Fálkinn - 20.10.1928, Page 5

P A L K I N N
5
B
ÞHILIPS
Umboðsmaður
Júlíus Djörnsson, Raftækjaverzlun.
Austurstræti 12.
Sunnudagshugleiðing.
30. sunnudag eftir trinitatis
Maííur nokknr átli tvo sonu. Og
hann gekk til hins fyrra og sagði:
Sonnr, far ]>ú og vinn i (lag i vingarð-
inum. Eu hann svaraði og sagði: Nei,
jcg vil ekki; en eftir á sá liann sig
um hönd og fár. Þá gekk hann til
hins síðara og mælti á sömu leið. En
hann svaraði og sagði: Já, herra, en
fór hvergi. Hvor jicirra tveggja gjörði
vitja föðursins? Þeir segja: Hinn
fgrri. (Matt. 21, 28—31).
Þessi dæmisaga frelsarans er
enn sönn og tímabær. Myndina
sem hún bregður upp, þekkjum
vér enn í umgerð nútímans.
Hún er fullgild á öllum tímum
og á öllum stöðum. Æfinlega
eru til syndarar, er sjá sig um
hönd, menn, sem lengi neituðu,
en sneru þó við að lokum og
ljetu líf sitt gefa Guði hiö skijra
já. Og æfinlega eru þeir líka til,
jábræðurnir, sem ltrigða loforð
sín við Guð, þeir sem bera á sér
yfirskin guðhræslunnar en af-
neita krafti hennar. Og alveg
eins er það enn og fyrruin, þá
er Kristur kendi, að algóðum
Guði geðjast betur það barnið,
sem snýr frá synd og þverúð til
iðrunar og auðmjúkrar hlýðni,
en hitt sem ef til vill dylur eig-
ingirni og sjálfselsku undir gæru
guðrækninnar. Og enn er það
eins og fyrrum, að enginn sá er
leggur hönd á plóginn og lítur
aftur, er hæfur til Guðs ríkis. í
því ríki eiga þeir einir heima,
sem eru heitir menn, menn, sem
standa við orð sín og játningar,
menn, sem gera jafnvel enn bet-
ur en þeir lofa, menn, sem játa
fyrst og fremst trú sina i verki
og líferni í daglegri frarnkomu
og breytni.
Faðirinn sagði: Sonur, far þú
og vinn í dag í víngarðinum!
Já, í þessu er hin sama játning
fólgin, að vinna i dag, vinna
Guðs verk, starfa, því nóttin
nálgast, vinna í anda Jesú
Krists. Far þú, vinn í dag!
Vertu erindreki algæskunnar,
hvar sem leið þín liggur. Far
þú eldi hreinleikans um synd-
flekkaðan heim! Far þú með
kærleika um heim eigingirninn-
ar! Far þú með hjálpfýsi og
miskunn um heim þjáninganna!
Far þú með rjettlæti til olnboga-
barnanna og i'relsi og lausn til
þeirra er í fjötrum og hlelckjum
sitja! Það er nóg af sárum að
græða, nóg af tárum að þerra.
Nóg að vinna í vingarðinum,
vanti þig ekki viljann og trúna.
Lærum af Jesú Kristi að segja
já við Guö i orði og verki, já
irá byrjun æfinnar til enda. Þá
erum vér i Guðs ríki og greið-
Um öðrum veginn þangað. Og
sé máttur vor lítill, þá munum
hann sem máttugur er í oss.
»Ef þjer finnst þú vera veikur,
viljakraft þinn hefta bönd,
Hriptu þá hans hægri hönd!
t*ú munt finna, að afl þjer eykur
^eðra rnagn, um taugar leikur.
Krafturinn frá kærleikshönd“.
Látum eigi föður vorn lengi
halla. Rödd hans hljómar í sam-
visku vorri. Elska hans er mátt-
ug yfir oss og andi hans lijálpar
veikleika vorum.
Verkið biður þín! Far þegar í
dag
og vinn í víngarðinum.
Á. S.
FRÁ T.I OITS rVT TÍÐ
SPlTALI HOLDSVEIKRA
A SUÐURLANDI 17. —19. ÖLD.
Spitalahúsin fgrirhuguðu.
