Morgunblaðið - 14.09.2008, Side 30

30 SUNNUDAGUR 14. SEPTEMBER 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Fær þitt fyrirtæki
jafnlaunavottun?
FRÉTTASKÝRING
Eftir Egil Ólafsson
egol@mbl.is
E
in af þeim aðferðum
sem koma til greina við
að berjast gegn kyn-
bundnum launamun er
að taka upp sérstaka
jafnlaunavottun, en það felur í sér op-
inbera viðurkenningu á því að þar sé
starfsfólki ekki mismunað í launum á
grundvelli kynferðis. Þrjár nefndir
eru starfandi á vegum stjórnvalda
sem vinna að tillögum gegn kyn-
bundnum launamun. Fyrsta nefndin
mun skila tillögum í byrjun næsta
mánaðar.
Í stefnuyfirlýsingu núverandi rík-
isstjórnar er að finna sérstakan kafla
um jafnréttismál þar sem segir að
minnka skuli kynbundinn launamun
„um helming fyrir lok kjörtímabils-
ins“. Ennfremur segir að endurmeta
skuli „sérstaklega kjör kvenna hjá
hinu opinbera, einkum þeirra stétta
þar sem konur eru í miklum meiri-
hluta.“
Til að vinna að þessu markmiði
voru fyrir ári skipaðar þrjá nefndir.
Ein á að skoða sérstaklega einka-
markaðinn, önnur skoðar opinbera
vinnumarkaðinn og þriðja nefndin er
ráðgjafahópur sem ætlað er að vera
ráðherra til ráðgjafar um hvernig
megi hrinda í framkvæmd þeim
markmiðum sem er að finna í stefnu-
yfirlýsingunni um jafnréttismál.
Nýr stór launakönnun
birt innan skamms
Jón Sigurðsson, fyrrverandi ráð-
herra og bankastjóri, er formaður
nefndar sem er að skoða almenna
vinnumarkaðinn og hún ætlar sér að
skila tillögum í byrjun október. Jón
segir að nefndin ætli að leggja fram
tillögur sem hann segist vonast eftir
að sumar hverjar geti strax farið að
skila árangri.
„Þetta varðar fyrst og fremst að-
ferðirnar við launaákvarðanir innan
fyrirtækja þar sem nú orðið er
ákvörðunarstaðurinn fyrir launin. Við
höfum freistað þess að finna aðferðir
og leiðir sem gætu stuðlað að launa-
jafnrétti á þeim vettvangi, þar sem
kaupin gerast,“ segir Jón.
Ölöf Nordal þingmaður er formað-
ur nefndar sem er að skoða launamun
á opinbera markaðinum. Hún segir
stefnt að því að nefndin geri grein
fyrir störfum sínum á jafnréttisþingi í
nóvember. Endanlegum tillögum
verði skilað síðar.
Eitt af því sem nefndirnar hafa
unnið að er að gera launakönnun sem
nær til alls vinnumarkaðarins. Nið-
urstaða þessarar könnunar liggur
fyrir og verður kynnt á næstu dögum.
Samkvæmt heimildum Morgunblaðs-
ins benda niðurstöður könnunarinnar
ekki til þess að það sé að draga úr
launamun kynjanna. Þvert á móti sé
þessi munur jafnvel meiri en áður var
talið.
Hugmyndin um að koma á fót
launavottun hefur verið til umræðu
um nokkurt skeið. Við gerð síðustu
kjarasamninga á almenna mark-
aðinum var t.d. samþykkt bókun þar
sem segir: „Þróað verði vottunarferli
sem fyrirtæki geta nýtt sér og feli í
sér vottun á framkvæmd stefnu um
launajafnrétti og jafna möguleika
kynjanna til starfa og starfsþróunar.“
Kristín Ástgeirsdóttir, fram-
kvæmdastýra Jafnréttisstofu, segir
að hugmyndir um launavottun séu
spennandi. Þær hafi hvergi verið
reyndar áður, en rætt hafi verið um
að Staðlaráð byggi til staðla sem
hægt væri að miða við. Þessi vinna sé
ekki hafin, en fyrsta skrefið sé að
nefndir skili áliti. Kristín segir að þó
að þessi vinna sé hafin sé langt í land.
