Lesbók Morgunblaðsins - 07.01.2006, Page 15

Lesbók Morgunblaðsins ˜ 7. janúar 2006 | 15
ÞAÐ má alveg segja það strax: Af
þeim um það bil fimmtán íslenzku
hljómdiskum sem rötuðu á mitt
borð þessa jólavertíð hafði sá síð-
asti í tímaröðinni ótvírætt vinning-
inn hvað varðar varanlegan hlust-
vænleika. Því hin 44 stuttu
fiðludúó Bartóks í óvænt meist-
aralegri túlkun Duos Landon
(kennt við fransk-bandaríska fiðlu-
smiðinn Christophe Landon) eru
líkleg til að endast þessum hlust-
anda um mörg ókomin ár. Jafnt til
uppörvunar sem íhugunar á kyrrð-
arstundum.
„Óvænt“ gildir reyndar aðeins
um þá sem heyrðu ekki dúóið leika
þessar bráðskemmtilegu smáperl-
ur í Sigurjónssafni sl. júlí. Enda
tókust tónleikarnir frábærlega vel,
og hljómdiskurinn, sem tekinn var
upp á sama stað mánuði síðar og
hér er til umræðu, stenzt jafnvel
fyllstu væntingar með glans. Túlk-
unin er ekki aðeins fáguð og mús-
íkölsk fram í fingurgóma, heldur
einnig svo stílrænt innlifuð að
halda mætti að lífstíðarstúdía á
bálkinum lægi að baki – ef ekki
ótal könnunarferðalög um þjóð-
lagaslóðir Balkanlanda í þokkabót.
„Mikrokosmos fiðluleikaranna“,
eins og fiðludúó Bartóks hafa
stundum verið kölluð, var samið
1930–32 að beiðni fiðlukennarans
Erichs Doflein handa nemendum
hans. Bartók raðaði stykkjunum
því eftir erfiðleikagráðu, án tillits
til hvað hentaði bezt til hlustunar í
heild. Ekki kemur fram hvort
breytta niðurröðunin hér sé frá
flytjendum sjálfum komin, en í
fljótu bragði virðist hún alltjent
tryggja hæfilega fjölbreytni ef
hlustað er á allt í einum teyg.
Innspilunin var pöntuð af ofan-
greindum Christophe Landon þeg-
ar hann heimsótti Ísland í fyrra og
er einkum ætluð til dreifingar er-
lendis. Ekki verður annað heyrt en
að Landon hafi uppskorið ríkulega
fyrir það sem til var sáð, því varla
má finna snöggan blett. Þvert á
móti verkar túlkunin innblásin
nánast út í gegn, gædd sveiflu,
snerpu, húmor og ljóðrænni anda-
gift í seiðmögnuðu rótarsambandi
við raddir þjóðanna – og skartar
yndislega svífandi sléttum tóni ein-
mitt þar sem helzt á við. Að auki
heyrist manni upptaka Sveins
Kjartanssonar hafa heppnazt mjög
vel.
Aðeins eitt vakti svolitla undrun.
Þegar disknum er snúið við, kemur
upp DVD-hlið, sem skilar aftur á
móti engu sjónkyns nema afturhlið
umslagsins með mynd af flytj-
endum á bakgrunni lagalistans.
Stuttorður heftistextinn er aðeins
á ensku, og það frekar stirðri, en
miðlar þó flestu sem máli skiptir.
Þjóðleg innlifun á heimsmælikvarða
TÓNLIST
Íslenzkur hljómdiskur
Bela Bartók: 44 fiðludúó. Duo Landon
(Hlíf Sigurjónsdóttir og Hjörleifur Vals-
son, fiðlur). Hljóðritaður í Sigurjónssafni
8/2005 af Sveini Kjartanssyni. Lengd
(óuppg.): 50:21. Útgáfa: HBS. Dreifing:
12 Tónar. HBS02, 2005.
Duo Landon
Ríkarður Ö. Pálsson
„Hin 44 stuttu fiðludúó Bartóks í óvænt meistaralegri túlkun Duos Landon eru
líkleg til að endast þessum hlustanda um mörg ókomin ár. Jafnt til uppörvunar
sem íhugunar á kyrrðarstundum.“
ÞÓ AÐ flestir Íslendingar tilheyri
kristinni kirkju eru margir fáfróðir
um trúarbók sína, Biblíuna. Orðið
biblía merkir bækur og í bókinni
helgu eru 66 rit frá ýmsum tímum
sem hvert um sig á sér merka sögu.
Hvernig varð Biblían og einkum
Nýja testamentið til? Hvað gerði
það að verkum að þau rit sem þar
eru voru valin í bókina helgu en ekki
einhver önnur þegar haft er í huga
að mörg önnur ágæt rit komu til
greina og voru lesin í frumkirkj-
unni? Bókin Átökin um textann
tekst á við spurningar sem þessar.
Höfundur kýs að fjalla um mynd-
unarsögu Biblíunnar í tengslum við
rannsókn á sögu átrúnaðar frum-
kristninnar og mótunar kristins
sjálfsskilnings „þar sem margar
hefðir kristölluðust í átökum manna
um „réttan“ skilning á frum-
kristnum hefðum varðandi mik-
ilvægi Jesú (Krists) og tengsla hans
við sögu Hebrea“ (s. 34). Bókin
byggist á skýrslu hans er ber nafnið,
Guðfræði Nýja testamentisins í ljósi
