Verklýðsblaðið - 13.10.1931, Síða 3

Á að nota »atvínnubæturnar« tíl að
lækka kaupíð ?
gert í málinu. Því hún hefir ekkert gert í
þessu máli síðan tillögurnar voru samþykktar.
En verkamenn! finnst ykkur ástæða til
þess að láta við svo búið sitja?
Er það næg afsökun fyrir okkur, að þeir
sem hafa verið skipaðir til að annast fram-
kvæmdir í málinu, svíkjast um?
Nei, sannarlega ekki. Meðan við höfum
ekki sjálfir eftirlit með framkvæmdunum
verða þær að meira og minna leyti trassaðar.
Nú þurfum við eindregið að krefjast þess
af stjórn Dagsbrúnar, að hún láti þegar í stað
framkvæma þessar öryggisráðstafanir, svo
starf nefndarinnar verði ekki eyðilagt með
tómlæti og kæruleysi.
Guðjón Benediktsson.
Úr
Barðastrandarhreppi
(Kafli úr bændabréfi).
Staðhættir atvinnunnar hér í sýslu eru
þannig í stuttu máli:
Á vorin, strax og skepnurnar eru komnar
af gjöf, fara bændasynirnir og sumir bænd-
urnir líka, burtu í atvinnuleit. Er þá aðallega
um tvennt að gera: Ráða sig í róðra á opnum
vélbátum eða að fara „til sjós“ á „dekkbát-
um“. Þeir, sem fara í róðra, fara flestir til
Tálknafjarðar; þaðan ganga fjölda margir
vélbátar, opnir. Kaupgjaldið er undantekning-
arlaust þannig, að hásetarnir eru upp á „hlut“.
Geta bátaeigendurnir þannig skamtað háset-
unum það sem þeim sjálfum þóknast, þar sem
þeir hafa engin skipulögð samtök. Þeir sem
fara til sjós á þilskip, fara flestir til Patreks-
fjarðar, einnig munu þeir flestir ráða sig
upp á hlut, en þó ræður einstaka maður sig
upp á kaup. Og er það alltaf mikið tryggari
borgun að vera ekki eingöngu kominn upp á
dutlunga atvinnurekandans og gengi fiskjar-
ins, þótt kaupið sé oftast nær smánarlega
lágt og oft gangi illa að fá það greitt. Einnig
eru nokkrir menn héðan venjulega til sjós í
Flatey á „Konráð“ flóabátnum, sem annast
samgöngur á Breiðafirði, hann gengur úr
veldi sitt og heldur því uppi, er nú að snúast
í höndum hennar og enginn getur um sagt,
hvenær hún verður borin þessu vopni.
Tæpum hálfum mánuði eftir að brezki flot-
inn brást borgarastéttinni í fyrsta skifti í sög-
unni, fór önnur sterkasta stoð heimsveldisips
að riða. Það var Englandsbanki. Já, það er
sannarlega ekki ein báran stök hjá hinu
brezka auðvaldi, það fær að reyna hverful-
leika lífsins í ríkum mæli. Það var sú tíðin,
að Englandsbanki var „borg á bjargi traust“,
það voru þeir tímar, að hið enska sterlings-
pund stóð af sér allar verðsveiflur á alþjóð-
legum peningamarkaði. En sú gullna tíð er
horfin, England er eins og hjálparlaust rek-
ald á öldum heimskreppunnar, stpd. er fallið
i verði um 25%, Englandsbanki er hættur að
innleysa seðla í gulli.
Hvernig stendur á þessu? Orsakir þessa
liggja djúpt í atvinnulífi Englands. Iðnaður
Englands er orðinn svo hrör, að útflutningur
landsins hefir um margra ára skeið verið
miklu minni en innflutningurinn. Þennan
verzlunarhalla hefir auðvaldið enska getað
bætt upp með ágóðanum af nýlendunum, með
rentum af brezku auðmagni í öðrum löndum,
með gróða af kaupskipastóli sínum, trygging-
arfélögum o. s. frv. Nú er svo komið, að Eng-
land getur ekki jafnað verzlunarhalla sinn
með peninga- og bankastarfsemi, því að fyrir-
tæki í nýlendunum og öðrum löndum, sem
vinna með brezkt auðmagn, eru lostin af
kreppunni. Gullstraumurinn til Englands
stöðvast því að miklum mun, en auðmenn
annara landa, sem fé eiga í Englandi, heimta
það þaðan burtu, því að þeir treysta ekki
Ihaldsmenn og Framsóknarmenn í bæjar-
stjórn Akureyrar krefjast þess að kaupið í
hinni fyrirhuguðu atvinnubótavinnu, verði 25
aurum lægra á klukkustund, en samkvæmt
taxta verkamannafélagsins á Akureyri. Meðal
annars er falin í þessari svokölluðu „atvinnu-
bótavinnu“ tunnugerð, sem ekkert kemur
bænum eða „atvinnubótum“ við nema að því
leyti, að bærinn hefir gengið í ábyrgð fyrir
íramkvæmd verksins.
