Stéttabaráttan - 14.02.1975, Blaðsíða 6

STÉTTABARÁTTAN 2.tbl. 14.2.1975

Baráttusaga verkalýðsins
Ritstjórn Stéttabaráttunnar hefur ákveðið að birta í framtíðinni greinar
um baráttu íslensks verkalýðs og þá sérstaklega þær öreigasinnuðu hefð-
ir sem Kommúnistaflokkur Islands hélt á lofti á 4. áratugnum, allt fram
til þess tíma að hentistefna sigraði marxísku-lemnísku línuna í flokknum
og starfi hans var beint inn á brautir sðsíaldemókratismans og þýlyndis
við auðvaldlð. Skilgetið afkvæmi þessara svika er f dag Alþýðubanda-
lagið sem ljóst og leynt vinnur að skipulagningu auðvaldsframleiðslimnar,
að aukinni kúgun og auknu arðráni á verkalýðnum.
Baráttusaga verkalýðsins er ekki kennd í skólum né öðrum áróðursmiðl-
um borgaranna heldur ríða lygar og falsanir þar öllum húsum, jafnt í
augljósum árásum og loddaralegum sjónleikjum svikaranna í Alþýðubanda-
laginu og "fræðslu"námskeiðum sem uppkeypta ASÍ-forystan stendur fyrir.
Gegn þessu standa svo KSML, sem hafa reist rauða fánann á ný - fána
hinnar byltingarsinnuðu öreigastéttar og hafið á loft bestu hefðir verka-
lýðsins.
Að undanförnu hefur Kommúnistasamtökunum áskotnast bækur og annað út-
gáfuefni Kommúnistaflokks Islands. Gefendur eru stuðningsmenn og velunn-
arar samtakanna úr röðum eldri kommúnista, sem störfuðu í KFl. tJr þess-
um gjöfum og öðrum bókum er til orðinn vfsir að bókasafni KSML. Nauð-
synlegt er samtökunum, að búa yfir sem bestum bókakosti um málefni verka-
lýðshreyfingarinnar og kommúnismans á Islandi og annars staðar. Við
skorum á alla velunnara samtakanna úr röðum eldri kommúnista að styðja
og efla bókakost samtakanna.
Meðal rita og útgáfuefnis er mikið af blöðum og tfmaritum, sem Kommún-
istaflokkur Islands gaf út. Stéttabaráttan mun í þessu blaði og næstu kynna
þessi blöð og birta valdar greinar úr þeim.
Fyrsta blaðið sem kynnt er, Nýja Konan, var gefið út af Kvennanefnd KFI.
Þetta blað hóf göngu sína árið 1931. Það fjallaði um stöðu konunnar í auð-
valdsþjóðfélaginu og frelsun hennar undan kúguninni, hina sósíalísku leið.
Einnig hafði það að geyma aðsend bréf frá konum.
tJr þessu blaði verða nú birtar tvær greinar. Sú fyrri ber yfirskriftina 8.
marz og er nokkurs konar ávarp Kvennanefndarinnar til íslenskra kvenna f
tilefni af hinum alþjóðlega baráttudegi sósíalfskra kvenna, 8. mars. Er
einmitt vel við hæfi að birta þá grein nú, þar sem 8. mars er einmitt
skammt undan. Seinni greinin er aðsent bréf til Nýju Konunnar um kjör
húsmæðra. Þar er rætt um kúgun konunnar og komið inn á ýmis atriði,
sem enn eru í deiglunni, svo sem barnaheimilaskort.
Báðar þessar greinar eru teknar úr marsblaði Nýju Konunnar frá árinu 1933.
þessvegna varð Irland
suðupottur Evrópu
írland tilheyrir þeim löndum Evrópu
þar sem stéttabaráttan hefur verið
hörðust á sfðustu árum og jafnframt
verið flóknust. Með þvf að rekja sög-
una lftillega fáum við gleggri inn-
sýn inn í hvað er að gerast á Irlandi
og hvaða stéttaröfl eru þar að verki.
Nýlendukúgun Englands á Irlandi hófst
þegar á miðöldum og varð fullkomnuð
á 16. öld. A þessu tímabili stóð bar-
áttan milli enska lénsfyrirkomulags-
ins og írska ættarsamfélagsins, sem
byggðist á sameignarfyrirkomulagi.
Með vexti kapitalismans breyttust
valdahlutföllin smám saman.
