátt í
þessum breytingum eins og aðrir,
þótt afi væri ekki mikib fyrir
breytingar og vildi hafa flest í
föstum skorðum. Það er erfitt að
minnast ömmu án þess að afi
komi sífellt upp í hugann líka,
enda ekkert skrýtib eftir öll þessi
ár sem þau bjuggu saman.
Það eru ótal myndir sem koma
upp í hugann:
Við barnabörnin gleymum því
líklega seint þegar sjónvarp kom
fyrst á þeirra heimili, en þau
fengu sér mjög fljótlega sjónvarp
eftir að íslenska sjónvarpib byrj-
aði. Amma ljómaði öll, og þab var
fátt í sjónvarpinu sem fór fram
hjá henni fyrstu misserin. „Dýrb-
lingurinn" var hennar maður, en
afi sýndi litla hrifningu.
Guðlaug systir ömmu kom
stundum í Geirakot og dvaldi í
nokkrar vikur í senn. Þá var oft
glatt á hjalla, mikið prjónað og
spjallað. Mikill kærleikur var með
þeim systrum, enda kölluðu þær
fjörb og stundað siglingar á skút-
um í frístundum.
Fyrir fimm árum hóf hann ein-
samall siglingu umhverfis jöröina
án viðkomu á skútunni Eldingu,
sem hann hafbi lagt kjöl að fimm
árum fyrr og smíðað sjálfur að
öllu leyti á þremur árum. Sigling-
unni lauk hann á átta mánuðum
og má lesa nánar um það afrek
hans í bókinni um Hafstein á Eld-
ingunni, sem kom út hjá Iöunni
árið 1993.
Síbast kom Hafsteinn siglandi
til íslands á Eldingunni á liðnu
sumri og var þá uppi um fjöll og
firnindi ab skoða sig um, þann
skamma tíma sem hann stóð við.
Vinir og velunnarar á íslandi
senda Hafsteini hjartanlegar
hamingjuóskir á afmælinu.
Rúnar Ánnann Arthúrsson
hvor aðra helst aldrei annað en
„systir" og höfðum við krakkarnir
gaman af.
Amma vann mikið um ævina,
eins og venja var til sveita á þess-
um árum. Hún fór ekki mikið af
bæ, en fylgdist vel með og átti
gott með ab setja sig inn í aðstæð-
ur annarra. Hún var ósérhlífin og
kvartaöi aldrei. Hún var heilsu-
góð lengst af, en seinni árin tóku
fæturnir að gefa sig og uppá síð-
kastið var hún alveg bundin
hjólastól. Það sem hjálpaði henni
mest, ekki síst seinni árin þegar
kraftar tóku að dvína, var hversu
lundgóð hún var og gat alltaf séð
björtu og skoplegu hliðarnar á til-
verunni. Eftir aö afi dó, dvaldi
hún hjá þremur börnum sínum
til skiptis, þeim Katrínu, Sigrúnu
og Sveini. Onnuðust börn hennar
hana vel í ellinni og ber að þakka
það. Seinustu árin dvaldi hún á
Ljósheimum á Selfossi. Þar var vel
hugsað um hana og þar leið
henni vel. Afkomendurnir voru
duglegir að heimsækja hana,
henni til skemmtunar og sér til
uppörvunar. Hún fylgdist vel
með fólkinu sínu og sagði þeim
sem hana heimsóttu fréttir af því.
Langri lífsgöngu er lokiö. Guð
blessi minningu Guðmundu
Þóru.'
Stefán Sigurjónsson
Anna Magnúsdóttir
frá Höskuldsstööum í Laxárdal
Mig setti hljóðan þegar ég frétti
lát Önnu Magnúsdóttur, móður-
systur minnar, sem andaðist
fimmtudaginn 30. nóvember
síðastliðinn. Ég hafði skömmu
áður hitt hana í íbúðinni þeirra
Kristjáns í Silfurtúni í Búðardal,
sem bar heiti jarðarinnar þeirra,
Höskuldsstaðir. Ab vanda veitti
Anna kaffi og meölæti og var
glöð í bragði, svo sem endranær.
Ekki átti ég von á því, ab þetta
væri í síðasta sinn sem ég ætti
eftir að hitta hana hérna megin
grafar.
Þaö var oft venja mín, þegar
leiðin lá frá Reykjavík vestur að
Reykhólum, að líta við hjá
Önnu og Kristjáni og ræða við
þau um landsins gagn og nauð-
synjar.
Ætíð var gaman að hitta þau
og Anna oft glettin og gaman-
söm í viöræðum okkar.
Hún gat stundum farið nán-
ast á kostum hvað snerti spaugs-
yrði og gáska. Kunni ég vel að
meta þab og vildi gjarnan eiga
hana ab sem kunningja og vin.
Þegar við hjónin komum
saman til Önnu og Kristjáns, þá
lenti það oft í hlut konunnar að
tala við Önnu á meðan við
Kristján ræddum þau dægur-
mál, sem efst voru á baugi
hverju sinni.
