Samvinnan - 01.03.1960, Blaðsíða 8

Guðmundur Sveinsson
INNGANGUR.
Ný sjónarmið hafa komið
fram í rannsókn sögu og
mannlífs síðustu áratugi. Eitt
felst í eggjuninni: Leitið upp-
hafs — og þér finnið frum-
drög þróunar langs tíma. Þér
sjáið í skuggsjá, hvað verða
mun; skiljið hvers vegna ár
spinna vef sinn veg og ekki
annan. „Mannfræðistefna“
svokölluð (The Anthropolo-
gical Approach) rakti allt til
fyrstu myndar. Þá var líka
talið mikils um vert að skilja,
að hver þjóð ætti meginhug-
tök sérstök er mörkuðu lífs-
skilning allan. Fyrr en þau
hinztu rök hugsunar væru
fundin, hlyti flest að vera
myrkri hulið í hugmynda-
heimi þjóðar. Dæmi: Nor-
rænir þjóðflokkar eignuðust
sérstæða drengskaparhug-
mynd og gerðu að möndli
lífsskilnings og vilja. Hebre-
ar skópu heilagleikahugtak
margbrotið og miðuðu við
það líf og gerðir.
Þetta viðhorf til sagnfræði
hefur á liðnum árum dýpkað
skilning og hvatt til endur-
mats á fornum niðurstöðum.
Annað meginsjónarmið sagn-
fræði síðustu ára er „þjóðfé-
lagsfræðistefnan“ (The Socio-
logical Approach). Hún dreg-
ur einkum fram hlut þjóðfé-
lags og þjóðlífs í mótun hug-
mynda, fyiirbæra og stefna.
Hópurinn, samfélagið, mark-
ar stefnu fremur en einstakl-
ingar. Ósjálfrátt beinir heild-
in vilja og vitundarlífi á-
kveðna braut. Hver einstakl-
ingur mótar að vísu þá stefnu,
en aðeins að litlu leyti. Ein-
staklingur þiggur alltaf meira
en hann gefur. Þá þarf sér-
staklega í sagnfræðirannsókn
að kanna þjóðfélagsaðstæður.
Gera grein fyrir straumum,
er sveigja líf allra.
Mosaikmynd af Sjö arma Ijósastikunni, hinu fornhelga gersemi Gyðinga.
Þættir
úr
samvinnusögu
Það er engum efa undirorpið,
að hin nýju sjónarmið sagn-
fræðirannsókna varpa öðru
og skærara ljósi yfir sögu sam-
vinnuhreyfingarinnar. Þau
gera á annan hátt og áhrifa-
meiri grein fyrir sigrum
hennar og möguleikum.
„Mannfræðistefnan" gerir á
hinn bóginn grein fyrir dular-
afli samúðar og samvitundar,
sem skapar þrá mannsins til
fullkomnara samfélags. Þess
vegna taka mennirnir á sig
fleiri og fleiri skyldur að
tryggja sjálfum sér og öðrum
betra líf og auðugra.
Það verður hlutverk sagn-
fræðinga samvinnuhreyfing-
arinnar á næstu árum að leysa
verkefni, sem aukin þekking
á sálarlífi og samfélagi leggur
upp í hendur þeirra.
Auðvitað er deilt um gildi
samvinnustefnunnar eins og
alls annars, sem á líf og kraft.
Aðeins dauðar stefnur og
hugsjónir komast hjá ádeilum
og árásum. Verum þakklátir,
samvinnumenn, að njóta
þeirra forréttinda að fá að
verja stefnu, sem stuðlað hef-
ur að bættum kjörum og lífi
milljóna, skapar sátt og ein-
ing í heimi, sem riðar á barmi
styrjaldar.
Að enn má finna merki ófull-
komleika í verkum samvinnu-
manna, er ekki undrunarefni.
Samvinnuhugsjónin er það
háleit, að hennar takmarki
verður ekki náð á árum, held-
ur öldum. Hinu skal heldur
ekki gleymt, að mennirnir
breyta ekki samvinnustefn-
unni, heldur hún þeim, göfg-
ar þá og þroskar.
Undirritaður mun skrifa
greinaflokk um samvinnumál
til að vekja athygli á fornum
og nýjum sigrum hreyfingar-
innar.
ÍSRAEL
1. grein.
Þjóð og saga.
Einkenni er það á tungu He-
brea hinna fornu, að heildar-
hugtaka gætir þar næsta mik-
ið. Svo er um orð er merkja
þjóðir, ættir og kynkvíslir.
Orðstofnar fela í sér heildina.
Eigi að tákna einstakling úr
hópnum er það gert með sér-
stökum endingum. Fræði-
menn telja þetta benda til, að
hugsun Hebreanna hafi ein-
kennzt af virðing fyrir samfé-
laginu, heild verið hugstæð.
Ofar stóð liópur einstakling
og tekið tillit til heilla hans
og hagsældar. Virðing heildar
mótaði þjóðfélag.
Sumir telja að þannig skýrist
8 SAMVINNAN