A níunda áratug nítjándu aldarinnar
og.fyrstu árum tuttugustu aldarinnar
varð verkalýðshreyfingin að umtals-
verðu afli f írskum stjórnmálum.
Fjöldi fólks leitaði úr sveitunum til
iðnaðarins, aðallega Dublin og Belfast.
Félög iðnaðarmanna eiga rætur að
rekja til miðrar 19. aldar. Helsti
frumkvöðull að stofnun félags ófag-
lærðra verkamanna var Jim Larkin.
En hann stofnaði Irish Transport
and General Workers' Union.
fýrsti írski stjórnmálaflokkurinn,
sem tók tillit til hagsmuna verka-
manna var flokkur James Conolly:
Irish Socialist Republican Party, sem
var stofnaður 1896. Samkvæmt skoð-
un flokksins var frelsun verkalýðsins
undan arðráni einungis möguleg í
frjálsu landi, sem væri stjórnað sam-
kvæmt hagsmunum írsku þjóðarinnar,
en ekki Stóra-Bretlands.
NYJAKONAN
Útg'efandi: Kvennanefnd K. F. í.
Reykjavik, mirz 1#JJ.
8. m a. x* z
1910 ákvað þing sósíalistiskra
kvenna, er haldið var á Kaupmanna-
höfn, að hafa 8. marz sem alþjóðlegan
baráttudag kvenna. Eftir stríðið hafa
kommúnistar einir haldið þessum bar-
áttudegi kvenna við — eins og öðru
því bezta, sem til var í hinu gamla II.
Intemationale.
„Sósíalisminn er frelsunin fyrir þau
tvö, sem mest hafa verið kúguð svo
sögur farí af, konuna og verkamann-
inn“ — reit Bebel, hinn frægi þýzki
sósíalistaforingi. Sá flokkur, sem nú
heldur einn saman áfram baráttunni
fyrir frelsi verkalýðsins, kommúnista-
flokkur heimsins, er því eðlilega einn-
ig brautr.vðjandinn í frelsisbaráttu
kvenna um heim allan. Einmitt þar,
sem hann fer með völd, hefir i fyrsta
skipti í veraldarsögunni verið komið á
því skipulagi, er gerir konuna virki-
lega jafnréttháa karlmanninum að öllu
leyti — og gyllir ekki lengur kúgun
hennar með svikulum jafnréttisákvæð-
um borgaralegra laga, eins og enn við-
gengst hér.
I Sovétríkjunum er konan því ekki
aðeins jafnrétthá karlmanninum laga-
lega og atvinnulega, heldur losnar hún
og sifelt meir af klafa hins drepandi
eldhúsþrældóms, verður sjálfstæður
þátttakandi í framleiðslunni, — sjálf
meðeigandi framleiðslutækjanna eins
og verkamenn Sovétríkjanna — og þar
með, ásamt allri hinni vinnandi stétt,
drottnandi í mannfélaginu frá því að
vera áður kúguðust hinna kúguðu.
Frá Sovétríkjunum er nú líka runn-
in sterkasta aldan, er boðar frelsi
hínna vinnandi kvenna. Hvergi hafa
umskiptin orðið eins áberandi og ein-
mitt þar, sem jafnvel konur, er stóðu
á miðaldastigi múhameðstrúarþræl-
dóms, hófust upp á menningarstig só-
síalisma 20. aldarinnar.
Þessi bylting i lífi kvenþjóðarinnar
í Rússlandi verður því glæsilegri í
augum kvenfólks í auðvaldslöndunum,
sem kjör þess hafa farið svo gífurlega
versnandi á sama tíma. Kreppan hef-
ir einmitt aukið kúgun og þjáningar
kvenna af verklýðsstétt geysilega.
Laun þeirra, sem vinna, hafa verið
lækkuð og kjör þeirra, sem þræla
heima fyrir, hafa hríðversnað vegna
vaxandi atvinnuleysis og neyðar.
Hér á Islandi er hin skarpasta árás
auðvaldsins á kjör vinnandi kvenna i
undirbúningi. Ofan á atvinnuleysið og
launalækkanimar á nú að bæta krónu-
lækkuninni, geigvænlegustu kauplækk-
un, sem enn hefir átt sér stað. Ofan
á fátæktina, sem verkakonan verður
að horfast í augu við daglega, er hún
skamtar bömum sinum brauðið, á að
bæta verstu dýrtíðirini með þvi að
hækka allar vörur geysilega i verði.
