Skinfaxi - 01.05.1913, Blaðsíða 5

SKINFAXI
37
erfið og margbreytt þá eru önnur til, hendi
nærri; það eru smíðisgripir nemenda, marg-
ir og fjölbreyttir, bæði úr tré og málmi.
Þeir eru mældir og síðan reiknaðir út að
flatar- og þyktarmáli. Þannig liggja dæm-
in við hendina, fyrir þá sem finna kunna,
dæmi sem koma þeim við, er með fara.
Á þann hátt verða stafirnir lifandi, og með
að ráða þær gátur, sem daglegt líf beinir
að mönnum, eru líkur til að það sé lært,
fyrst og fremst, sem mest þörf er á.
Þannig er kenslan, sú bóklega, alt það
sem ísleudingar og raunar flestir menn
aðrir heimta af skólunum. En hér er líka
kent annað meira, kend erfiðisvinna, vinna
sem gerir líkamann þreyttan, hendurnar
skorpnar, rífur fötin og markar þreytuspor
í andlit mannsins. Þó senda engir börn
í nýu skólana, nema þeir sem efnaðir eru.
Þeir eru fátæklingunum of dýrir. En hvað
hafa efnaðir menn með vinnukunnáttu að
gera, þeir sem aldrei þurfa hendi að dýfa
í kalt vatn? Slíkt mundi mörgum Islend-
ingi ráðgáta, því að hér er vinnan álitin
böl, sem flestir vildu flýja, ef þeir gætu;
samkvæmt þeim skoðunarhætti er vinnan
niðurlægjandi, og að bera einhver merki
áreynsluvinna hin mesta hneisa. Jafnvel
þeir sem vinna sjálfir, trúa þessu og blóð-
skammast sín fyrir vinnuna. Mér er fyrir
minni, hve oft einn íslenskur stjórnmála-
maður hefir getað látið mörg hundruð veð-
urbarna sjómenn veltast um af hlátri yfir
sneiðyrðum til eins andstæðings, sem eitt
sinn var skósmiður. Bæði ræðumanni og
áheyrendum finst ekkert jafn átakanleg
sönnun þess, að andstæðingurinn sé al-ófær
til allra opinberra starfa eins og það, að
hann hefir unnið áreynsluvinnu, hefir sól-
að skó. Vinnan er hér talin brennimark,
óafmáanlegt af enni þess, sem hefir neytt
brauðsins í sveita síns andlitis. Á Islandi
mundi Franklín aldrei hafa orðið sendiherra,
né Lincoln forseti, þótt þjóðin hefði þurft
að velja menn til þeirra starfa og átt slikra
manna völ.
En til eru þó með öllum þjóðum, jafn-
vel hinum hlindustu, þeir menn sem betur
sjá. Þeir vita að öll eign mannanna, i
efnis- eða andans-heimi er sköpuð með
vinnu, að hver kynslóð bætir með áreynslu
og æfistarfi sínu nýjum auði við. Á að
gera mun þessara verkamanna, hefja suma
til skýjanna, en fella aðra niður í undirdjúp?
Eiga þær stéttir manna, sem annað hvort
lifa af erfðafé eða vinna frennir með hugs-
un en höndum að fyrirlíta, misskilja og
kúga þær mörgu miljónir sem skapa hinn
áþreifanlega arf menningarinnar, og búa
að líkamlegum nauðsynjum þann hluta
mannkynsins, sem ekki vinnur erfiðis-störf?
Ef til vill er sljóum og þröngsýnum sál-
um svölun í þeirri fyrirlitning, en hún ber
vitni á móti þeim sjálfum, ákærir þá um
að þeir gangi blindandi i fararhroddi þeirra,
er þeir þykjast leiða.
í ensku löndunum hefir þessi flónslega
vinnufyrirlitning aldrei náð jafn föstum
tökum eins og hér á landi, eða í þeim
löndum, sem eru fyrirmyndir okkar. Fjölda
margir af frægustu mönnum Englendinga
hafa unnið erfiðisvinnu i tómstundum sín-
um sér til hressingar. Þessvegua þarf sið-
ur að undra þótt Dr. Reddie hafi tekið
vinnuna á stefnuskrá nýu skólanna. Þar
hefir ekki þurft annað, en að ganga feti
lengra en samtíðin gerði.
Tvo klukkutíma á dag vinnur hver nem-
andi i nýu skólunum líkamlega vinnu ; það
er skylda, sem enginn getur skorast und-
an, eitt af því fáa, sem er nær því eins
fyrir alla. Og ástæðan er sú, að hver mað-
ur, sem til nokkurs er fær, getur unnið,
og getur haft gottafþví. „En þessir menn
er ríkir“ munu menn segja „og þurfa ald-
rei að hlaða upp vegg, setja niður kartöfl-
ur eða smíða skeifur“. Getur verið. En
hver veit sína æfina fyr en öll er? Sum-
ir sem fæðast ríkir, verða fátækir, og þurfa
þá að vinna, hvort sem þeir vilja eða ekki.
En þó að ekki komi fátækt til, þá er lík-
amleg áreynsla holl, nauðsynleg til að halda