Ég stend í mikilli þakkarskuld
við Önnu og Kristján fyrir allar
góbu stundirnar, sem við hjón-
in áttum á heimili þeirra á
langri leið okkar vestur að Reyk-
hólum.
Lífsstarf þeirra hjónanna var
vib landbúnaðarstörf, fyrst á
Lambastöðum í Laxárdal og síb-
ar á Höskuldsstöðum í sömu
sveit. Það var því sveitin, sem
var vettvangur lífs þeirra, jörðin
sem þau ræktuðu og erjuðu, og
búsmalinn sem þau önnuðust
um með stakri prýði og elju-
semi.
Sjálfsagt hafa þau stundum
hugsað um ljóðlínurnar fornu,
sem segja: „Bóndi er bústólpi,
bú er landstólpi, því skal hann
virður vel", sem koma fyrir í
Ijóbinu hans Jónasar Hallgríms-
sonar, þjóðskáldsins og náttúru-
unnandans. En þab var ein-
kenni Önnu og systra hennar að
meta mikils ljóð og ljóðlist og
hafa gjarnan fögur kvæði á tak-
teinum í viðræðum við fólk.
En nú er lífsskeiðið á enda
runnið, ljóðin þögnub, en
minningin lifir fögur og björt
um góða konu, sem ól börnin
sín í striti daganna og veitti
þeim hlýju og blessun elsku
sinnar. Þau þakka henni sam-
leiðarsporin og árin mörgu í
sveitinni. Og kunnugt er mér
um það, ab barnabörnin voru
henni hjartfólgin og gaf hún
þeim ákveðinn skammt af kær-
leika sínum og hlýju. Þau sakna
vinar í stað, þegar amma þeirra
er horfin jarðneskum sjónum
þeirra.
Guð blessi minningu þeirra
um hana.
Þegar starfskraftarnir dvínuðu
og þau Anna og Kristján töldu
sig ekki lengur fær um að
stunda hefðbundinn búskap í
nútímastíl, þá eftirlétu þau
Magnúsi syni sínum jörðina á
Höskuldsstöðum. Hann stundar
þar sauðfjárbúskap eins og for-
eldrar hans gerðu.
Við leiðarlok hugsa ég til
móðursystur minnar og bib
henni blessunar Guðs. Kristjáni
færi ég innilegar samúðarkveðj-
ur okkar hjónanna og afkom-
endum öllum.
Guð styrki þau í söknuði
þeirra.
Bragi Benediktsson
Elsku amma. Nú er hún dáin
og hugurinn fer á flug. Það er
svo margs að minnast. Hún
amma mín elskaði okkur öll og
einnig dýrin, sem hún tók að
sér.
Mamma sagði mér frá því
þegar hún var að gefa Blesa
mjólk og hann vissi hvaðan
hún kom. Stundum átti hann
þab þá til að ýta á bæjarhurðina
og biðja um meira.
Hið sama var að segja um
heimalninginn, sem var heima
á túni öll sín ár. Hann kom
gjarnan á gluggann í kaffitím-
anum til að biðja um kleinu.
Hvaö hundana snerti, þá var
þeim ekki úthýst úr eldhús-
króknum þó þeir væru jafnvel
blautir og óhreinir.
Kötturinn Hróa stökk út og
inn um eldhúsgluggann heima
á Höskuldsstöbum ásamt hin-
um köttunum, og vildu gjarnan
vera þar sem amma var.
.Ég man eftir eggjakökunum,
sem hún bjó til áður en ég fór í
skólann á morgnana, hlýju
sokkunum og vettlingunum,
sem hún var sífellt að prjóna á
okkur, barnabörnin og raunar
fleiri.
Hún átti líka alltaf eitthvað
t MINNING
gott í munninn, þegar gest bar
að garði.
Hún amma mín var ekki í lífs-
gæðakapphlaupi og átti aldrei
mikið af skrauti eða stássi.
Hún elskaði bækur og ljóð
voru hennar uppáhald. Má þar
nefna skáldin Jóhannes úr Kötl-
um, Davíð Stefánsson og Jónas
Hallgrímsson, svo að einhyerjir
séu nefndir.
Með þessum orbum kveb ég
þig, elsku amma mín.
Við biðjum góðan Guð að
styrkja elsku afa í sorg hans og
aðra sem syrgja ömmu.
Blessuð sé minning þín,
amma mín.
Við kveðjum þig með þessum
orðum:
Þökk fyrir langa trú og tryggð
og tár og strit og raun.
Þökk fyrir langa dáð og dyggð
og Drottinn sé þín laun.
Gísli fónsson
Aðsendar greinar
sem birtast eiga í blaöinu þurfa aö vera tölvusettar og
vistaöar á diskling sem texti, hvort sem er í DOS eöa
Macintosh umhverfi. Vélrit-
aöar eöa skrifaöar greinar
geta þurft aö bíöa birtingar
,,t
vegna anna viö ínnslatt.