Allar konur af alþýðustétt þurfa að
vera samtaka í baráttunni gegn árás
atvinnurekendastéttarinnar á þær,
böm þeirra og menn.
8. marz verður að verða voldugur
mótmæladagur vinnandi kvenna á Is-
landi, gegn launalækkun og atvinnu-
leysi, gegn dýrtíð og auknum tollum,
gegn húsaleiguokrinu og Ulu húsa-
kynnunum, gegn allri kúgun og neyð,
sem þjáir þær, gegn auðvaldsskipulag-
inu, en samfylkingardagur f brýnustu
hagsmunadeUunni og baráttudagur
fyrir sigri vinnandi manna og kvenna,
fyrir sigri sósíalismans.
Kjör húsmæðra
Engar manneskjur hér á Islandi
eiga við eins erfið kjör að búa og
látækar verkamannakonur. Það hefir
verið svo frá ómunatíð, að konan hef-
ir verið hálfgerður þræll mannsins.
Þó nokkur bót sé á þessu ráðin nú
orðið, er ástandið samt enganveginn
viðunandi, til dæmis er sá andi ríkj-
andi meðal almennings, að ósæmandi
sé að konan geri annað en elda mat
og líta eftir bömum.
Fátæk verkamannakona er alls ekki
frjáls manneskja, hún er neydd til
þess að þræla frá morgni til kvölds,
eða réttara sagt fram á nætur, þvi
sjaldnast endist dagurinn, og þar við
bætist, að vaka yfir bömum á næt-
urna. Þessar konur eiga margar bam
á hverju ári, og vaxa þá erfiðleikam-
ir að öllu leyti, bæði fjárhagslega og
með auknum störfum, sem öll lenda á
konunni, því hún er bæði: vinnukon-
an, bamfóstran og húsmóðirin. Frí-
stundir þekkir hún engar, hún getur
ekki einu sinni gengið út sér til hress-
ingar, sem þó er nauðsynlegt, til þess
að viðhalda heilsunni, hvað þá að
hún geti sér til skemmtunar farið út
með manni sínum, því þá er enginn
til að hugsa um bömin.
Margar af þessum konum búa í
þröngum og að öllu leyti slæmum í-
búðum, svo slæmum, að þær eru bein-
linis heilsuspillandi, sérstaklega fyrir
bömin. Mæðumar mega sem sagt
liorfa á þau taka í sig allskonar sýkla
í þessum pestarbælum, og eru þess
ekki megnugar að afstýra því á neinn
hátt, ekki einu sinni með því að veita
þeim holla og góða fæðu, til þess að
þeim aukizt mótstöðuafl. Barnauppeld-
ið, sem ætti að ganga fyrir öllu öðru,
verður algjörlega á hakanum. Ekki af
því að móðirin vilji ekki gera betur,
heldur er hún tilneydd, hún hefir
engan tíma til að sinna þeim eins og
þarf.
Hún er þeirri stund fegnust, þegar
hún getur fengið þeim eitthvað, sem
þau þegja við og oft eru þrengslin í
íbúðinni þess valdandi, að bömin era
drifin út. En hvað tekur þá við? Að-
eins gatan með öllum sínum hættum
og óþverra. Móðirin getur ekki eina
stund verið óhrædd um líf og limi
bamanna, hún er sífellt milli vonar og
ótta, getur alltaf búizt við, að eitt-
hvert bamið verði þá og þegar borið
dautt inn til hennar, dæmin era henni
deginum ljósari með það.
Leikvellir fyrir böm era hér bæði
litlir og að öllu leyti ónógir, hvað þá
bamaheimili, en mundi ekki þungum
áhyggjum vera létt af fátækum
mæðrum, sem enga möguleika hafa til
að líta eftir bömunum úti, ef til væra
bamaheimili, sem tækju við bömunum
strax á morgnana og móðirin gæti
verið algjörlega óhrædd um þau, jafn-
framt létti það af henni líkamlegu
erfiði.
Auðvaldsskipulagið er þannig, að af-
r,ám þess ætti engum að vera kær-
komnara en einmitt verkamannskon-
unni, því margt af því versta sem í
því er, kemur harðast niður á henni.
Atvinnuleysið, með öllu því böli sem
því fylgir, er ein afleiðing af þessu
vitfirta þjóðskipulagi. Skorturinn, sem
atvinnuleysinu er samfara, kemur til-
finnanlegast niður á konunni. Það er
hún, sem svöng börnin biðja um mat,
sem hún ekki getur veitt þeim.
