Fálkinn - 23.04.1932, Síða 4

F A I. K 1 N’ N
Dansleikur.
Eftir MAURUS JOKAI.
Klsku Ilma: Jeg er í örvæntingu!
Jeg er fárveik og ligg i rúminu! ()!
Xú dansa ,jeg aldrei ferdans framar.
Jeg ælla afi ganga i klaustur, eða
giftasl, eða gera út af við mig á ein-
hvern annan hátt. Hugsaðu ))jer
hvað hefir komið l'yrir mig! Ó, það
er hræðilegt! Ógurlegt! I»ú hefir
aldrei lesið neilt jafn átakanlegt í
skáldsiign.
!>ú niuut hafa hcyrt, að ungverski
lierinn fór hjer um i vikunni sem
leið, el'tir orustuna við Brahyisko;
og hjer varð atl i uppnámi og á öðr-
um cndanum þegar það frjettist að
hans væri von. Við hjuggumst við
að þeir mundu kveikja i hænum,
ræna og rupla og <drepa okkur
lnin mamma sagði hreint og heint,
að enginn gæti gert sjer í hugar-
lund hvílik hryðjuverk þeir mundu
vinna, og hún bað mig um að klóra
mig' alla í framan og afmynda mig
alla eins og jeg gæti, ef ske kynni
að þeir ætluðu að hafa mig á burl
með sjer. Hefurðu nokkurntima
heyrt annað eins?
Jæja, það leið ekki á löngu þang-
að til þjóðherinn skálinaði inn I
bæinn með glymjandi hljóðfæra-
shetti. Faðir minn var einn í nefnd-
inni, sem fór til fundar við hers-
höfðingjann. Vinnufólkið hljóp alt
út, lil þess að skoða hermennina,
en mömmu gat eg hvergi fundið;
daginn áður hafði hún látlaust ver-
ið að leita sjer að felustað og gaf
sjer ekki einu sinni tíma til að svara
mjer þegar eg kallaði á hana eða
fór til hennar; og rækist jeg af til-
viljun á hana í klæðaskópnum eða i
klukkunni skammaði hún mig fyrir
að hafa fundið felustaðinn.
Jeg var því alein heima og datt í
hug, að best væri að dúka borð og
bera fram það sem jeg gæli fundið
al mat og víni, svo að þessir þjóð-
liðar skyldu að minsta kosti ekki
jeta mig, heldur geta gengið að ein-
hverju, sem hetur væri bitastadl á;
og jeg einseti mjer að bera rólega
fram það, sem þeir bæðu um og
láta þá sjá, að jeg væri ckki vitund
hiædd við þá. Að svo búnu settisl
jeg og beið eftir að heyra neyðar-
ópin utan af götunni.
J.oksins heyrði jeg glamra af fóta-
laki manna með spora og glymja i
sverðuin l'rammi í anddyrinu, en
ekki heyrði jeg óm af bölvi eða
ragni; þvert á móti var barið mjög
kurtcislega á dyrnar. En i hræðslu
minni eða óðagoti hafði jeg samt
ekki rænu á að segja: Kom inn. Þú
skalt nú íkki halda, að þeir hafi
brotið upp hurðina með byssuskeft-
imum síður en svo, þeir börðu
hara aflur og biðu þangað lil jeg
svaraði með skjálfandi röddu ])ví
að jeg bjóst við að sjá að minsta
kosti sex villimenn með hundsand-
lit og l'erkantaðan haus, með loð-
luifur og skegg niður á maga, klædda
bjarnarfeldum og með leðurpoka á
herðnnum til að geyma i ránsfeng-
inn, og alsetta skammbyssum og
rýlingum, því að svona hafði jeg
lieyrt hana mömmu Jýsa þeim. Þú
getur nærri hve hissa jeg varð þeg-
ar i stað þess komu inn tveir ung-
ir liðsforingjar, annar dökkhærður
en hinn ljóshærður, prúðbúnir og
alveg eins og annað fólk.
Þeir voru með Jítil herðaskjól úr
loðskinni og undir þeim í nær-
skornum einkennisfrakka • ,,at-
tila“ -; sannast að segja var sá
dökkhærði mjög laglcgur ungur mað-
ur. Þeir báðu mig strax um að af-
saka þau óþægindi, sem þeir kynnu
að gera á heimilinu og svaraði jeg
þvi þannig, að- þeir gerðu alls eng-
in óþægindi og jeg væri reiðubúin
!il að verða við öllum óskum þeirra.