félagssögulegra rannsókna á frum-
kristni, og skiptist í fimm kafla auk
lokaorða er fjalla um myndunarsögu
Biblíunnar, ritmenningu frum-
kristninnar, glímuna við heimild-
irnar um Jesú, guðfræði og fé-
lagssögu Nýja testamentisins.
Rit frumkirkjunnar voru greind í
þrjá flokka, þau sem voru almennt
viðurkennd í kirkjunni, þeim sem
var hafnað og þau sem voru um-
deild. Jafnframt fór fram umræða
um það hverjir væru réttmætir túlk-
endur hinna helgu rita og hefða. Sú
krafa Íreneusar, kirkjuföður, að rit-
in yrðu að vera í samræmi við
þrenningarkenninguna fékk mikið
vægi og sú staðreynd að kristnir
menn voru minnihlutahópur sem
þurfti að skilgreina aðalatriðin í
kristinni trú gagnvart öðrum, og
sérstöðu hennar í andstöðu við Gyð-
inga, kristið fólk sem hafði annan
skilning á hinni gyðing-kristnu hefð
en meiri hlutinn, og gagnvart heið-
ingjum í rómverska heimsveldinu.
Það var líka mikilvægt að gera grein
fyrir því hvaða rit voru lögð til
grundvallar trúnni og það knúði enn
fremur á um mótun ritsafns krist-
inna manna. Áhersla Konst-
antínusar keisara Rómaveldis á ein-
ingu innan kirkjunnar hafði
afgerandi áhrif á að leiða myndun
ritsafnsins til lykta en því lauk á 4.
öld e. Kr. Clarence bendir á að þetta
hafi verið í fyrsta sinn í sögu trúar-
bragðanna að lokað ritsafn hafi orð-
ið til.
Mælikvarðar þess hvort rit fengju
inni í Nýja testamentinu voru eink-
um fimm, að þau væru samin af
postula eða nánum samstarfsmanni
Jesú, bæru einkenni hins ríkjandi
rétttrúnaðar, væru sem elst, væru
talin guðlega innblásin og hefðu ver-
ið í notkun í kristnum söfnuðum.
Höfundur bókarinnar hafnar
hefðbundinni tvískiptingu guðfræð-
innar annars vegar í hinn jarðneska
og hins vegar hinn guðlega Jesú. Að
hans mati er ógjörningur að greina
þarna á milli því að öll vitneskja sem
til er um Jesú er „afleidd“, þ.e. hún
er viðbrögð og umsögn margra ein-
staklinga og hópa um hann og mik-
ilvægi þess sem hann sagði og gerði.
Hana er að finna í boðun frumkirkj-
unnar t.d. í ritum Páls postula og í
guðspjöllunum. Það þýðir að órjúf-
anleg tengsl eru á milli hins jarð-
neska Jesú og lífs og trúar fólks á
hinn upphafna Krist í ritum Nýja
testamentisins. Þar er einnig að
finna sannfæringu um mikilvægi
Jesú Krists út frá því gyðinglega
samhengi sem kristnin er sprottin
úr. Hugmyndirnar um guðlegan
uppruna Jesú, píslarsögu og hjálp-
ræðislegt gildi dauða hans, upprisu
og endurkomu eru tengdar saman í
þessum ritum. Einnig er lögð
áhersla á að Kristur sé upphafs-
maður nýrrar sköpunar.
Clarence heldur því fram að náin
tengsl kristinna safnaða hafi orðið til
að skerpa samfélagsvitund kristinna
manna og þar skiptu tengslin við
Jerúsalem, upphafsstað trúarinnar,
miklu máli. Frásögn guðspjalla
Nýja testamentisins um dauða og
upprisu Jesú Krists varð mikilvægt
tjáningarform kristinna manna, oft í
harðri baráttu við umhverfið, og
skipti miklu máli við að ná fram
samstöðu um hvaða rit ættu erindi í
hina helgu bók. Megineinkenni
kristins rétttrúnaðar mótaðist því á
sama tíma og Biblían varð til sem
endanlegt safn bóka. Höfundur telur
að enginn hafi fjallað um guðfræði
Nýja testamentisins á sama hátt og
hann í þessari bók.
Það hefur löngum vantað rit á ís-
lensku um tilurð Biblíunnar. Með
þessari bók er bætt úr mjög brýnni
þörf. Hún fjallar um viðamikið efni
sem hefur reynst ýmsum höfundum
erfitt í framsetningu en hér er það
gert mjög skýrt og skilmerkilega.
Þetta er vönduð fræðibók sem er að-
gengileg fyrir áhugafólk um mót-
unarskeið kristninnar. Í henni er
m.a. góð atriðis- og bókaskrá. Allur
frágangur er til fyrirmyndar.
Hvernig varð Biblían til?
BÆKUR
Biblíurannsóknir
Höfundur: Clarence E. Glad. Kilja. 190
bls. Útgefandi: Grettisakademían og Há-
skólaútgáfan 2005
Átökin um textann
Morgunblaðið/ÁsdísClarence E. Glad
Kjartan Jónsson
Kvikmyndir
Borgarbíó, Akureyri
Hostel
Brothers Grimm



