Verklýðsblaðið - 13.10.1931, Blaðsíða 2

Slysahættan við höfnina.
Tillögur öryggisnefndar í Dagsbrún.
Hvað gerir stjórn Dagsbrúnar við tillögurnar?
í vetur þegar slysin voru sem tíðust hér við
höfnina, fundu ýmsir til vanmáttar verka-
manna og samtakaleysis gegn þeim mikla
vinnuhraða og rótgróna kæruleysi með eftirliti
þéirra áhalda, sem notuð eru við vinnuna. Það
skildist betur og betur með hverju slysinu, er
að höndum bar, hve miskunnarlaust verka-
menn voru ofurseldir dutlungum og líæruleysi
þeirra manna, sem „eiga yfir vinnunni að
segja“. Verkamenn tóku að skrifa um málið
bæði í „Hafnarblaðið" og „Verklýðsblaðið".
Var í þeim greinum raktar orsakir slysarma og
sýnt fram á að verkamenn verði sjálfir að gera
ráðstafanir til að draga úr slysahættunni, ann-
ars yrði það ekki gert. Og loks var málið flutt
í Dagsbrún af einum hafnarverkamarí.ni
(Björgvin Þorsteinssyni) og fékk þar ágæt-
ar undirtektir verkamanna. Var þar samþykkt
að kjósa nefnd, til þess áð gera tillögur um ör-
yggisráðstafanir fyrir verkamenn, sérstaklega
við höfnina, því þar er vinnuhraðinn mestur
og slysin tíðust.
Nefndin, sem var eingöngu skipuð verka-
mönnum, tók þá þegar til óspilltra málanna.
Henni var það þegar ljóst, að hún átti hér mik-
ið og vandasamt verk fyrir höndum. Hún tók
fyrst fyrir þau atriði, sem valdið hafa tíðust-
um slysum, og hún gerði sínar tillögur.
Síðan voru tillögur nefndarinnar lagðar und-
ir fjölmennan fund í Dagsbrún, og voru þær
ræddar og samþykktar mótatkvæðalaust. Þar
var einnig samþykkt að fela stjórninni að sjá
um framkvæmdir á tillögunum.
„En hvað hefir stjórn Dagsbrúnar gert í
málinu síðan“, spyrja hafnarverkamenn. „Og
hvað var farið fram á í tillögunum?“
Tillögurnar mæltu svo fyrir, að þess skyldi
vandlega gætt, áður en vinna væri hafin, að
öll áhöld væri í góðu lagi, og skyldi það vera á
ábyrgð verkstjórans. Þá skyldu verkamenn
skyldir að leggjá niður vinnu, ef verkstjóri
sýndi kæruleysi í þessu efni, og ekki hafin
vinna aftur fyrr en bót væri ráðin á, eða nýr
vérkstjóri tekið við og fullnægt kröfunum. Síð-
an er svo mælt fyrir, að vindumaður megi ekki
Alræði fasismans í Þýzkalandi
Nú berast frá Þýzkalandi þær fregnir, að
fasisminn hafi tekið sjer algert einræði.
Bruning-stjórnin hefir sagt af sjer — og Hind-
enburg hefir falið Bruning að mynda aftur
stjórn án tillits til vilja þingsins. Stjórnar-
skráin afnumin (þ. e. a. s. lýðræðisákvæðin)
og skoðanafrelsi í ræðu og riti afnumið.
Þá er alræði fasismans orðin staðreynd í
Þýzkalandi. Fasistiskt einræði er sett á stofn
á „friðsamlegan“ hátt. Hvergi hefir fasisminn
eins fullkomna verkaskiptingu eins og í Þýzka-
landi. Hinn yíirlýsti fasistaflokkur, national-
sósíalistarnir, eru í orði í hatramri andstöðu
við stjórnarflokkana, og tryggja þannig fas-
istunum fylgi smáborgaranna. Jafnframt fram-
kvæma stjórnarflokkarnir, þar með taldir só-
síaldemókratar, fasismann.
Sósíaldemókratar eru að öllu leyti ábyrgir
íyrir þeim atburðum, sem orðnir eru. Sósíal-
demókratar hafa stutt hina fasistisku Briin-
ing-stjórn, með því fororði, að þeir veldu „hinn
skárri kostinn“, heldur en algert einræði fas-
ismans. Nú er þetta fasistaeinræði komð á lagg-
rnar, fyrir hjálp kratanna. Það, sem nratarnir
töldu „hinn skárri kostinn“, var ekki annað en
það, að fasisminn sigraði „friðsamlega“ án þess
verkalýðurinn veitti nokkurt viðnám. — Fas-
istarnir eru auðvitað á sama máli, því ef krat-
arnir hefðu ekki svikið og allur verkalýðurinn
hefði sameinast til varnar, myndu fasistarnir
aldrei hafa komið fyrirætlunum sínum í fram-
| kvæmd.