Þeim dökkhærða varð litið á borð-
ii' og gat varla varist brosi, sem kom
mjög "ónotalega við mig, al' því jeg
hjelt að hann hugsaði sem svo, að
þessi undirbúningur væri gerður
vegna hans. I.oks bjargaði hinn liðs-
foringinn málinu með þvi að þakka
mjer kærlega fyrir hugulsemina, en
sagði jafnframt, að þeim væri kær-
asl að jcg vísaði þeim á svefnher-
hergið því að þeir væri mjög þrcylt-
ii þeir hefðu ekki sofið i rúmi
í sex vikur og alls ekki hallað sjer
i tvo síðustu sólarhringa. Aumingja
meunirnir! Þú getur nærri að jeg
kendi i brjósti úm þá að hafa
ekki sofið i rúmi i xex vikar!
„Já, drollinn minn!“ lirópaði jeg
„skeJfing hlýtur það að hafa verið
óþægilegt að sol'a á divau eða hedda
i sex viluir samfleytt!"
Þeir hlóu báðir. „Úti á viðvangi
á fönninni .undir berum
himni“, svöruðu þeir.
Mikil undur og skelfing! Jeg er
viss uin, að vininikonurnar okkar
hefðu dáið, ef þær liefðu átt að vera
úti eina einustu vetrarnótt. .leg bað
þá um að elta inig og fór með þá
inn i hesta gestahcrbergið okkar,
með Iveimur rúmuin. Og af því að
stúlkurnar voru úti varð jeg að húa
um rúmin sjálf.
„Nei, það megið þjer ekki gera!“
sögðu þeir háðír i senn. „Við get-
um gert það sjálfir!“ Jeg sá að þeir
\oru hvíldarþurfa, kvaddi og flýtti
mjer út'.
Jeg var tæplega komin inn í her-
hergi initt þegar jeg heyrði ægilegt
öskur, sem virtist koma úr gesla-
herbcrginu. Og svo heyrði jeg hróp-
að: „lljálp, ræningjar, morð!“
Jeg kannaðist við röddina, en gat
þó ekki gerl mjer grein fyrir því í
l'átinu, hvers rödd það var, sem
lijelt áfram að hrópa: „Hjálp!
Morð!"
F.f þú skilur hvernig ástatt var
fyrir mjer þá skilur'ðu víst, að eg
hre.vfði mig ekki úr sporunum, þang-
að til röddin nálgaðist herbergið
mitt. En þetta var ])á hún 111:1111111:1,
sem kallaði og i livílíku ástandi.
l’ötin hennar eins og ræfill rifinn
úr svelli, hatturinn niður fyrir augu,
annan skóinn hafði hún mist og and-
litið eldrautt, cins og hún kæmi út
úr bökunarofni. Það leið langur
limi þangað til jeg gat gert mjer
Ijóst hvar hún hafði verið og hvað
liafði viljað til. Jæja, luigsaðu þjer
bara: hún hafði falið sig í herbcrg-
inu, sem jeg vísaði gestunum á, og
gettu hvar? í öðru rúminu, undir
öllum sængunum! Nú geturðu þjer
lil um liilt og hvernig liðsforingj-
ítnum varð við, þegar hann fleygði
sjer í rúmið, dauðlúinn. Það var
ekki að furða þó að veslingurinn
hún mamma grenjaði, cn hvaða vit
var líka i, að fela sig þarna? Með
mikitti fyrirhöfn gat jeg sefað liana
dálitið og reyndi að sannfæra hana
um, að liðsforingjar i þjóðhernum
ætluðu hvorki að ræna okkur eða
drepa; loks varð mjer svo ágengl,
að hún lot'aði að fela sig ekki al'tur
og svo tók jeg að mjer að skýra
liðsforingjunuin frá, að mamma væri
gigtveik og yrði að liggja undir
þremur sængum stundarkorn á dag,
í nokkurskonar svitabaði.
E11 gestunum var varla runnið
i brjóst þegar hersendill kom og
gerði boð fyrir ])á.
„Ómögulegt að tala við þá eins
og stendur“, svaraði jeg. „Þcir eru
báðir steinsofandi; en þjer getið
heðið eða komið seinna.
„Hvar sofa þeir?“ spurði hann.
