Morgunblaðið - 14.09.2008, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 14. SEPTEMBER 2008 33
stýrðan leikfangavegg inni á skoðunarherbergj-
unum á barnadeildinni, skiptan upp í hólf sem
lifna við með tónlist og lýsingu eftir því sem augn-
læknirinn ýtir á takka. Litlu krílin gleyma því um
leið að þau séu stödd á sjúkrahúsi.
Það er augljóst að á þessum bæjum hafa menn
hlustað eftir því hvað sjúklingar vilja – og veita
þeim það.
Verðið lykilatriði
Viðtökurnar eru enda góðar. Á BHP eru 23%
sjúklinganna erlend, m.a. 3500 sænskir sjúkling-
ar sem voru meðhöndlaðir þar í fyrra en Svíar
eru annar stærsti erlendi kúnnahópurinn á eftir
Bretum. Sama ár fengu 15 íslenskir sjúklingar
þjónustu á sama stað og 91 á Bumrungrad.
En þó að óvæntar uppákomur í fríum séu aðal-
ástæða þess að norrænir ferðamenn komi inn á
taílensk sjúkrahús er hlutfallið annað þegar kem-
ur að sjúklingum frá Mið-Austurlöndum. Sam-
kvæmt upplýsingum frá spítölunum komu 70–
80% þeirra sérstaklega til landsins í því skyni að
fá læknisþjónustu. Það er því ljóst að í þeim
heimshlutum er lækningaferðamennskan komin
á blússandi fart.
Ferðamálayfirvöld í Taílandi gera sér fulla
grein fyrir þeirri áskorun sem felst í því að lokka
evrópska sjúklinga til landsins. Eða eins og hr.
Thawatchai Arunyik, sem stýrir m.a. markaðs-
setningu landsins í Evrópu orðar það: „Hvers
vegna í ósköpunum ætti evrópskur sjúklingur að
flengjast alla leið til Taílands til að sækja sér
þjónustu sem er ókeypis fyrir hann heima og
hann telur ennþá að sé betri í hans eigin landi en
annars staðar?“ Hann segir aðalhvatann vera
gæði – og þegar fólk sé orðið sannfært um að þau
séu jafn mikil eða meiri en heimavið sé verðið lyk-
ilatriði.
Engir biðlistar
Menn draga ekki í efa að læknisþjónustan í
Taílandi sé ódýr. Á BHP fengust þær upplýs-
ingar að læknismeðferð væri 30–50% ódýrari í
Taílandi en í Svíþjóð. Þannig kostaði hnéaðgerð
um 45 þúsund sænskar krónur eða tæplega 600
þúsund íslenskar, og annars staðar fengust upp-
lýsingar um að brjóstastækkunaraðgerðir kost-
uðu um 1.600 bandaríkjadali, eða um 140 þúsund
krónur. Fitusog á lærum og rassi kostar um 1.900
dollara (um 167 þúsund krónur) en þá er dvalið
eina nótt á sjúkrahúsi.
