Fálkinn - 26.11.1932, Page 4

4
F Á L K I N N
Sonurinn.
Það var með mikluni samvisk-
unnar mótmælum, að ísak ís-
aksen veiðimaður frá Grátanga
tók Paivi einkason sinn með sjer
til Svalbarða í vetursetu. Piltur-
inn var ekki nema sej’tján ára og
það var ekki liár aldur á ungl-
ingi, sem átti að dvelja norður
í heimskautshafi í heilt ár. En
drengurinn átti stjúpu, sem fór
illa með hann þegar Isak var
ekki heima, og þessvegna tók
hann hann með sjer norður í
hörkulandið kalda, þar sem hann
hafði sjálfur haft vetursetu hvað
eftir annað. Hvað ungur nemur
gamall temur, hugsaði ísak og
ekki skyldi standa á því, að vel
færi um drenginn, eftir því sem
liægt væri. Hann skyldi fá að
vera heima í kofanum og sjóða
matinn til dagsins. Sjálfur ætl-
aði hann að gæta að gildrunum
og sjálfvirku skotunum.
Þeir feðgarnir urðu síðbúnir
norður og þegar þeir komu í
Sassen Bay, en þangað var ferð-
inn heitið, var kofinn sem þeir
áttu að vera í um veturinn í öm-
urlegasta ástandi eftir manninn,
sem hafði dvalið þar veturinn
áður. Hann hafði mölvað fjal-
ir úr gólfinu og notað þær í eld-
inn, þessi letimagi, sem ekki
hafði nent að safna saman nægi-
legum sprekum og rekavið til
vetrarins um haustið. Sömuleið-
is hafði hann brenl flestu inn-
anstokks, svo að kofinn var
rændur og rúinn þegar Isak og
sonur hans komu þangað. Hefði
Isak grunað, að kofagarmurinn
væri i svona Ijelegu standi
hefði hann aldrei leigt hann
af veiðimanninum. En hrapp-
urinn sá hafði svarið og sárt
við lagt, að þarna væri alt í
besta lagi þegar' þeir gerðu með
sjer samninginn. Þessi prett-
vísi svikari! Sá skyldi fá fyrir
ferðina þegar þeir kæmu aft-
ur heim i Grátanga.
Isak og sonur lians dyttuðu
að kofanum eins vel og þeir
gátu og þegar fór að snjóa
rnokuðu þeir svo miklu af snjó
upp með veggjunum að það
varð hlýtt þarna inni í þessu
Miðurnídda bæli. Isak þótti vænt
um að sjá, að syni hans fór-
ust verkin vel úr hendi, þegar
þeir voru að hressa við kol'-
ann —- hann mundi áreiðan-
lega verða dugnaðar maður og
getað bjargað sjer sjálfur þarna
á helgrindahjarninu þegar liann
yrði stór. Veturseta á Svalbarða
mundi verða sjálfsagðasta at-
vinna sonarins þegar hann
kæmist til manns, alveg eins
og það hafði verið atvinna föð-
urins, og föður lians á undan
honum. Þetta voru lieimskauta-
garpar, sem hættu lifi sínu vet-
ur eftir vetur i þessu harð-
brjósta landi, þar sem veiðarn-
ar gáfu vissar tekjur.
Þeir leðgarnir söfnuðu svo
miklu af rekavið í fjörunni, að
þeir þóttust vissir um að vera
birgir fyrir veturinn. Þetta voru
digrir drumbar, komnir alla
leið austan úr Síberíu. Þetta
var ekki fyrirliafnarlaust en
varð að gerast hvað sem taut-
aði, ef þeir áttu ekki að eiga á
hættu að verða eldiviðarlausir,
alveg eins og fyrirrennari þeirra
hafði orðið.
Og þegar vetrarnóttin kom
yfir þá með snjó og frosti gátu
þeir þó huggað sig við vissuna
um það, að þeim þyrfti ekki
að verða kalt um veturinn.
Lika höfðu þeir nóg af'matvæl-
um, svo að þeir horfðu á-
hyggjulausir fram i tímann sem
i hönd fór. Ef að veiðidýrin
kæmi, þá skyldi ekki væsa um
þá í Sassen Bay og þeir mundu
græða stórfje þangað til vor-
aði.
Isak ísaksson liafði ekki liaft
vetursetu í þessum firði áður,
svo að hann vissi ekki hvern-
ig: þarna var lil fanga, að því
er snerti hvitabjörn og ref.
Hinsvegar vissi liann að þarna
var krökt af hrein, en hann er
nú ekki sjerlega verðmætt
veiðidýr. Það var björninn og
refurinn, sem átti að færa þeim
gróðann.