Stórhug Brynjólfs biskups og
framtíðarvonum í spítalamálinu,
verður best lýst með orðum hans
sjálfs og' fyrirskipun í fyrnefndu
ráðsmannsbréfi, um fjölda, stærð
og frágang þeirra húsa, er hann
ætlaði spítalanum eingöngu.
Húsin áttu að vera 5, stór og
stæðileg, með torfveggjum og
þökum auðvitað, og sjálfsagt
einhverjum gluggaholum, þó eigi
sje þess getið. Oll vandlega bygð
,,bæði að moldum og viðum ....
ei allnærri bænum .... við vatn
rennandi. Húsin sjeu fjögur í
ferköntuðu plátsi, er inntaki
hlaðið .... svo nærri hvert öðru,
að ei sje nema portsvídd þriggja
álna breiðt. Skólahúsið i einuin
karminum, (5 rúmstæði hvoru-
megin“. Þar á móti komi: ,,Borð-
stofa, jafnlöng við skólann utan,
en sundurhlaðin í miðju innan,
svo tvö luis megi úr gjöra: Borð-
hús, og geymsluhús matfang-
anna. Þriðja lóft jafnlöng hin-
uni, líka afhlaðin í miðju, svo
tvö lnis verði úr gjörð: Annað
til gcgmslu þeirra óhreinu fata,
sem veikir menn af Sjer Ieggja“.
Hitt fgrir þjónustufólk og hrein
föt. Fjórða húsið gagnvart og
jafnlangt, sje „Baöstofa, svo stór
að í öðrum karminum, sem er
bekkurinn, megi sitja a. m. k.
12 karlmenn svo rúmt að enginn
komi við annan. En í öðrum
karminum sje pallur, og svo ón-
stofa aflur úr“. Dyrnar á húsum
þessum skulu allar snúa inn í
garðinn, og kampar vera með
fordyrum fyrir hverju húsi. —
Fimta húsið á að vera eldhús,
og sje það laust frá húsunum,
og eftir því hæfi sem vera þarf
til matgjörða". Húsin sjeu öll
rammger, og r áðsmaður byggi
svo mikið af þeim á þessu ári,
sem hann fær orkað.. Biskup
vonar að Árni lögm. Oddsson
samþykki þetta alt, sem nú var
skrifað, — og ekki sjest annað.
En livernig fór?
Þetta stóra loftfar, sem bisk-
up sendi frá Skálholti yfir
Klausturhóla, varð fljótt að
lækka flugið og fjötrast á fá-
tæklegum velli.
í stað 5 stórra húsa þegar á
fyrstu árum, fæ jeg ekki sjeð, að
á Klausturhóltim hali nokkru
sinni verið bygt nema citt spí-
talahús; og bygði það 1. ráðs-
maður Jón Árnason, sem fyr er
nefndur. Hann var ekki ráðs-
maður nema tvö ár. Sagði lausri
stöðu og skilaði af sjer lofsam-
lega árið 1654: tekjum spítal-
ans og gjafafje, er nam 42 hndr.
45 áln., ásamt kirkju og hús-
um, sem hann tók við. En þar
að auki var „það ngja hospítals-
liús, sem J. Á. hefir þar bygt af
hospítalsviðum, en sjálfur haft
ómak fyrir trjein heim að draga
og húsið upp að byggja, hvað
hann liefir gjört upp á sinn
kostnað". (Lhs. 4to, 1077, 618).
í fardögum þetta vor tók við
spítalanum Árni sonur Páts pr.
þar á Klausturhólum, Jónssonar
pr. og rithöf. Egilssonar. — Bjó
hann síðar í Þorlákshöfn- (1659
—65) og' Skúmstöðum á Eyrar-
bakka. Lögrm. var hann (orðinn
1666) og umboðsm. Brynjólfs
biskups.
Ekki var Árni Pálsson ráðsm.
nema 1 ár, og tók við af honum
1655 Finnur Jónsson (eldri.
Hann bjó fyr á Skipaneslandi í
Melasveit, og átti. þá jörð; en
síðar — 1667 — að Laugum i
Ytri Hrepp). Ráðinn var hann
af Árna lögm., og varð — eins
og hinir — að byrja á því
snemma um vorið, að inn-
heimta alla spítalafiska um
Rangárv., Árn., Gullbr. og Kjós-
arsýslur. (Lbs. 4to, 1088, 48 og
366).