Af þessu er auðséð, að ríkisstjórnin og
þjónar hennar í bæjarstjórnunum ætla að
nota „ölmusuna“, sem þingið veitti til at-
vinnubóta, til að lækka kaup verkalýðsins.
Það eru sem sé háværar kröfur í atvinnu-
bótanefndinni hér syðra um að gjalda alstað-
ar lægra kaup við „atvinnubætur" þæv, sem
kynnu að verða framkvæmdar fyrir framlag
ríkissjóðs og bæjarsjóða.
Það er þá komið á daginn að þetta „at-
vinnubóta“-framlag þingsins hefir ekki verið
hugsað sem styrkur til atvinnulausra verka-
manna, heldur sem hjálp til atvinnurekenda
til að koma fram almennri kauplækkun. Til
þessara verka á að nota sér neyðarástand al-
þýðunnar. Það er bærileg verzlun fyrir yfir-
stéttina að veita 300.000 krónur af fé því sem
tekið er af alþýðu með tollum og sköttum
og nota það til þess að koma fram kauplækk-
un, til þess að geta grætt miljónir. Og þó nær
ósvífnin hámarki sínu, þegar þessi kauplækk-
un á að bætast ofan á kauplækkun þá, sem þeg-
ar er fram komin, vegna krónulækkunarinnar.
Þó kastar tólfunum, þegar fyrirtæki ein-
stakra manna sigla undir „atvinnubóta“-flaggi
Flatey, aðeins yfir vorið. Þeir, sem eru á hon-
um eru upp á hlut. „Konráð“ er eign h/f.
„Norðri“, sem hefir aðsetur sitt í Flatey. Ég
skal taka það fram, að þeir sem eru til sjós á
Patreksfirði, eru á skipum Ólafs Jóhannesson-
ar konsúls á Vatneyri og skipum P. A. Ólafs-
sonar framkvæmdastjóra síldareinkasölunnar.
Þar sem flestir karlnienn fara í atvinnu á
lengur framleiðslugetu landsins. Á síðustu 2
mánuðum hafa verið tekin úr Englandsbanka
200 milj. stpd. Englandsbanki barðist íram í
lauðan dauðann við að halda uppi gullforða
sínum og tók í því skyni stór lán bæði hjá
Bandaríkjunum og Frakklandi, en ekkert
stóðst við, unz bankinn varð að hætta við
gullinnlausnina.
Þessi ægilega fjárhagskreppa Englands hef-
ir haft stórkostlegar afleiðingar í för með
sér fyrir öll peningamál heimsins. Flestum
kauphöllum Evrópu var lokað, hvert landið á
fætur öðru hætti gullinnlausn sinni (t. d.
Danmörk, Noregur og Svíþjóð), peningar þess-
ara þjóða falla í verði í samræmi við pundið.
l.ággengisalda gengur yfir mestan hluta Ev-
rópu.
Verðfall sterlingspundsins er auðvitað voða-
legt áfall fyrir verkalýðinn brezka. Innfluttar
vörur hækka í verði, en útflutningurinn eykst
í sama mund með verðfalli enskra afurða,
launin lækka, stórir hlutar smáborgarastéttar-
innar verða gjaldþrota. Samkeppnin verður
enn ofsafyllri á heimsmarkaðinum, heims-
kreppan harðnar að miklum mun.
. Þessi síðasta hrina, sem brezka auðvaldið
verður nú fyrir, sýnir glögglega, hve heims-
veldi Bretlands stendur völtum fótum. En hún
sýnir líka meira. Hún afhjúpar hið sósíaldemó-
kratiska foringjalið, gerir að engu kenningar
sósíaldemókrata um festuna og heilbrigðið,
sem þeir segja að brezka heimsveldið hafi í
svo ríkum mæli. Henderson, foringi „and-
stöðuflokksins“, sagði nýlega, að „mergur
ensku þjóðarinnar (les: auðvaldsins) væri ó-
skertu:r“. Þetta er lygi! Enska auðvaldið er
til þess að fá kauplækkun lögboðna. Sýnir þetta
bezt að hér er á ferðinni tilraun til almennr-
ar kauplækkunar í skjóli ríkisvaldsins.