Það megi heldur ekki gleyma því að
við gerð kjarasamninga hafi menn
haft tækifæri til að gera breytingar á
launum kvennastétta. Þetta tækifæri
hafi ekki verið nýtt í síðustu samn-
ingum.
Morgunblaðið/RAX
Vottun um jöfn laun Eitt þeirra tækja sem hægt er að nýta í baráttunni
gegn kynbundnum launamun er svonefnd jafnlaunavottun.
Könnun SFR á launamun kynjanna
leiddi í ljós að ekki væri mikið um
kynbundinn launamun innan stofn-
ana. Það væru hins vegar nokkur
dæmi um mikinn launamun milli
stofnana. Árni Stefán Jónsson, for-
maður SFR, sagði að þegar félagið
skoðaði af hverju skrifstofustjórar
á sýslumannsembættum væru á
misháu kaupi hefði komið í ljós að
þar sem karlar gegndu þessu starfi
væru þeir oftast með mun hærri
laun en konur sem gegndu sama
starfi. Árni Stefán segir að stóra
vandamálið varðandi kynbundið
launamisrétti sé að fjölmennar
stéttir í umönnunar- og mennta-
geiranum séu lágt launaðar. Konur
séu mjög fjölmennar í þessum
stéttum. Hann segir augljóst að ef
ríkisstjórnin meini eitthvað með
því að bæta stöðu þessara kvenna-
stétta muni það kosta talsverða
peninga. Ekki hafi reynst vilji til
að taka á þessu í síðustu kjara-
samningum þó að SFR hafi leitað
talsvert ákveðið eftir því að það
yrði gert.
HANN FÉKK
HÆRRI LAUN››
17. sept. 1978: „Mikið hefur verið
rætt og ritað um málefni fatlaðra
undanfarið og er það vel. Sjálfs-
björg, félag fatlaðra í Reykjavík,
gengst fyrir aðgerðum nk. þriðju-
dag til að vekja athygli á mál-
efnum félagsmanna sinna og er
þess að vænta, að félagið hafi er-
indi sem erfiði á tuttugu ára
starfsafmæli sínu. Þeir eru marg-
ir, sem unnið hafa að hagsmuna-
málum fatlaðra á undanförnum ár-
um, og eru þeir nú, sem betur fer,
að uppskera eins og til var sáð.
Almenningur tekur gagnrýni fatl-
aðra vel og fólkið í landinu vill, að
stutt sé rækilega við bakið á fötl-
uðu fólki og málstað þess. Mönn-
um hefur að vísu einatt sézt yfir,
hversu nauðsynlegt það er í jafn-
réttisþjóðfélagi eins og okkar, að
fatlaðir sitji við sama borð og aðr-
ir þjóðfélagsþegnar, en þess er að
vænta, að fatlað fólk njóti í hví-
vetna jafnréttis á við aðra þegna
þjóðfélagsins. Á það hefur verið
lagður nægilegur kross, þó að það
þurfi ekki að standa í stímabraki
við einstaklinga eða opinbera aðila
vegna sjálfsagðs jafnréttis, sem
það á að njóta ekki síður en aðrir
þegnar þjóðfélagsins.“
. . . . . . . . . .
13. sept. 1998: „Skýrsla Kenneth
Starr, sérlegs saksóknara, til
Bandaríkjaþings um samband
Clintons Bandaríkjaforseta og
ungrar stúlku, Monicu Lewinsky,
hefur eins og við mátti búast vakið
gífurlega athygli um allan heim. Í
skýrslu þessari er lýst með ná-
kvæmum hætti kynferðislegu sam-
bandi forsetans og stúlkunnar og
jafnframt er hann sakaður um
brot á ýmsum lögum í viðleitni til
þess að halda þessu sambandi
leyndu.