lyfta, nema hann sjái glöggt merki, er lúgu-
maður gefur honum, að vindumaður megi ekki
lyfta af meiri hraða en það, að hann geti
stöðvað vinduna þegar í stað, ef með þarf, að
lúgumaður gæti þess vel, að þeir sem í lestinni
eru, séu ekki undir þegar lyft er eða slakað
niður, og að þeir sem ekki hlýði viðvörunum
lúgumanns, séu látnir hætta vinnu, að vinnu-
tími lúgu- og vindumanna fari aldrei fram úr
10 tímum á sólarhring, að ökuhraði bifreiða
megi megi ekki vera meiri við höfnina en í
löglegri bæjarkeyrslu.
Svo er kolavinna og saltvinna teknar sér-
staklega til athugunar. 1 kolatrogunum skulu
engar járnspengur eða klampar vera að innan-
verðu, eða annað slíkt, er valdið geti því, að
kolamolar verða eftir í trogunum. Skulu vera
tveir gaflar á hverju trogi svo síður detti mol-
ar úr á leiðinni upp, og ekki má lyfta meiru en
tonni í hverju trogi. Minnst skulu vera 3 trog
í lest og 4 menn við hvert trog. Séu körfur
notaðar, má ekki hafa lykkju í botni þeirra,
heldur skal þar vera kaðall með auga á enda,
svo ekki sé hætta á að menn festist í lykkj-
unni. Kolabyngir séu hafðir með tvöfaldri
hleðslu og það mikinn halla á hleðslunni, að
ekki sé nein hætta á því að þeir hrynji.
Við saltvinnu skal jafnan vera minst 6-
gengi við liverja lest og mest 8 pokum lypt í
einu. Einn maður skal vera við hverja lest til
ao láta tómu pokana fara niður aftur og gæta
þess að pokunum sé skipt jafnt á gengin og
kalla til þeirra er pokana eiga að fá, til þess
að fyrirbyggja kapp um pokana, og gæta þess
vel að engir séu undir, þar sem pokunum er
kastað niður.
Ég hefi nú tekið aðallínurnar í tillögum
nefndarinnar og læt þær nægja að sinni. En
ég get ekki stillt mig um að setja hér ályktun,
er nefndin hnýtir aftan við tillögur sínar og
sem hlaut samþykki eins og þær:
„Vegna þeirra tíðu slysa, sem orðið hafa
hér við höfnina upp á síðkastið, og sem í
mörgum tilfellum orsakast af slæmum útbún-
aði á skipunum, t. d. gömlum og slitnum
vindum og öðru þessháttar, álítur nefndin ekki
forsvaranlegt að vinna með slíkum tækjum, ef
tekið er tillit til öryggi verkamannanna. Skal
því stjórn Dagsbrúnar tilkynna þeim miðlur-
um, er hingað flytja vörur í heilum förmum,
að skip með slæmum vinnutækjum verði ekki
afgreidd af verkamönnum“.
Nú hefi ég svarað í stuttu máli spurning-
unni um innihald tillagnanna, en það er víst
hægt í ennþá styttra máli að svara spurning-
unni um það, hvað stjórn Dagsbrúnar hefir
Kreppan i Bretlandi.
Sjaldan hefir ensk stjórnmálasaga verið rík-
ari að viðburðum en síðustu vikur. „Verka-
manna“-stjórnin er farin frá, í stað hennar
er komin „þjóð“-stjórn MacDonalds og nokk-
urra annara foringja verkamannafélaganna í
bandalagi við íhaldsflokkinn og frjálslyndafl.