Og sú bæn sker hana sárara en
nokkur getur skilið, sem ekki hefir
reynsluna.
Á þessu þarf að ráða bót.
Verkamannakonur! Stöndum allar
fast saman og hristum af okkur þræl-
dómsokið.
Burt með kapítalismann, en vinnum
að sigri sósíalismans á íslandi.
Kona.
Conolly taldi ekki til þjóðarinnar stór-
jarðeigendur og kapitalista, sem voru
tengdir Bretlandi, eða þá, sem þurftu
stuðning þess til að halda stöðum sfn-
um.
Klofin borgarastétt
Um aldamótin 1900 var írska borgara-
stéttin klofin I tvo hluta: þá, sem
vildu sameiningu við Bretland (Union-
istar), en þeir voru kaupmenn og iðn-
rekendur í norðurhéruðunum og hins
vegar kaupmenn og smákapitalista I
Dublin og suðurhlutanum.
Sameiningarmennirnir í norðri feng-
ust aðallega við skipasmfðar og vefn-
að. Aðalmarkaður þeirra var Stóra-
Bretland og því yildu þeir koma á frf-
verslun milli landanna. Þeir höfðu
engan áhuga fyrir að vernda innlendan
iðnað fyrir heimamarkað. En það
vildu kapitalistarnir í suðurhlutanum
gera með tollum og innflutningshöft-
um. Þetta eru efnahagslegar for-
sendur Ulster-sameiningarstefnunnar
og ástæðan fyrir þvf, að iðnaðar- og
verslunarauðvaldið í norðri var ekki
andsnúið Bretum eins og stéttarbræð-
ur þeirra í suðurhlutanum.
Með því að sameinast Englandi sáu
Ulster-kapitalistarnir kjörið tækifæri
til að sundra verkalýðshreyfingunni,
en sameinuð var hún sterkasta þjóð-
félagsaflið á írlandi. Sameiningar-
kapitalistarnir blésu því m. a. í glæð-
ur trúarlegra fordóma verkamannanna.
A árunum 1919 og þriðja áratugnum
voru skipulagðar ofsóknir skv. öllum
kúnstarinnar reglum (pogrom) gegn
kaþólikkum f Belfast. Tilgangurinn
var sá, að nota sundrunguna til að
lækka laun verkamannanna. Þetta
bitnaði bæði á kaþólikkum og mótmæl-
endum, en þeir voru allt of sundraðir
til að veita viðnám.
Smáiðnrekendur og kaupmenn í suður-
hlutanum vildu vernda innanlands-
markaðinn gegn erlendri samkeppni
eins og getið er um hér að framan.
Þeir, sem fylgdu John Redmont og
flokki hans, Irish Party, héldu að
þetta væri hægt að gera með heima-
stjórn, þ. e. írskri ríkisstjórn, sem
væri útnefnd af enska þinginu.
Smákaupmenn og smáiðnrekendur
voru þó yfirleitt rðttækari. Þeir
vildu losa sig undan öllum áhrifum
frá breska þinginu og stofna sjálfstætt
þing. Þeir vildu vera jafnréttháir
Englandi innan enska konungsdæmis -
ins - tvöfalt konungdæmi. Þeir höfðu
sína eigin nýlendudrauma. Arthur
Griffith, leiðtogi hins þá smáborgara-
lega Siim Fein flokks, leit svo á, að
sterk og metorðagjörn frsk borgara-
stétt ætti "að vera fær um að hafa á-
hrif á framfarir og menningu þjóða,
sem skemmra eru á veg komnar og
stofna sínar eigin nýlendur." Draum-
ur hans var sem sagt sá, að hin inn-
lenda borgarastétt ætti að vera full-
gildur samherji breskrar borgara-
stéttar í heimsvaldaarðráni hennar á
Asíu og Afríku.
Bæði Redmont og Griffith gerðu sér
grein fyrir hættunni af verkalýðs-
hreyfingunni. Verkbannið 1913 var
tilraun írskra atvinnurekenda til að
knésetja verkalýðinn með hjálp enska
hersins og lögreglunnar áður en
heimastjórnarlögin gengju í gildi og
þeir þurftu sjálfir að takast á við
verkalýðinn. I þessu verkbanni mynd-
aðist samborgaraherinn til að verja
verkamenn fyrir villimannlegum árás-
um lögreglunnar. John Conolly leit
á hann fyrst og fremst sem þjálfað
herlið til að ráðast gegn öllu kerfi
heimsvaldastefnunnar. Conolly gerði
sér grein fyrir, að það sósíalíska
samfélag, sem hann barðist fyrir gat
ekki orðið veruleiki án þjððlegrar
frelsunar og sjálfstæðs lýðveldis.