Kaúplækkunartilraun þessi siglir í kjölfar
hinna fáheyrðu svika kratanna á Akureyri í
fyrra, þegar þeir börðu það í gegn í verka-
mannafjelaginu, með lögleysum og móti vilja
meirihlutans, að leyft væri að vinna við tunnu-
gerðina fyrir kaup, sem var 25—40 aurum
lægra en taxti verkamannafélagsins. Þessu
verki Erlings Friðjónssonar og Co. er nú hald-
ið áfram núna og andstæðingarnir treysta Er-
lingi, sem reyndist þeim svo dyggur þjónn í
fyrra. Þeir taka það auðvitað ekki alvarlega
þó hann maldi í móinn nú.
Alþýðusambandsstjórnin lagði blessun sína
yfir kauplækkunarráðstafanir Erlings, sem
er meðlimur sambandsstjórnar. Þar með hefir
hún tekið á sig drjúgan hluta ábyrgðarinnar,
fyrir kauplækkunarárásinni nú.
Verkalýðurinn verður að svara á viðeigandi
hátt, slíkum „ölsmusum“ til styrktar auðvald-
inu. Slíka Júdasarkossa mun hann meta að
verðleikum. Ef tilraun verður gerð til að fram-
kvæma „atvinnubætur" þar sem borgað er
lægra kaup en eftir taxta verklýðsfjelaga,
verður skilyrðislaust að stöðva þá vinnu, og
láta bæjarstjórnir, sem sííkt reyna, sæta sömu
meðferð og hverja aðra taxtabrjóta. Verkalýð-
urinn, verður að gera allt til að knýja allsherj-
ar-atvinnubótanefndina til að veita aðeins
þeim bæjarstjórnum styrk til atvinnubóta, sem
skuldbinda sig til að greiða taxta verklýðsfé-
laga.
vorin, verður kvenfólk að sinna vorverkum,
s. s. ávinnslu, sauðburði og matjurtagörðum,
sem eru hér afar miklir.
Þegar kemur fram undir túnasláttinn, koma
bændurnir og þeir sem farið hafa að heiman
í atvinnu, heim. Byrjar þá slátturinn. Við
heyskapinn vinna svo að segja eingöngu
bóndinn, húsfreyjan og börn þeirra, sem eru
íúið og maðksmogið í rótum símnn. Þessvegna
er komið sem komið ór. En „andstöðunni“ í
verkamannaflokknum klígjar ekki við að
blekkja verkamenn um hið sanna samhengi
viðburðanna í Englandi. Allt hið sósíaldemó-
kratiska foringjalið hefir tekið höndum saman
til að styðja lággengispólitík auðvaldsins, í því
eru þeir ásáttir Mac Donald, foringi „þjóð-
stjórnarinnar“ og Henderson, foringi „andstöð-
unnar“. Það eina sem þessir herrar bera fyr-
ii brjósti er líf og örlög hins brezka auðvalds.
Eini flokkurinn, sem safnar verkalýðnum til
virkilegrar baráttu gegn auðvaldinu og árásum
þess er kommúnistaflokkurinn. Undir forustu
hans eru verkamenn farnir að sameina sig til
að hrinda af sér sameiginlegri árás allra auð-
valdsflokka. Enski kommúnistaflokkurinn eykst
nú með hverjum degi, hann nær æ meiri áhrif-
um meðal lýðsins, sem er smám saman að
vakna til meðvitundar um að kommúnista-
flokkurinn getur einn leitt baráttu hans til sig-
ursælla lykta. Aðálhlutverk kommúnistaflokks-
ins er nú að afhjúpa svik og verkaskiptingu
sósíaldemókrata og ná verkalýðnum yfir til sín.
Ef kommúnistaflokknum tekst að opna augu
verkalýðsins og svifta sósíaldemókrata fylgi
verkamanna, þá mun nýtt tímabil verða í sögu
hinnar brezku verkalýðshreyfingar, sem valdið
getur gagngerðum umskiptum í hinu brezka
heimsveldi og orðið undanfari stærri tíðinda
en flesta menn grunar.
„5 ára áætlunin“', fæst í Bókav. Alþýðu,
Aðalstr. 9 B. — Kostar 25 aura.