Hinn hluti verkamannafl., með Henderson í
broddi fylkingar, er genginn yfir í „and-
stöðu“ við stjórnina. Þessi stjórnarskifti eða
réttara sagt verkaskifti, eru merki hinnar
fjárhagslegu og pólitísku kreppu hins brezka
heimsveldis. Borgarastéttin brezka er svo völt
í sessi, að hún getur eliki ríkt með sínum op-
inberu stjórnmálaflokkum einum saman. Sósí-
aldemókratar geta heldur ekki ríkt einir leng-
ur vegna þess að verkalýðurinn er farinn að
kurra, vegna þess að alþýðan enska vill ekki
lengur sætta sig við auðvaldsstefnu foringja
sinna. Þessvegna varð að mynda samsteypu-
stjórn, með „fínum“ nöfnum úr verkamanna-
flokknum, til þess að reyna að blekkja þá
verkamenn, sem trúa ennþá á þessi nófn, og í
sama mund var nauðsynlegt að fá önnur „fín“
nöfn til að fara í „andstöðu“ við stjórnina, til
þess að breiða á yfirborðinu yfir svik hins
sósíaldemókratiska foringjaliðs og hindra að
hundruð þúsunda verkamanna flýðu svikara-
flokkinn. Það átti að láta líta svo út, að að-
eins nokkrir íoringjar verkamannaflokksins
væru gengnir yfir til borgarastéttarinnar, en
að meirihluti foringjanna með Henderson í
broddi héldu enn tryggð við verkalýðinn og
vildu bjarga flokki hans. En þetta er hin
mesta lygi. Það er ekki aðeins MacDonald og
Co. sem er genginn yfir til auðvaldsins, held-
ur allt foringjalið verkamannaflokksins. Þetta
ei aðeins verkaskifting foringjanna, þar sem
andstöðuarminum er falið það hlutverk að
beizla verkalýðinn og lægja óánægjuöldurnar,
leiða mótþróa verkalýðsins inn á þann far-
veg, að „þjóðstjórn“ MacDonalds geti haldist
í sessi og rúið verkalýðinn ennþá meira en
hin gamla „verkamanna“-stjórn var búin að
gera.
Fyrsta verk „þjóðstjórnarinnar“ var að
létta af tekjuhalla fjárlaganna, sem nemur á
þessu ári 76 milj. stpd. og verður á næsta ári
170 milj. stpd. Hin vinnandi alþýða verður
auðvitað að bera mestan hluta þessa tekju-
halla. Af tekjuhalla þessa árs verða t. d. at-
vinnuleysingjar að borga helminginn, atvinnu-
leysisstyrkinn á að lækka um 10% og tíminn,
er menn njóta styrks, er styttur ofan í 26
vikur. Fjárveitingar til alþýðuskólanna verða
lækkaðar (kennaralaun lækka um nærri 6
milj. stpd. og rúmar 10 milj. stpd. á að spara
á skólunum á annan hátt). Plernaðarútgjöldin
lækka um 5 milj. stpd. og þar af eiga óbreytt-
ir hermenn og verkamenn í vopnabúrum rík-
isins að blæða um 4 milj. Tekjuskatturinn
hækkar gífurlega, og aðalhækkunin kemur nið-
ur á verkamönnum. Verkamaður, sem hefir 4
stpd. í vikulaun hefir áður orðið að greiða
3.34 stpd. í tekjuskatt, nú verður hann að
greiða 7.10 stpd., skattur hans hækkar um
130%! En kapitalisti, sem hefir 100 stpd. í
vikutekjur, verður aðeins að greiða 1465 stpd.
í skatt á ári, í stað 1313 stpd. áður, skattur
hans hækkar því aðeins um 8%!
Svo ósvífin hefir stefna auðvaldsins aldrei
verið áður gagnvart verkalýðnum enska, en
þetta er árangurinn af tveggja ára völdum
„verkamanna“-stj órnarinnar.
Hvernig hefir hinn enski verkalýður svarað
þessari ægilegu árás auðvaldsins á lífskjör
sín? Sjóherinn, verkamenn í hermannabún-
ingum, urðu íyrstir til að taka upp baráttuna
gegn launaráninu. Floti Bretlands, stolt hins
brezka auðvalds, sem það hefir treyst allt til
þessa, varð fyrstur til að bregðast því og hóf
uppþot. Sjóher Atlantzhafsflotans neitaði að
hlýða skipunum ef launin yrðu lækkuð. Iler-
mennirnir fóru í land, héldu fjölmenna fundi
og mótmæltu harðlega launaniðurskurðinum,
er nam 25% af launum óbreyttra sjóliða. Þeg-
ar tíðindin um verkfall sjóhersins spurðust,
greip auðvaldið enska mikill ótti. „Þjóðstjórn-
in“ bannaði blöðunum að bera nákvæmar
fregnir um viðburðinn, öllum ráðum var beitt
til þess að sefa hermennina, þeim var lofað
að kvartanir þeirra skyldu teknar til greina
o. s. frv. Síðan var flotinn sendur í langferð
og hætt við heræfingarnar meðan liðið væri
að stillast.
Uppþotið í enska flotanum er án efa ein-
hver merkilegasti viðburður í byltingarhreyf-
ingu síðari ára. Enda þótt því lægði í þetta
sinn, þá er hér fordæmið gefið, verkalýðurinn
enski veit nú hvar auðvaldið er kvikusárast,
herinn enski hefir nú í fyrsta skifti þreifað á
því, að hann er ekkert annað en einn hluti
verkalýðsstéttarinnar og á sameiginlegra hags-
muna að gæta með henni. Eftir þetta má borg-
arastéttin brezka aldrei treysta her sínum,
það vopnið sem hún hefir skapað með heims-