Jeg sýndi honum herbergið, og
án ])ess að hugsa sig nokkuð um,
tivort það væri ve) gert að vekja
þá, eftir tvcggja sólarhringa vöku,
þrammaði hann rólegur inn i hcr-
hergið. Jeg bjóst við, að þeir mundu
nudir eins hrytja manninn í smátt
fyrir að vekja þá, en i stað þess
komu þeir háðir út að vörmu spori
atklæddir og fóru með sendtinum
og það vottaði ekki fyrir fýtusvip á
þeim. Majórinn hafði sent eftir
þeim.
l'ndarlegt má það vera þetta her-
mannalif! Hvernig l'ólk hlýðir alveg
iiiöglunarlaust. Jeg væri vist Ijeleg-
ur hermaður, því að jeg vil altaf fá
að vita fyrirfrani hversvegna mjer
er skipað það scm mjer er skipað.
Eftir hálfan annan tima koma þeir
aftur það vottaði ekki fyrir lunta
eða syfjum i andlitinu á þeim; þeir
l'óru ekki einu sinni inn i svefilher-
hergið, heldur gerðu þeir boð fyrir
mömmu og mig og sögðu frá þvi með
mjög fallegum orðum, að liðsforingj-
arnir hefðu efnt lit dansleiks um
kvöldið og að okkur væri boðið
þangað. Og svo báðu þeir mig und-
ir eins um einn francaise, einn
crartlas og einn polonaise (það átti
ekki að dansa vals) og vitanlega
lol'aði jeg öllu.
Þetta var fyrsti danslcikurinn síð-
an kjötkveðjufagnaðinn, og þeir
virtnst unna tilhugsuninni ekki síð-
111 en jcg, því að þeir vildu ckki
heyra nefnt að sofa meira.
En mamma þreyttist ekki á, að
malda í móinn og klifn á nýjum og
nýjum mótbárum.
„Þú átl cngan danskjóþ’.
„En hvíta kjólinn, mamma. .leg
hefi ekki verið i honum nema einu
sinni“.
„Hann er genginn úr tísku“.
„Þjer setjið á hann slaufu úr bandi
með þjóðlitunum, og þá er hann
samkvæmt állra nýjustu tisku", sagði
dökkhærði liðsforinginn.
„En mjer er ilt í fætinum", inahl-
eði mamma i móinn.
„Þú þarft ekki endilega að dansa,
inamina".
Liðsforingjarnir hlóu ekki þeir
voru svo kurtcisir, og þessvegna
skammaði mamma mig ekki l'yr en
þeir voru farnir út.
„Þú ert hjáni“, sagði hún, „að
gana út i hættuna og steypa þjer í
glötun al' ásettu ráði“.
Jeg hjelt að mamma væri hrædd
um, að jeg mundi kvefast, því að
það var hún altaf þcgar jeg ætlaði
á ball og til ]>ess að róa hana sagði
jeg henni, að þarna yrði ekki dans-
að neitl, sem manni hitnaði um of
á. En þá varð lnin enn reiðari.
„Þú skilur ekkerl", hrópaði hún.
„Dcttur j)jer í hug, að þeir sjeu að
halda þennan dansleik, til þess að
dansa? l);ið er nú eitthvað annað.
Þetta eru alt klókindi hjá þjóðlið-
iiiuun til þess að ná saman ungu
stúlkimuiii i bænum, og svo ætla
þeir vitanlega að stela þeim og fara
með þær til Tyrklands“.
„Ó, iiiamma, veistu ekki áð her-
mönnum er bannað að giftast á
slyrjaldartimum", sagði jeg hlæjandi.
En þá varð luin enn æstari, og
kallaði mig gæs og sagði að þetta
skyldi verða mjer lil bölvunar; að
svo búnu Ijet hún mig sjállráða. .leg
liafði nóg að gera tit kvöldsins, að
húa mig undir dansleikinn. Sam-
kvæint ráði liðsforingjans skreytti
jeg kjótinn rauð-hyit-grænu bandi
og i hárinu hal'ði jeg rauðar og livit-
ar rósir með grænum blöðum, og
komu þar aftur þjóðlitirnir. Jeg
hafði aldrei tekið el'tir þvi fyr, hve
þessir litir fara vel saman.
Liðsforingjarnir biðu okkar og
slóu okkur svo marga gullhamra, að
jeg var alveg hissa á, hvernig þeir
höfðu gelað lært ])á alla. Og jeg
varð að hlæja, li) ])ess að leyna
vandræðum mínum.
