Skinfaxi - 01.11.1912, Blaðsíða 2

82
SKINFAXI
en steinninn í umgjörðinni höggvinn og
skorinn svo sem vœri þar trjákrónur með
lifandi blómum og blöðum. Og þó
er margt af þessu og einkum hið fegursta
og listfengasta margra alda gamalt, og
má þar sjá marga „móða“ og stíla, því
mannsandinn ann umskiftum og breyting-
um og finnur æ nýa fegurð, hvar sem
T, . hann leitar. En hver fram-
bera vitni kvæmd á upptök sín í anda
''undarins^" manns*ns> er klæðist þá holdi
og blóði virkileikans, varir
stundum stutta stund en stundum lengi;
svo er og um stórbyggingar þessar og lista-
verk, að þær eru steinrunnar hugsanir for-
feðranna, er sýna allan hug þeirra og
heimsskoðun, hvað þeir þráðu og vonuðu
hvað þeir kviðu og óttuðust, hver var trú
þeirra um þetta líf og hið tilkomandi. Sé
þannig álitið, fá þvílíkir steinar margfalda
þýðing fyrir eftirkomendurna. Þeir hafa
fyrst og fremst sitt notagildi, eru haldgóðir
ættar- og erfðagripir, gagnlegir i menning-
arbaráttu þjóðarinnar. Þeir eru geymslu
staður margra veikbygðra listaverka, sem
annars mundu gleymd og glötuð. Þeir
hafa listagildi sjálfir, og eru boðberar feðr-
anna. Dauðir og Iífvana halda þeir svör-
um og vörnum uppi fyrir fúnum leifum
eldri kynstóða.
Á íslandi En lorfeður °kkar skorti
vantaði þennan ódauðlega stein til
haisteinffan skÍóls’ e^a sem farveS fyrir
listaþrá sina. Þessvegna urðu
íslensku listaverkin orðin ein — ljóð og
sögur og annað ekki. Nær því alt hitt —
sem skapað var í listaátt, sýnilegt og áþreif-
anlegt, er nú horfið burt eins og snjórinn
sem féll í fyrra.
Steinöldin En nÝ old er rnnnm> stein-
kemur til öldin er komin til íslands í
Islands. r , .
iyrsta smn og leggur undir
sig landið milli fjalls og fjöru. Hún kom
í fyrstu litil og yfirlætislaus eins og Iæk-
urinn í sögu Björnsons, en náði brátt fót-
festu og virðist nú líkleg til að gefa Is-
lendingum fyrsta færið, sem þeir hafa feng-
ið til að eignast varanleg hús og sanna
húsgerðarlist.
Bóndinn sem Þessu var þanm'g háttað
innieiddi að einn bóndi í Mýrarsýslu
stej puna. sem Upp vjg afrétt í afdal
nokkrum, hugðist að reisa sér bæ úr höggnu
grjóti. Þetta var um aldamótin seinustu.
En þar í kring var ekkert nema beinhart
blágrýti, sem aldrei vildi klofna eins og.
vera átti. Steinlímið var flutt heim um
langan veg, en ekkert varð gert við blá-
grýtið. Þá datt bóndanum það snjallræði
í hug að steypa veggina en hlaða þá ekki.
Hér var í mikið ráðist, því enginn hafði
reynt þetta fyr hér, og verkfræðingarnir
stóðu með krosslagðar hendur og vissu
ekkert fremur en aðrir, hvort þetta væri
vit eða vitleysa.
Góð En reynslan kom og Iagði
byrjun. blessun sína yfir Jóhann f
Sveinatungu, (því að hans var dýrðin) og
alt hans hús. Veggurinn harðnaði og styrkt-
ist og varð svo þéttur, að hvergi var smuga
svo að stinga mætti títuprjóni. Steinsteyp-
an hafði haldið innreið sína i landið.
Fáein ár liðu nú. Menn skildu að hér
var eitthvað mikilvægt á ferðum. og steypu-
húsunum fjölgaði með hverju ári í kaup-
túnum og sveitum. Og nú er svo komið,
að flestir sem byggja vilja, nota steypuna
svo að allar líkur eru til, að eftir svo sem
mannsaldur sjáist varla hús úr öðru efní
neinstaðar á landinu, nema í allra verstu
jarðskjálftahéruðunum, þar sem timbur
verður notað enn um stund.
Steyptu hús- °S þessi nýu hus eru sv0
in údýr. ótrúlega ódýr. Þau getur
hver maður, sem hefir sæmilegt verksvit,
bygt hjálparlítið. Sumir steypa steina á
veturnar, þegar ekki verður annað aðhafst,
og hlaða þeim og líma á sumrin. Og f
útlenda efnið, steinlimið, sýnist fara ótrú-
lega lítið. Á einum bæ, tveggja dagaleið
frá kauptúni, var búið að byggja steypu-
hús í sumar sem Ieið. Það var tvílyft, '
28XH> og átti að rúma fjórar fjölskyldur.
Og útlenda efnið i þessa miklu steypu kost-