F. J. var ráðsm. 5 ár, og skil-
ar af sjer jörð og húsum með
úttekt 22. maí 1660. Sjest þar
(Lbs. 4to. 1082, 332) að' spítala-
húsið er ekki nema eitt, og þó
helmingi styttra en hvert hinna
fjögurra, sem Brynjólfur biskup
áætíaði. Því er lýst á þessa leið:
„Húsið úti, sein veildr hafa í
legið, með þremur stafgólfum,
súð yfir tveimur, en yzta með
nýlegu greniárefti. Dyrnar með
4 stöfum sterkum og 5 greniþver-
röftum og hurðu. Álstæðilcg't að
veggjum og viðum“. Svona er
nákvæm lýsing af öllum bæjar-
húsunum, og þar á meðal: „Hús-
kofi norður úr göngunum, með
mæniás og 5 grenistaurum sterk-
um og viðarlróði, og tveimur
rúmkornum, sem þeir veiku i
liggja — stæðilegur".
Áf þessum orðum: „í liggja"
og „hafa í Iegið“, sýnist mega
ráða það, að þá sje þessi eini
húskofi í bæjargöngunum oröin
allur spítalinn. En hætt sje að
nota þetta sjerstaka og litla spí-
talahús fyrir holdsveika menn,
a. m. k. sem svefnskála þeirra.
Kemur þetta líka vel heim við
það sem næst verður sagt, um
tölu veikra á spítalanum um
þessar mundir.
Að öðrii leyti voru þá mikil
bæjarhús á Klausturhólum og
sum stæðileg: Stofur_ tvær með
standþiljum og bjórþiljum (2
rúm i annari), baðstofa, 3 staf-
gólf, „undir súð fyrir utan á-
fellur með 2 pallslám, 1 stólpa
og litlu skararkorni“ (líklega
gólffjöl við sætabekk, því rúm
eru ekki nefnd). Skálinn, rjett
fallinn, með 5 sperrum, 3 bitum
4 stöfum á aðra hlið, 3 við hina,
fjala-árefti gamalt á innsta
stafg., og gamlir rúmstokkar.
Skálahús, með sperrum og greni-
langböndum og nokkrum birki-
röftum. Bæjargöng milli stofu
og skála, og andgr“ framaf.
Kofi á hlaði, hestliús, fjós með
„hlöðutótt innaraf, samankrækt
með hrísluleggjum“.
Á teikningu á næstu síðu er
sýnt, hvernig stóri spítalinn átti
að vera.
Eftir Olympsleikina.
Meðan á Olympslciliunum stóð voru
sfinuð 800.000 orð til útlanda. Flest
síinskeytin fóru til Ameriku, en nœst
kom Japan, Finnland, England og
Frakkland. Frjettirnar til Belgíu,
Þýskalands, Sviss og Italíu voru
sendar með talsíma.
Olympsvikuna fluttu sporvagnarnir
i Amsterdam að meðaltali 100,000
fleiri farjiega á dag en venjulega.
Mest var að gera daginn sem opnað
var, 28. júlí. I>á fluttu sporvagnarn-
ir 530.000 farjiega. — Tala gesta á
gistihúsunum var nærri þvi tvöföld á
við ]iað sem venjulegt er á sama
tima árs.
Leikvangurinn fjekk 1.425.000 gyll-
ini i sinn liluta af inngangseyrinum.
Sjerstök nefnd ráðstafar þessari fúigu
til ýmiskonar íþróttaþarfa.
276 manns voru teknir fastir fyrir
ólöglega atvinnu meðan á leikunum
stóð, og talsvert kvað að þjófnaði.
Meðal annars liurfu málverk af veggj-
unum i gistihúsinu, sem íþróttamenn-
irnir frá Ástraliu bjuggu i. Fundust
þau í koffortum þeirra.
Byggingameistarinn sem siníðaði
leikvanginn i Amsterdam heitir Wills.
Þykir honum liafa tekist vel, og nú
liafa Pólverjar kvatt hann ti.l Varsjá
til þess að standa fyrir hyggingu
leikvangs þar.