Samvinnan - 01.07.1978, Blaðsíða 14

IUPPHAFI
TÖLVUALDAR
Eftir dr. Odd Benediktsson
Síðastliðin 15 ár eða svo hef-
ur orðið gifurleg framþróun í
rafeindatækni, og virðist ekk-
ert lát þar á. Transistor-út-
varpstæki, vasatölvur og tölvu-
stýrðar setningarvélar eru
dæmi um þessa þróun. Tölvu-
tækni hefur fylgt bylting á
sviði úrvinnslu gagna. Byltingu
þessari jafna nú margir við
iðnbyltinguna á sínum tíma,
og víst er, að áhrifin munu
verða víðtæk og varanleg.
• Elzta reiknitækið enn til
Maðurinn hefur frá fyrstu
tíð þurft að reikna ýmislegt
varðandi daglegt umhverfi sitt.
Elzta þekkta reiknitækið er
enn við lýði nú á tölvuöld, þótt
furðulegt sé. Hér er átt við
abakusinn, en saga hans er
rakin til Egyptalands og fyrst
er um abakusinn ritað um 450
f. K. Stærðfræðingurinn og
heimspekingurinn Pascal og
svo síðar Leibniz koma einna
fyrstir við sögu við smíði eigin-
legra reiknivéla á 17. og 18. öld.
Fyrsta vél Pascals var fullgerð
1642. Hann var þá 19 ára gam-
all. Pascal smíðaði vélina til að
létta föður sínum störfin, en
faðir hans vann í franska rík-
isbókhaldinu.
Telja má, að vélræn gagna-
vinnsla hafi hafizt skömmu
fyrir síðustu aldamót. Þá var
unnið úr bandaríska manntal-
inu með gataspjöldum. En það
er svo ekki fyrr en upp úr síð-
Sambandið tók tölvu-
tæknina snemma í þjón-
ustu sína. Hér er ný
mynd úr Skýrsluvéladeild
í Holtagörðum.
Vasatölvurnar sýna ef til vill gleggst, að við
stöndum á þröskuldi nýrrar aldar.
Heimilin hafa eignazt sambærileg tæki
og einungis voru á stærri skrifstofum og í höndum
sérfræðinga fyrir aðeins tíu árum.
ari heimsstyrjöldinni, að raun-
verulegar tölvur koma á sviðið.
Með tölvu er átt við vél, sem
getur geymt innbyrðis þær töl-
ur og gögn, sem verið er að
vinna úr. Og tölvan geymir líka
í minninu forritið, sem hún
vinnur verkefnið eftir. Á þann
hátt geta tölvurnar unnið al-
gerlega sjálfvirkt, þegar forrit-
ið er komið inn í minnið og
tæki tengd við sem geta lesið
og skráð gögn vélrænt.
• Á þröskuldi nýrrar aldar
Frá stríðslokum hefur þró-
unin verið geysi ör. Um 1955
höfðu stærri fyrirtæki úti í
heimi og helztu háskólar orðið
sér úti um tölvur. 1964 koma
svo fyrstu tölvurnar til íslands,
fyrst vél til Skýrsluvéla rikisins
og Reykjavíkurborgar og síðar
sama ár vél til Háskóla íslands.
Nú fjórtán árum síðar skipta
tölvukerfi hérlendis tugum ef
ekki hundruðum, og ætla má
að um 500 manns vinni í bein-
um tengslum við vélarnar. Sér-
hver landsmaður er nú á fjöl-
mörgum tölvuskrám og viku-
lega a.m.k. berast einhverjar
útskriftir úr þessum vélum inn
á hvert heimili, hvort sem við-
komandi er það ljúft eða leitt.
Atvik heimanfrá:—Mamma,
hvar er tölvan? — heyrist kall-
að ofan af lofti, þegar Kári,
sem er i sjöunda bekk, á að
fara að reikna heimadæmin.
Og ekki tjáir lengur fyrir for-
eldra hans að svara: — Reikn-
aðu þetta i höndunum, strák-
ur!
Vasatölvurnar sýna e. t. v.
gleggst, að við stöndum á
þröskuldi nýrrar aldar. Allflest
heimili eru nú búin þessum
tækjum. En fyrir svo sem tiu
árum var kostnaður reiknivéla
með sambærilega reiknigetu og
vasatölvurnar svo sem hundr-
aðfalt á við þær nú. Þar að
auki voru rafmagnsreiknivél-
arnar margfalt stærri og býsna
hávaðasamar. Með vasatölvun-
um hafa heimilin eignast sam-
bærileg tæki og einungis voru
á stærri skrifstofum og í hönd-
um sérfræðinga fyrir aðeins
tíu árum.
Og ekki fer á milli mála, að
vasatölvurnar eru til mikils
hagræðis fyrir allan almenn-
ing. Sem dæmi má nefna, að
nú er nær óþarft að kenna
reiknisaðferðina við útdrátt
kvaðratrótar. Engin ástæða
virðist til að aðrir en þeir sem
gaman hafa af langsóttum
talnarökum læri þessa flóknu
reiknisaðferð úr því ekki þarf
annað en að ýta á takka á
vasatölvunni til að fá niður-
stöðuna.
• Prentverk og textatölvun
En hugum nú að öðru efni.
Fyrir nokkrum árum var unnið
verkefni á sviði máltölvunar
við Háskóla íslands. Baldur
Jónsson dósent og samstarfs-
menn hans tölvusettu skáld-
söguna „Hreiðrið" eftir Ólaf
Jóhann Sigurðsson. Allur text-
inn var skráður á gataspjöld
og síðan lesinn inn á segul-
bandsspólur. Þá voru gerð
tölvuforrit, sem orðtók allan
textann og athugaði tíðni orða.
Orðunum var raðað í venju-
lega stafrófsröð einnig staf-
rófsröð aftan frá. Gerð var
orðstöðuskrá, eða concordance,
sem sýnir öll orð bókarinnar í
stafrófsröð í samhengi sínu.
í prentsmiðjum er nú æ al-
gengara, að tölvur séu notaðar
við setningu. Textinn er skráð-
ur inn holt og bolt með stýri-
táknum fyrir greinaskil. Siðan
tekur setningartölvan við og
raðar innbyrðis i línur og festir
textann jafn óðum á filmu. Nú
mun svo komið, að nýjar setn-
ingarvélar eru nær undan-
tekningarlaust tölvustýrðar,
enda er oftast hagræðið ótví-
rætt. Flestar stærri prent-
smiðjanna hérlendis munu nú
nota tækni þessa að einhverju
leyti. Morgunblaðið og blöð
Blaðprents eru tölvusett. Þar
með er drjúgur meiripartur
alls prenttexta tölvusettur.
Við stórblöðin erlendis mun
nú svo komið, að blaðamenn-
irnir sitja við tölvuskerma og
skrifa greinar sínar beint inn á
tölvuna. Síðan eru greinarnar
editeraðar á skermunum og
renna síðan um vélarnar og
verða að prentuðu máli. Út af
þessum vinnubrögðum hafa
14