Sjómannablaðið Víkingur - 01.03.1953, Side 20

*
Bjarni Halldórsson.
Bjarni sýslumaður Halldórsson að Þingeyrum (f. 1701,
d. 1773) var einhver hinn mesti stórbokki á íslandi á
18. öldinni. Hann var bæði illyrtur, bráður og lang-
rækinn. Svo var hann vinnuharður við fólk sitt, að
það hafði varla matfrið. Bjarni var svo feitur, að hann
vó 36 fjórðunga, en þótt hann væri þungfær, var hann
jafnan snemma á fótum og vakti hvern mann á bænum
með hnefahöggi. Það var vani hans, að standa yfir
fólkinu, meðan það mataðist, og skipaði hann því að
flýta sér að láta ganga í helvítis kjaftinn á sér. Þegar
fólk hans var við heyvinnu, mátti enginn klæða sig
meira en í nærfötin, og enginn mátti hafa vettlinga á
höndunum. Gekk hann oft til fólksins og tók í hendur
því, til þess að vita, hvort því væri heitt á höndunum.
Ef mönnum var kalt, laust hann þá. Einu sinni var
vinnumaður hjá Bjarna, sem Salómon hét, karlmenni
mikið. Eitt sinn kom Bjarni ríðandi á engjar, sem
vandi hans var til. Hann fór af baki og tók að atyrða
Salómon, en hann þagði og hélt áfram að slá, meðan
Bjarni lét dæluna ganga, þangað til hann var kominn
rétt að sýslumanni. Þá sagði hann: „Varaðu folann
þinn, kunningi“. Að svo mæltu hljóp hann undir Bjarna
og lyfti honum af baki, en sló í hestinn með orfinu, svo
að hann tók á sprett heimleiðis. Eftir þetta illyrti Bjami
• ekki Salómon. Aftur var Bjami hinn bezti við fólk sitt
með sprettum og hélt því jólagleði mikla á hverjum
vetri. Hún var haldin í skála einum miklum, og tók
sýslumaður sjálfur þátt í gleðinni með börnum sínum.
Hlutaðist þá eitt sinn svo til, að Þorbjörg, dóttir
Bjarna, er síðar giftist Jóni varalögmanni Ólafssyni,
skyldi leika með böðli Bjarna, er Sigurður hét. Varð
henni þá vísa þessi af munni:
Mitt þá ekki mótkast dvín,
má það sannast þarna,
ef hann skal verða heillin mín,
helvítið að tarna.
*
— Hafið þér miklar árstekjur? spurði maður nokkur
tilvonandi tengdason.
— Þær geta orðið yfir 50 þúsund krónur, ef heppnin
er með, svaraði hinn.
— Nú, eru þær eitthvað óákveðnar?
— Já, ég á nefnilega einn miða í happdrættinu.
A FRÍVi
Magnús spuni,
Þórunn Eyjólfsdóttir frá Háu-Þverá í Fljótshlíð, er
árið 1849 gekk að eiga Böðvar Jónsson bónda í Dag-
verðarnesi, var talin með glæsilegustu konum, fríð og
höfðingleg og vel verki farin. Þegar hún var að alast
upp í föðurgarði í Dagverðarnesi, var piltur sá í Butru
í Fljótshlíð, er Árni Gíslason hét. Þau Þórunn og hann
felldu hugi saman og voru heitbundin hvort öðru. Varð
hún þunguð af hans völdum. Ámi fór til vers, eins og
siður var margra austanmanna fyrrum, og reri suður í
Höfnum. Þar drukknaði hann á vertíðinni 1846, aðeins
22 ára gamall. Tregði Þórunn hann mjög. Son hafði
Árni getið við Þórunni. Hét hann Magnús. Ólst hann
upp með móður sinni í Dagverðarnesi. Magnús gerðii-st
hinn mesti snillingur til allrar vinnu, og mátti kalla, að
allt léki 1 höndunum á honum, jafnt kvennavinna sem
karla. Var hann meðal annars orðlagður snillingur að
spinna á rokk. Fékk hann af því viðurnefni og var
kallaður Magnús spuni. Jón á Ægisíðu lýsir Magnúsi
á þessa leið í ættartölubókum sínum: „Magnús var í
Dagverðamesi og þar lengstum, giftist ekki, geðjaðist
ekki búskapur, sem var kennt gerningum kvenmanns,
sem vildi ná í hann ungan. Hann tvívegis reyndi búskap,
sitt með hvorum kvenmanni, festi þá ekki yndi, nema
karlmaður svæfi hjá honum um nætur, sem og varð
að sækja til annarra bæja. En svo var hann góður
vinnumaður, að fáir við jafnast, flugfær á alla vinnu,
jafnt kvenna sem karla, spann eitthvert reiðinnar ofboð,
alveg jafnt fínasta þráð sem búkhár og hrosshár, allt
á sama rokkinn á víxl, kunni vel að stemma skrjóðinn,
þá ekki heldur seinn að prjóna, mjaltaði stundum
mikinn fénað, sem ei var venja karlmanna. Svo var
um hvað eina. Hann átti langspil og söng vel á. Þótti
það mörgum ærin skemmtan. Þegar hans kæra móðir
andaðist, losnaði um hann frá Dagverðarnesi; var þá
lengi fjósamaður á stórbæjunum Móeiðarhvoli, Breiða-
bólstað, og Elliðavatni. Hann var vel á sig kominn,
karlmannlegur, óheimskur og minnugur. Deyði loks
uppgefinn og slitinn".
Einu sinni lá Magnús í kali fjarri heimili sínu, lík-
lega í Ölvesholti í Holtum. Spann hann þá í fertuga
voð með heila fætinum, meðan hinn greri.
(Þjóðs. Guðna Jónssonar).
*
— Ertu búinn að selja harmonikuna þína?
— Já, ég þorði ekki annað, þegar ég sá að maðurinn,
sem býr hérna uppi, keypti skammbyssu.
*
— Mér er sagt, að trúlofunin þín sé á enda.
— Já, og Steini hagaði sér mjög andstyggilega.
60
VIKINGUR