„Verðið skiptir mestu máli,“ segir einnig Ken-
neth Mays á Bumrungrad spítalanum. „Að-
alvandinn við að markaðssetja læknisþjónustu á
erlendri grund er hins vegar að sjúklingurinn vill
fá að vita fyrirfram hvað aðgerðin muni kosta og
það er ógerlegt að gefa upp nákvæma kostnaðar-
áætlun áður en læknir spítalans er búinn að
skoða sjúklinginn og leggja mat á það hversu al-
varlegt ástand hans er. Í staðinn gefum við upp
hvert meðalverð aðgerðarinnar er og hver vik-
mörkin eru. Sjúklingurinn á svo að geta treyst
því að kostnaðurinn sem hann á eftir að verða
fyrir sé á uppgefnu verðbili.“
Loks – og ekki síst fyrir norræna sjúklinga –
skiptir aðgengið að þjónustunni öllu máli. Hinn
sænski Peter Lindner, sem starfar sem fram-
kvæmdastjóri fyrir Tria heilsumiðstöðina í Bang-
kok, hefur sögu af segja af 74 ára föður sínum
sem þjáist af hjartasjúkdómi. „Foreldrar mínir
koma oft og dvelja lengi hjá mér. Einu sinni þeg-
ar þau voru í heimsókn fór hjartað að plaga
pabba svo ég taldi hann á að fara á spítala. Þar
sem við áttum engan pantaðan tíma þurftum við
að bíða í klukkutíma áður en hann fékk að hitta
hjartasérfræðing. Eftir að pabbi kom heim til
Svíþjóðar beið hann í fimm vikur eftir að fá síma-
viðtal við hjartasérfræðing þar.“
Á Bumrungrad er staðhæft að meðalbiðtíminn
eftir læknisviðtali sé aðeins 17 mínútur gangi
sjúklingur inn af götunni án þess að panta tíma á
undan. „Ef þú hittir einn sérfræðing sem vill vísa
þér á annan sem jafnvel vill að þú hittir þann
þriðja er yfirleitt hægt að búa svo um hnúta að
það gangi allt eftir innan sama dags,“ segir Ken-
neth Mays. Dr. Tares Krassanairawiwong upp-
lýsir nánar um framboð á rúmum eða plássum í
einkarekna hluta taílenska heilbrigðiskerfisins.
„Á árunum 2003–2005 var 48–55% nýting á rúm-
um á einkareknum sjúkrahúsum,“ segir hann.
Vandamálin eftirá
Hvort slík þjónusta og verð nær að vega upp á
móti því hversu langt Norðurlandabúar þurfa að
ferðast til að njóta þess er hins vegar allt annað
mál. Með ferðum til og frá flugvöllum og flug-
vallabið við millilendingu tók það blaðamann
Morgunblaðsins þannig 28 tíma að koma sér frá
Taílandi og heim. Og skyldi það vera æskilegt, að
ekki sé sagt óhætt, eftir skurðaðgerð?
Í huga þess norræna hóps, sem undirrituð
fylgdi á för sinni um Taíland, var sú spurning
enda ofarlega hvað gerðist ef einhver vandkvæði
kæmu upp í kjölfar meðhöndlunar eða aðgerðar?
Og hvað með eftirlit og þjónustu að lokinni að-
gerð?
Forstjóri BHP, dr. Narong Budhraja, segir
ábyrgðina spítalans. Reynt sé að leysa mál í gegn
um síma og netið en ef vandkvæðin séu meiri en
svo að læknar í heimalandinu geti þjónustað sjúk-
linginn sjái spítalinn um að koma honum aftur út
til Taílands og meðhöndla hann þar. „Og ef sjúk-
lingurinn er ekki í standi til að koma aftur út til
okkar sjáum við um allan kostnað sem hlýst af
meðhöndlun heima.“ Svipuð svör fengust á
Bumrungrad – að hægt væri að fá ráðleggingar í
gegnum síma og netið og læknar heimavið fylgd-
ust með framvindunni.
En hvað gerist ef sjúklingur frá Norð-
urlöndum, sem kemur í brjóstastækkun, fær
skyndilega hjartaáfall í miðri aðgerð? Hann hefur
jú skrifað undir að borga kostnaðinn við aðgerð-
ina en þjónustu vegna hjartaáfalls fengi hann
ókeypis í heimalandinu.
„Númer eitt, tvö og þrjú yrði sjúklingnum
bjargað,“ segir fulltrúi Bumrungrad. „Hvað varð-
ar aukakostnaðinn sem félli til vegna þessa þá
væri reynt að semja við tryggingafélag sjúklings-
ins eða hann sjálfan um afborganir. Við reynum
að sýna sanngirni og við slíkar sérstakar að-
stæður yrðum við að meta hvert tilfelli fyrir sig,“
segir hann en kveður ekki af eða á um hvort sjúk-
lingurinn yrði fyrir verulegum fjárútlátum vegna
uppákomunnar.