„Það skattu sanna, að þetta endar
með sorg pg tárum“, sagði mamma,
en eigi að síður hjelt lnin áfram að
nostra við kjólinn minn og breyta
h.onum, svo að hann væri að minsta
kosti í lagi, hvernig sem færi.
Liðsforingjarnir fóru með okkur
inn idanssalinn og jeg var farin að
hiakka lil að sjá hve mikla eftirtekl
þjóðlitabandið mitt og fallegu liðs-
loringjarnir tveir vektu, því að enn
var jeg í þeirri trú, að þeir væru
þeir einu i hópnum, sem litu út eins
og menskir menn.
En mjer skjátlaöist og undrun
mín var mikil þegar jeg kom inn.
l'iirna var engin stúlka, sem ekki
hafði að minsta kosti helmingi meira
al' þjoðtitaböndum en jeg, og hvað
liðsforingjana iníita snerti þá voru
þeir ekki nema þriðja flokks, i sam-
anburði við hina. Þeir voru hver
öðrum þægilegri, fallegri, fjörugri og
ástúðtegri. Hvernig stendur á þvi að
svona nienn geta útheJt svo miklu
blóði?
Sjerstaklega veitti jeg einum þeirra
athygli og það gerðu hinar stúlk-
urnalr lika. Það var ungur liöfuðs-
maður,. svo afburða laglegur, svo
hár og svo vel vaxinn og einkennis-
búningurinn fór honum svo vel, að
það var eins og hann væri steyptur
i hann. Eða hvernig hann dansaði!
Hvernig hann lifði í masurkanum
ög ezardasnum! Maður licfði getað
niðst gegnum Itópinn til |)ess að
faðma hann jeg er ekki að tala
um sjálfa mig. Og það sem meirn
var en dansinn hans,- meira en gull-
hamrarnir hans yndið í dökku
og dreymandi augunum hans. Þú
getur alls ekki imyndað þjer það!
Það er ómögulegt að lýsa þvi_— það
trylti, tölraði, sigraði og kætti sam-
limis. Á minna en klukkustund voru
allar stúlkur í saliium orðnar sjúkar
;f ást til hans. Jeg tek ekki sjálla
mig undan. Ef hann er eins ómót-
stæðilegur á vígvellinum þá veit jeg
ekki hvað fær staðist hann. Þú get-
ui hugsað þjer hvernig mjer varð
við, þegar hann staðnæmist fyrir
liaman mig og spurði hvort liann
mætti dansa við mig næsta dans!
Þvi miður var sá dans lofaður.
livað mundi jeg hafa borgað fyrir
það að sendiboðinn liefði komið
inn i þeim svifum og kallnö á dans-
aiann miim?
„Ef til vill þann næsta, þá?“ sagði.
liöfuðsmaðurinn og seltisl hjá mjer.
Jeg veit ekkert hvað jeg sagði eða
liverju jeg svaraði; jeg veit aðeins,
að mjer fanst eins og eg væri að
tijúga í draumi.
„Þjer gleymið máske þvi sem þjer
lofuðuð mjer“, hjelt hann áfram.
Hefði jeg ekki snögglega náð mjer
aftur, mtindi jeg líldega hafa svarað,
að fyr niundi jeg gleyma að jeg væri
til. En jeg svaraði aðeins stuttlega,
að jeg sk.vldi ekki gleyma dansinum.
„E11 þjer þekkið mig ekki!“
Einföld bóndastúlka mundi hal'a
svarað i minn stað: „Jeg þekki yð-
ur aftur meðal þúsunda við
lyrsta augnatillit!“
En þannig svaraði jeg ekki. Eins
og jeg væri að setja upp hanska tók
jeg rós af brjóstinu á mjer og Ijekk
honum. „Jeg ætla að ])ekkja yður á
þessari", sagði jeg, áu ]>e.ss að láta
mjer bregða.
Höfuðsmnöuriun þrýsti rósiuni
að vörum sjer. .leg horfði ekki á það
en jeg fann það. Svo l'ór hann frá
nijer og settist undir spegilinn hinu-
meginn. Hann dansaði ekki og virt-
ist sokkinn niður í hugsanir sínar.
Xú voru dansaðir tveir czardas og
einn polonaise og næst kom dans-
inn okkar. Þú skilur hvað mjer lnnst
langt að bíða. Þ'essar sífeldu endur-
tekningar i dansinum voru eins og
eilífð. Jeg hcli aldrei sjeð menn
dansa svona tryllingslega og þó var
þetta þriðja vökunóttin þeirra. Ekk-