Samvinnan - 01.04.1960, Page 8

•» f/4* *
IFRAMANDIBORG
Frúarkirkjan
1

PARÍS
Fyrstu heimildir, sem þekkt-
ar eru varðandi París, eru frá
miðri síðustu öld fyrir Krists
burð, þegar Rómverjar undir
stjórn Sesars voru í óða önn
að brjóta Gallíu undir veldi
sitt. Varð þá fyrir þeim þorp
eitt á eyju í Signu, er þeir
nefndu Lutetia. Þar og í ná-
grenni bjó keltneskur eða
gallneskur þjóðflokkur, er
Rómverjar kölluðu Parisii, er
mun vera keltneskt orð og
tákna fiskimenn. Hið stolta
nafn hinnar miklu heimsborg-
ar ætti þá á íslenzku að út-
leggjast Fiskimannabær.
Það skeði árið 52 fyrir Krists
burð, að Labíenus, einn und-
irforingja Sesars, sá er síðar
reis gegn herra sínum og var
drepinn fyrir vikið í orust-
unni við Munda, hélt með her
manns niður Signubakka,
barði á Parísingum og hafði
sigur. Þaðan í frá var eyþorp-
ið Lutetia rómversk eign, unz
hinir germönsku Frankar
lögðu landið undir sig.
Á valdatímum Rómverja fór
vegur borgarinnar smámsam-
an vaxandi, einkum eftir að
Germönum óx fiskur um
hrygg. Sátu keisarar og hers-
höfðingjar Rómverja þá oft
langdvölum í borginni og not-
uðu hana sem bækistöð til að
bægja frá ríkinu skaðvænum
herhlaupum Franka, Ale-
manna, Búrgunda og fleiri
slíkra óvina. í þeim tilgangi
var hún víggirt að boði Júlí-
anusar keisara hins fráfallna.
Á þessu tímabili öðlaðist
París auk þess tvo helztu dýr-
linga sína, þau Saint-Denis,
er varð fyrstur biskup krist-
inna í borginni, og Sainte-
Geneviéve, sem mun hafa ver-
ið kvenskörungur mikill. þar
eð hún bægði Húnum frá
staðnum. Litlu síðar gerði
Klodvíg fyrsti Frankakonung-
ur borgina að höfuðstað sín-
um og Frakklands, og hefur
hún haldið þeim titli að
mestu óslitið síðan.
Karl mikli og afkomendur
hans sýndu borginni fremur
lítinn sóma, en að þeim liðn-
um upphófst veldi hennar
fyrir alvöru. Filippus Ágúst-
us konungur, sá hinn sami
og barðist í Palestínu með
Ríkharði Ijónshjarta, lét víg-
girða hana og prýða á marg-
an hátt, og stofnsetti meðal
annars hinn fræga Parísarhá-
skóla, er gerði borgina að and-
legri höfuðborg Evrópu um
margar aldir. Raunar hafði
allmyndarlegur visir að há-
skóla verið þar til áður. Þar
starfaði meðal annarra spek-
ingurinn Abelard, er kunn-
astur er af vinfengi sínu við
Heloise hina fögru. Lýsti
hann ástafari þeirra af mik-
illi nákvæmni, er þá vakti
engra hneykslan, nema ætt-
menna konunnar, sem laun-
uðu honum lambið gráa á
þann hátt, er elskendunum
kom verst. Parísarháskóli varð
miðstöð skólaspekinnar svo-
nefndu, og þangað sóttu lær-
dómsmenn úr flestum lönd-
um álfunnar, meðal annars
frá íslandi. Þar kenndi Tóm-
as Aquinas, sá er mótaði
lieimsskoðun rómversk-ka-
þólsku kirkjunnar.
í París og nágrenni varð einn-
ig um þessar mundir til sá
stíll, er mótaði flestar bygg-
ingar í Evrópu það sem eftir
lifði miðalda, gotneski stíll-
inn. Stórfenglegasta minnis-
merki hans er Frúarkirkjan
(Notre-Dame) í París, sem er
tvímælalaust frægasta bygging
borgarinnar. Hefur skáldið
Victor Hugo minnst hennar
rækilega í einu merkasta
skáldriti sínu. Er álit margra,
að frönsk listmenning hafi
aldrei risið hærra en á þessu
skeiði.
Endurreisnartíminn lét eftir
sig djúp spor í Frakklandi.
Um aldamótin 1500 ríkti
Franz fyrsti yfir Frökkum.
Hann átti lengi ærið erfiði við
að stríða við Þjóðverja og
Spánverja, en eftir hrakfarir
þær, er hann beið fyrir þeim
í orustunni við Pavía, tók
hann að stillast og sneri sér nú
að þarfari verkum innan
ríkisins. Þar á meðal jók hann
glæsileik Parísar sem mest
hann mátti. Lét hann hefja
byggingu hins mikla lista-
safns, Louvre, sem er eitt hið
frægasta sinnar tegundar í
heiminum. Var smíði þess þó
ekki fulllokið fyrr en á tím-
um Napóleons þriðja. Katrín
frá Medici, sú er fræg varð af
slátrun Húgenotta á Bartó-
lómeusarnótt, byggði í svip-
8 SAMVINNAN