Stóratvinnuvegur verður til
Þrátt fyrir mikinn vöxt í lækningaferða-
mennskunni í Taílandi undanfarin ár eru þar-
lendir spítalar síður en svo einir um hituna.
Helstu keppinautarnir í álfunni eru Singapore og
Indland en Malasía, Hong Kong, Víetnam og Kó-
rea eru einnig nefnd til sögunnar. „Og nú eru
spítalar í Suður- og Mið-Ameríku einnig farnir að
banka á dyrnar,“ segir Kenneth Mays.
Það er því ekki að ástæðulausu að bæði sjúkra-
húsin og heilbrigðis- og ferðamálayfirvöld í land-
inu stundi nú harða markaðssetningu á Taílandi
sem þungamiðju lækningaferðamennskunnar í
Asíu. Alls staðar þar sem blaðamaður Morg-
unblaðsins kom í heimsókn voru sýnd glæsileg
kynningarmyndbönd um viðkomandi spítala,
augljóslega unnin af fagfólki á auglýsingastofum.
Á sömu stöðum var lögð áhersla á heimasíður
sem mikilvægan miðil til að kynna starfsemi spít-
alanna. Á Phuket, í það minnsta, er m.a.s. starf-
andi sérstakt ráð sem ætlað er að ýta undir lækn-
ingaferðamennsku á eynni.
„Í heiminum í dag er heill atvinnugrein að
verða til í tengslum við þetta,“ fullyrðir Kenneth
Mays. „Fjölmargir vilja nú hafa milligöngu um
lækningar á fjarlægum slóðum og bara ráð-
stefnuhald í tengslum við lækningaferðamennsku
er orðið heil atvinnugrein út af fyrir sig.“
Eftir er að sjá hver þátttaka Íslendinga og
annarra Norðurlandabúa – sem hingað til hafa
stoltir státað sig af jöfnuðinum í eigin samfélagi –
á eftir að verða í hinni alþjóðavæddu lækninga-
ferðamennsku í framtíðinni.
Glaðlegt Læknarnir á Rutnin augnspítalanum geta lífgað þenn-
an vegg við fyrir sjónum barnungra sjúklinga sinna.
Athvarf Útigarður á einum af fjölmörgum svölum Bumrungrad
spítalans er góð tilbreyting fyrir sjúklingana.
Hlýlegt Barnadeildin á Bumrungrad sjúkrahúsinu minnir um
margt frekar á leikskóla en spítala.
tprís
Bandaríkjamenn geta
sparað sér allt að
85% sjúkrakostnaðar
með því að „versla“ á
erlendum heilbrigð-
ismörkuðum, segir
The Economist.
Þannig megi áætla að
fjöldi Bandaríkja-
manna sem leggi á
sig ferðalög í heilsu-
bótarskyni muni
rjúka úr því að vera
tæp milljón í fyrra
upp í 10 milljónir ár-
ið 2012.
Krankleiki milljóna Kana
Hvers kyns þjónustu leita Norðurlandabúar
eftir á taílenskum sjúkrastofnunum?
Jú, þegar betur er að gáð kemur í ljós að
um 60% norrænna sjúklinga eru svokallaðir
„slysaferðamenn“ sem koma á spítalann
vegna slysa eða skyndilegra veikinda. Eftir
standa 40% sem velja það beinlínis sjálfir að
ferðast yfir hálfan hnöttinn til að fara að-
allega í lýtaaðgerðir en einnig sækja margir
þeirra sér ódýra tannlæknaþjónustu í Taí-
landi. Algengast er að sjúklingurinn dvelji
3-5 daga á spítölunum í tengslum við að-
gerðirnar og svo í viku á hóteli á eftir. Á
Bumrungrad eru dæmi um sjúklinga frá
Norðurlöndum sem hafa farið í hnjá-, og
mjaðmaaðgerðir og jafnvel hjartaaðgerðir á
spítalanum.