 (HJ)
A Little Trip to Heaven
(HJ)
Draumalandið
Just Friends


 (HJ)
The Family Stone

 (HJ)
Smárabíó
Hostel
Brothers Grimm



 (HJ)
A Little Trip to Heaven
(HJ)
Draumalandið
The Family Stone

 (HJ)
Regnboginn
Hostel
Brothers Grimm



 (HJ)
A Little Trip to Heaven
(HJ)
Just Friends


 (HJ)
Laugarásbíó
Hostel
Brothers Grimm



 (HJ)
Just Friends


 (HJ)
A Little Trip to Heaven
(HJ)
Draumalandið
Háskólabíó
Domino
Rumor has it
Chronicles of Narnia



 (SV)
King Kong



 (SV)
Harry Potter og eldbikarinn



 (HJ)
Sambíóin Reykjavík,
Keflavík, Akureyri
Domino
Rumor has it
Chronicles of Narnia



 (SV)
King Kong



 (SV)
Green Street Hooligans
(SV)
Draumalandið
Harry Potter og eldbikarinn



 (HJ)
Saw II

 (HJ)
Litli kjúllinn

 (SV)
Just Like Heaven

 (HJ)
Myndlist
Aurum: Ragnheiður Ösp Sigurð-
ardóttir vöruhönnuður sýnir hand-
gerðar fígúrur.
Café Karólína: Aðalsteinn Svanur
sýnir bleksprautuprentaðar ljós-
myndir á segldúk til 3. febr.
Gallerí + Akureyri: Ingileif sýnir
myndbandsverk og Áslaug Thorla-
cius sýnir ljósmyndir og teikningar.
Til 29. jan.
Gallerí Sævars Karls: Myndlist-
armaðurinn Helgi Már Kristinsson
sýnir. Til 26. jan.
Gerðuberg: Eggert Magnússon til 9.
janúar.
GUK+: Hartmut Stockter til 16. jan-
úar.
Hafnarborg: Kári Svensson frá
Færeyjum og Pétur Bjarnason
myndhöggvari. Til 30. jan.
Hallgrímskirkja: Kristín Gunn-
laugsdóttir og Margrét Jónsdóttir til
febrúarloka.
Hrafnista, Hafnarfirði: Ellen
Bjarnadóttir sýnir í Menningarsal til
7. febrúar.
Iða: Þóra Guðrún Benediktsdóttir
sýnir til loka janúar.
Kaffi Sólon: Dóra Emils. Til 14. jan.
Karólína Restaurant: Óli G. til apríl-
loka 2006.
Kling og Bang gallerí : Erling T.V.
Klingenberg og Sirra, Sigrún Sig-
urðardóttir. Til 22. janúar.
Listasafn Einars Jónssonar: Fasta-
sýning.
Listasafn Íslands: Sýning á verkum
13 íslenskra samtímalistamanna. Til
12. febrúar.
Listasafn Reykjavíkur, Ásmundar-
safn: Bernd Koberling til 22. janúar.
Listasafn Reykjavíkur, Hafnarhús:
Erró til 23. apríl.
Listasafn Reykjavíkur, Kjarvals-
staðir: Jóhannes Sveinsson Kjarval.
Til 19. mars.
Norræna húsið: Haukur Dór, sýning
í tilefni af útgáfu bókarinnar Úr
dýragarði. Aðeins þessi eina helgi.
Nýlistasafnið: Kees Visser, Þór Vig-
fússon og Ívar Valgarðsson.
Saltfisksetur Íslands: Margrét Bára
með málverkasýningu. Til 27 jan.
Yggdrasill: Tolli til 25. jan.
Þjóðmenningarhúsið: Hjörtur
Hjartarson. Íslenskt bókband.
Þjóðminjasafn Íslands: Huldukonur
í íslenskri myndlist, í Bogasal til 28.
maí. Ljósmyndir Marco Paoluzzo í
Myndasal og ljósmyndir Péturs
Thomsen í Myndasal. Til 20. febrúar.
Leiklist
Borgarleikhúsið: Salka Valka, sun.
Woyzeck, lau. Kalli á þakinu, sun.
Carmen, fors. fim., fös., . Manntafl,
sun. Belgíska Kongó, lau. Glæpur
gegn diskóinu, þri., mið., fim., fös.
Iðnó: Ég er mín eigin kona, fös.
Leikfélag Akureyrar: Fullkomið
brúðkaup, lau., fös.
Þjóðleikhúsið: Túskildingsóperan,
lau., sun., fim., fös. Eldhús eftir máli,
lau., sun., fös.