Við lestur skýrslunnar verður
ljóst, að upphaf þessa máls er
framhjáhald Bandaríkjaforseta,
sem hann hafði áður neitað en við-
urkenndi fyrir nokkrum vikum, að
hefði átt sér stað.“
Úr gömlum l e iðurum
Einar Sigurðsson.
Ólafur Þ. Stephensen.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Útlitsritstjóri:
Árni Jörgensen.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Skrif BjörnsBjarnason-ar dóms-
málaráðherra í
nýjasta tölublaði
Þjóðmála þess efnis að hátt-
settir bandarískir embætt-
ismenn hafi vaxandi áhyggjur
af öryggi á Norður-Atlants-
hafi eru athyglisverð. Rök
Bandaríkjamanna fyrir því að
kalla herlið sitt brott frá Ís-
landi snerust um hagkvæmni.
Tíðindalaust væri á Norður-
Atlantshafsvígstöðvunum og
því væri viðbúnaður á Íslandi
óþarfur. Meiri not væru fyrir
þennan viðbúnað annars stað-
ar. Framgangur Bandaríkja-
manna við brottflutning hers-
ins var síðan svo einhliða að
allt tal um varnarsamstarf
var eins og tómur tilbún-
ingur.
Í grein Björns
kemur fram að nú
sé nýtt hljóð kom-
ið í strokkinn
vestan hafs og af-
staða bandarískra ráðamanna
til æfingaflugs Rússa yfir
Norður-Atlantshafi hafi
breyst. Í bandarískum blöð-
um hafa nýlega birst leiðarar
um áhrif bráðnunar íshett-
unnar á norðurpólnum á ör-
yggismál. Björn vísar til þess
að nú muni orkuöryggi koma í
stað hernaðarlegs öryggis.
Hafi ekki þegar myndast nýtt
öryggissamband milli Banda-
ríkjanna og Íslands við nýjar
aðstæður megi ætla að það sé
skammt undan. Það verður
forvitnilegt að sjá hvernig
þessi breyting á hugarfari
mun birtast á næstu miss-
erum.
Breytt hljóð í Banda-
ríkjamönnum?}Nýtt öryggissamband?
F
yrir tveimur mánuðum rúmum lét
ég í ljósi þá skoðun mína á þess-
um vettvangi, að ríkisstjórnin
ætti að leiðrétta laun ljósmæðra
strax. Þá var launadeila þeirra við
ríkið þegar komin í hnút. Tveimur mánuðum
síðar hefur ekkert hreyfst til betri vegar. Tvö
verkföll ljósmæðra hafa ekki dugað til að leysa
deiluna. Nýjasta útspil ríkisins er ekki líklegt
til þess að græða sárin, eða veikja afstöðu ljós-
mæðra, þvert á móti. Með lögsókn sinni á hend-
ur ljósmæðrum hefur fjármálaráðherra, Árni
Mathiesen, sent ljósmæðrum skýr skilaboð um
það að þær geti étið það sem úti frýs og hangið
á horriminni hans vegna. Þær hafa með sér
samúð og skilning þjóðarinnar, en einnig lands-
lög, og því má ekki gleyma, því þar stendur að
ekki megi mismuna fólki eftir kyni, til dæmis til
launa. Þær hafa margsagt að uppsagnir þeirra í kjaradeil-
unni séu mál hverrar og einnar.
Hvers virði er plagg það er kallast stjórnarsáttmáli? Er
það ekki samningur sá sem ráðamenn okkar gera í okkar
umboði, um það hvernig þeir ætla að þjóna landsmönnum?
Ljóst má vera að Árni Mathiesen telur þann samning ekki
pappírsins virði, því þar var sannarlega kveðið á um að
jafna ætti óútskýrðan kynbundinn launamun. Ég hef bent
á það áður, að markaðslaun nýútskrifaðs verkfræðings
með meistarapróf nema um 399.897 krónum. Með tíu ára
próf er hann kominn með um 600 þúsund krónur í laun.