Irlandi skipt f tvo hluta
A liðnum öldum hafa verið gerðar
margar uppreisnartilraunir gegn stjórr
Englendinga á írlandi, en páskaupp-
reisnin 1916 markar tímamót. 1
fyrsta skipti báru skipulagðir verka-
menn hitann og þungan af uppreisn á
Irlandi.
Þó að páskauppreisnin væri fljótlega
barin niður, leiddi hún f Ijós, að
gamalds nýlendukúgun hafði beðið
skipbrot. Ensku heimsvaldasinnar-
nir urðu að finna nýtt ráð til að halda
efnahagslegum yfirráðum sínum, og
var þá Irlandi skipt, og stofnað sjálf-
stætt ríki f suðurhlutanum.
Mikil spenna ríkti árin fyrir skipting-
una. Bretar höfðu 50 þús. manna
her á Irlandi búinn skriðdrekum og
stórskotabyssum. Auk þess höfðu
þeir tvær sérþjálfaðar herdeildir.
Þegar lögin um "Government of Ire-
land" gengu í gildi, voru stofnuð tvö
aðskilin þing. Annað þingið var í
Belfast fyrir greifadæmin sex í norð-
austri, en hitt var í Dublin fyrir hinn
hluta irlands (þ. e.a. s. 26 greifadæmi)i
Nú leit út fyrir, að mótsetningarnar
væru leystar, annars vegar á milli
Irlands og Bretlands og hins vegar
innan írsku borgarastéttarinnar. Atök-
unum linnti samt ekki. Kaþólikkar
voru ofsóttir skipulega f norðurhlut-
anum, þeir voru reknir frá heimilum
sínum og atvinnu. Einnig voru óeirð-
ir í suðurhlutanum. Kaþólikkar flýðu
suður, en mótmælendur norður.
I Dublin hafði Cosgrave myndað rikis-
stjórn fríríkisins Irlands 1922. Þeir
þjóðfélagshópar, sem hann studdist
við, voru bankaeigendur, kaupmenn
og stórjarðeigendur, sem voru alger-
lega háðir Englandi. Aðgerðir rikis-
stjórnarinnar einkenndust þar af leið-
andi af undirlægjuhætti við Englend-
inga og harkalegri kúgun á verkalýðs-
stéttinni. Sjálfstæðið var verkamönn-
um og bændum enginn afgerandi léttir.
Atvinnuleysið var mikið, og launin
voru lág. Smábændurnir urðu að
greiða milljónir punda upp f jarða-
skuldir til ríkisstjórnarinnar. Hún
sendi síðan peningana til Englands,
þar eð þeir voru bætur til þeirra jarðu
eigenda, er höfðu verið keyptir burtu
af jörðum, sem forfeður þeirra höfðu
stolið.
Arið 1926 voru til tvö samtök, sem
gátu vegið gegn Cosgrave. Þessí
samtök voru Fianna Fail og IRA
(írski lýðveldisherinn). Fianna Fail
hafði klofnað út úr Sinn Fein flokkn-
um og var stjórnað af de Valera.
Flokkurinn túlkaði hagsmuni smáiðn-
rekendanna. Þeir voru andheims-
valdasinnaðir, að þvf marki, að þeir
vildu vernda innanlands markaðinn
fyrir bresku heimsvaldastefnunní.
Þeir hétu því að minnka atvinnuleysið
og stækka markað bændanna. Auk
þess lofuðu þeir að afnema jarðar-
skuldirnar.
Þó að IRA flokkurinn reyndi, á öðrum
og þriðja áratugnum að leiða verka-
lýðinn jafnt á efnahagslega sem pólit-
íska sviðinu, varð árangurinn lftill.
IRA rak áróður fyrir því I sveitunum,
að bændur neituðu að greiða bætur til
stórjarðeigendanna, en Fianna Fail
naut ávaxtanna af þessari áróðurs-
starfsemi.
Þegar nýja rfkisstjórnin lýsti yfir
afnámi bóta fyrir uppteknar jarðir,
svaraði England með refsitollum á
FRH. A BLS. 7.
Bresklr hermenn framkvæma leit á íbúum I Belfaat.