Lýti, tennur, liðir og hjarta
Það er fróðlegt að hlusta á skýringar
sjúkrahússfólks á því hvers vegna lækninga-
ferðamennskan tók að þróast í Taílandi.
Tsunami flóðbylgjan á öðrum degi jóla 2004
átti sinn þátt í að þessi atvinnuvegur komst
á flug. „Tsunami jók trú norrænna ferða-
manna, sérstaklega Svía, á heilbrigðiskerf-
inu í Taílandi,“ útskýrir dr. Tares Krass-
anairawiwong hjá taílenska
heilbrigðisráðuneytinu. Undir þetta taka
forkólfar Bangkok spítalans á Phuket sem
veitti mestu heilbrigðisþjónustuna á eyjunni
þegar flóðbylgjan reið yfir. Ári síðar hófst
markviss lækningaferðamennska á staðn-
um, enda brýnt að ferðamannaþjónustan
þar næði vopnum sínum á ný eftir áfallið
sem hlaust af hamförunum.
Kenneth Mays hjá Bumrungrad spít-
alanum í Bangkok útskýrir hvernig spít-
alinn lagði út í stórar fjárfestingar til að
auka við húsnæði og tækni seint á síðustu
öld áður en gengi taílenska bahtsins hríðféll.
„Við það tvöfölduðust skuldir sjúkrahússins
í einu vetfangi. Menn sáu fram á gjaldþrot
spítalans og urðu að grípa til einhverra
ráða. Svarið lá í alþjóðlegum mörkuðum.“
Hann segir 11. september 2001 einnig
hafa haft mikil áhrif á þróunina. „Þá varð
erfiðara fyrir erlenda sjúklinga að fá vega-
bréfsáritun til Bandaríkjanna. Þetta leiddi
til þess að margir sneru sér til Asíu og Bang-
kok í staðinn.“
Flóðbylgjan ýtti undir
Hvaða áhrif skyldi lækningaferðamennskan
hafa á fólkið í löndunum sem bjóða þessa
þjónustu? Fyrstu viðbrögð margra á Norð-
urlöndum eru að þarna sé verið að bjóða
Vesturlandabúum og öðru forréttindafólki í
heiminum þjónustu sem heimamönnum
býðst ekki sjálfum. Er það siðferðislega
rétt?
Tares Krassanairawiwong hjá taílenska
heilbrigðisráðuneytinu er fljótur að benda á
að 63 milljónir Taílendinga hafi heilbrigð-
istryggingu í gegnum almenna heilbrigð-
iskerfið í landinu. Stefnan sé að halda Taí-
lendingum og Taílandi heilbrigðu. Og
greinarhöfundur The Economist lítur málið
jákvæðum augum. Koma „útlendinganna“
geti bætt hlutina heima fyrir í þróunarríkj-
unum, bæði fyrir fátæka jafnt sem ríka.
Lækningaferðamennskan skapi vinnu fyrir
heimamenn og laði til sín brottflutta lækna
og hjúkrunarkonur auk þess sem hún sé inn-
fæddum hvatning til að mennta sig innan
heilbrigðisgeirans sem aftur veldur auknu
framboði á læknisþjónustu fyrir heima-
menn.
Raunar segir greinarhöfundur að lækn-
ingaferðamennskan geti líka ýtt á eftir heil-
brigðiskerfum á Vesturlöndum að bæta eig-
in þjónustu, auka gæði, lækka kostnað og
gera hann gegnsærri en nú er. Þegar sé
stjórnendum bandarískra spítala brugðið yf-
ir því að missa sjúklinga – og tekjur vegna
þeirra – úr landi.
Bara það besta fyrir ferðamenn?
» Stoltar útskýra hjúkr-
unarkonurnar á BHP að þær
bjóði upp á „pillow menu“ –
fjórar ólíkar tegundir af kodd-
um vegna ólíkra þarfa sjúkling-
anna.