Menntum ljósmæðra er jafnlöng. Hún er meistarapróf.
Samt fara ljósmæður ekki fram á svo mikið. Í
stað þess að horfast í augu við þessa skekkju
með reisn, viðurkenna hana og leiðrétta, kýs
fjármálaráðherra að kasta skít í konurnar sem
nú leita lögmæts réttar síns. Það er nú meiri
reisnin yfir því, eða hitt þó heldur.
Í hverra umboði er Árni Mathiesen við völd?
Svo rammt kveður að skömminni, að jafnvel
flokksbræður hans sjá ástæðu til að atyrða
hann opinberlega fyrir að hafa ekki tekið á
málinu og leyst það.
Stjórnmálamenn vilja gleyma því að þeir
eru þjónar, ekki drottnarar. Þeir þiggja vald
sitt af fólkinu sem kýs þá, og eiga að sinna því
af auðmýkt, lítillæti og virðingu bæði fyrir
málefnunum sem þeim er treyst fyrir, og þeim
sem fólu þeim valdið. Það er ekki að sjá að
Árni Mathiesen hafi nokkra þá auðmýkt til að
bera, sem hugsanlega gæti gert hann að góðum stjórn-
málamanni.
En fjármálaráðherra situr ekki einn í þessum fúla pytti.
Samráðherrar hans, Ingibjörg Sólrún og Jóhanna, sem
báðar hafa talað hátt og skýrt fyrir jafnrétti kynjanna, og
nauðsyn þess að eyða kynbundnum launamun, sitja með
Árna í forinni. Þær bera líka ábyrgð á þeirri stöðu sem
upp er komin, eins og aðrir í þessari hjálparlausu rík-
isstjórn. Hvar er nú allt þeirra jafnréttistal? Eru þær sátt-
ar við þetta? Voru fögru orðin kannski skrum? Eða er
bara best að þegja til að hanga aðeins lengur í valdastóln-
um? begga@mbl.is
Bergþóra
Jónsdóttir
Pistill
Til hvers að tala um jafnrétti?
Aðgerðir lög-reglu hjá
hælisleitendum á
Reykjanesi vekja
margar spurn-
ingar. Grunur lék
á að einhverjir þeirra hefðu
brotið af sér og þá var ruðst
inn á heimili allra með fíkni-
efnahunda og peningar gerðir
upptækir. Ef þessi röksemd-
arfærsla væri færð yfir á
þjóðfélagið í heild mætti allur
almenningur búast við að
gerð yrði húsleit vegna gruns
um að sumir hefðu í fórum
sínum eiturlyf eða sér-
kennilega mikið reiðufé.
Sagt var að aðgerðirnar
hefðu farið fram samkvæmt
lögum og undirbúningur með
tilliti til réttinda hælisleit-
enda hafi tekið marga daga.
Þau rök að uppi hafi verið
grunur um að
fíkniefni kynnu að
vera í fórum ein-
hverra, því áður
hafi fundist fíkni-
efni í svona að-
gerð, eru afhjúpandi um þessi
vönduðu vinnubrögð. Engin
fíkniefni fundust í leitinni.
Farzad Rahmanian, hæl-
isleitandi frá Íran, segir að-
ferðir lögreglunnar hafa verið
til þess fallnar að gera hæl-
isleitendur tortryggilega:
„Þeir komu hingað með valdi
og virðingarleysi og settu síð-
an allt í fjölmiðla og brugðu
þannig upp mynd af okkur
sem óvinum eða hryðjuverka-
mönnum.“
Það á að koma fram við fólk
af virðingu og gildir þá einu
hvort í hlut eiga hælisleit-
endur eða broddborgara.
Þeir komu hingað
með valdi og virð-
ingarleysi}
Húsleit hjá hælisleitendum