Réttur - 01.11.1968, Blaðsíða 10

Hvernig stendur á því að borgarastéttin
hefur ekki getað þetta?
Islenzk borgarastétt hefur aldrei haft raun-
verulega þekkingu á efnahagslegu umhverfi
í heiminum, á þróun og lögmálum auðvalds-
skipulagsins, sem þurfti til þess að fleyta litlu
skipi sjálfstætt á stóru úthafi og úfnu. Fær-
ustu fræðimenn erlendra auðmannastétta
lærðu t.d. mikið af Marx og gátu hagnýtt í
þágu sinna þjóða (sbr. Keynes), en íslenzk
borgarastétt hefur aldrei lært neitt og aðeins
einu sinni neyðst til að notfærá sér slíka lær-
dóma, og þá undir slíkum þrýstingi verka-
lýðsins að völd hennar í efnahagslífinu voru
í hættu.
Islenzk borgarastétt hefur því miður heldur
ekki haft, — að einstaka mönnum hennar
undanteknum, — þá ættjarðarást eða þjóðar-
stolt, er ræki hana til þess að úthugsa ein-
hverja leið til sjálfstæðis. Sjálfstæði íslands
var henni ekki ómissandi hnoss, ef hún hafði
tálvon um gróða, þótt frelsi landsins færi
forgörðum. Þvert á móti hafði þessi borgara-
stétt alltaf minnimáttarkennd gagnvart auð-
mannastéttum stórþjóða, kennd sem leiddi til
undirgefni og hlýðnisáfstöðu.
Hvernig hefur þá sjálfstæði Islands getað
haldizt í hálfa öld með slíka borgarastétt sem
valdastétt í landinu?
Það hefur verið gæfa íslands þessa áramgi,
þar til nú þann síðasta, að borgarastéttin hefur
ekki getað ein ráðið öllu í þessu landi. Verka-
Iýðurinn — og um skeið bændastéttin — hafa
alltaf öðruhvoru, — sakir veikleika borgara-
stéttarinnar eða sundrungar — getað knúið
fram að einhverju leyti efnahagsstefnu, sem
var andstæð „stjórnleysis"-sjónarmiðunum
(svo sem 1956) eða, þegar bezt lét, fengið
beztu menn borgarastéttarinnar til þess að
vinna með sér að þjóðarheill (svo sem 1944).
Til allrar hamingju fyrir Island átti borgara-
stéttin löngum framan af ævi sinni menn, sem
á beztu augnablikum lífs síns báru gæfu til
þess að vinna með verklýðsstéttinni þótt með
sósíalistískum aðferðum væri.
,,AÐ VERA —
EÐA EKKI“
Niðurstaða þessara hugleiðinga er sú að ef
íslenzk borgarastétt reynir að stjórna ein ís-
lenskra stétta, (aðeins með „ráðleggingum"
erlends auðvalds, — og ég tel hún stjórni ein,
þótt hún hafi menn úr verklýðsflokki með
sér, ef þeir eru henni undirgefnir og hlýðnir),
— þá kemst hún sakir óskynsamlegrar og
ranglátrar stjómarstefnu í slíka andstöðu við
vinnandi stéttir landsins, ef þcer ekki beygja
sig í auðmýkt, heldur rísa upp, að hún leitar
ósjálfrátt erlendra bandamanna gegn alþýð-
unni, dregur lokur frá hurðum til þess að
hleypa þeim inn í landið og dregur svo land-
ið að lokum inn á efnahagssvœði erlendra
auðhringa, ef hún megnar.
Þar af leiðir: að aðeins eru til tveir mögu-
leikar til þess að Islendingar fái haldið sjálfs-
forræði sínu:
Annar er að alþýða landsins fylki sér um
sameignar- og samvinnustefnu sósíalismans
— og til þess brestur verkamenn og aðra
launamenn, sem þó eru yfir 70% lands-
manna, enn sem komið er pólitíska samheldni
og skilning, — en
hinn er að sá hluti borgarastéttarinnar, sem
beinan hág hefur af efnahagslegri sjálfstjórn
Islands, þ.e. útgerðarmenn og iðnrekendur
rísi upp gegn verzlunarvaldi því og agentum
erlends valds, er nú teyma borgarastéttina á
helveg, — og taki höndum saman við ris-
mikla og sjálfstæða verklýðshreyfingu uin
sjálfstjórn vor Islendinga á efnahagslífi voru.
Engu skal spáð um möguleikana á þessu,
en á það skal minnt að pólitísk forusta borg-
arastéttarinnar hefur hingað til sýnt mikinn
174