Undir eins fyrsta daginn, sem
ísak setti upp gildrur og skot
var sonur hans með honum i
ferðinni. Stráksi hafði þverneit-
að að verða eftir heima í kofa
og sinna matargerðinni, svo að
f, ðir hans varð að lofa hon-
uin með sjer. Og ísak varð
þess bráðlega vísari að sonur-
inn bar skyn á hvar hentugast
væri að koina veiðitækjunum
fyrir. Þetta lilaut að vera hon-
um áskapað — einskonar erl'ð
revnsla. Margir gamlir og æfð-
ir Veiðimenn hefðu ekki getað
valið eins góða staði og sonur-
inn gerði. Og þegar veiðin fór
að koma varð gamli maðurinn
þess vísari, að liann liafði feng-
ið með sjer dyggan erfiðismann
þar sem sonur lians var, mann,
sem ekki var hræddur við að
leggja að sjer þegar á reið að
konia veiðinni heim i kofann.
Hann sá son sinn, seri hanr
• afði haft svo lítið af:að segja
áður, frá nýrri lilið, bestu hlið-
inni og lionum þótti vænt
um að hann skyldi hafa tekið
hann með sjer i stað þess að
láta liann vera heima að skatt-
yrðast við stjúpu 'síua, kerling-
arvarginn, sem liann til allrar
bölvunar hafði gifst.
—- Þeir talast mikið við um
veturinn, faðir og sonur, verða
bestu ( kunningjar og gerast
trúnaðarmenn hvors annars um
eitt og annað. Aldrei hafði Isak
fundist tíminn liða eins fljótt i
Saga frá Spitsbergen
Efitr Edward Welle-Slrand.
nokkurri vetursetu á Svalbarða
eins og nú í vetur, þegar hann
bafði drenginn sinn hjá sjer.
Og hann afræður það, að son-
ur hans skuli verða með honum
vetur eftir vetur, ef hann(missi
ekki löngunina til að dvelja að
vetrarlagi á jökullandinu kalda.
Þegar svo langt er liðið á vet-
urinn, að dagarnir fara að lengj-
ast tekur liann son sinn með
sjer á hreindýraveiðar. Villi-
hreinninn var í stórliópum
j arna í dalnum og liann var
alls ekki var um sig, því að
veiðimaðurinn sem var þarna
seinast liafði aldrei skotið hrein
nema þá sjaldan að hann lang-
aði i nýtt kel til tilbreytingar
n.ataræðinu. Þessvegna gátu það
alls ekki verið nema tveir til
jirír hreinar, sem hann bafði
lágt að velli veturinn fyrir og
J.að voru ekki nema smámunir
í svona hjarðrikum dal. ísak
haksson sjer, og jiykir ánægja
rf jiví, að sonurinn er afbragðs
skytta — mikilsverður kostur
á veiðimanni. Ilann skýtur
hreininn á stökki og er alveg
eiiis viss og gamli maðurinn
sjálfur; skýtur bógskoti, sem
drepur tlýrið á svipstundu. Og
bonum verður ekki mikið fvr-
ir að flá hreininn og skera
bestu stykkin úr skrokknum á
honum —r jiað eru eiginleikar,
sem liann hefir fengið að erfð-
um frá föður sínum og afa. Og
honum verður ekki skotaskuld
úr jivi að bera drápsklyf af keti
lieim á leið án þess að þreytast
of fljótt lionum'er ekki fysj-
að saman drengnum.
Það fer ekki hjá!])ví, að hann
verður afbragðs veiðimaður,
hugsar ísak. Þegar liann er full-
jiroska verða þeir ekki margir
veiðiménnirnir hjerna á Sval-
barða, sem fara i fötin hans.
Aldrei kom jiað 'fyrir, að mis-
jafnt orð færi milli jieirra feðg-
anna. Yrði piltinum það á að
setja skot eða gildru skakt upp,
þá leiðrjettir faðir lians hann
með vingjarnlegum orðum og
egir bonum hvernig Iiann eigi
að fara að. iOg' aldrei deila Jieir
uin neitl Jiegar J>eir eru komn-
ir heim í kofa á (kvöldin og eru
að tala saman um stórt og
smátt. Þeir eru svo einstaklega
samrýmdir og sambúð i föður
og sonar er fyrirmynd, alla
þessa löngu vetrarmánuði. Og
Isak er orðinn svo upp með
sjer og hróðugur yfir þessum
efnilega syni, sem hann á og
scm liann hefir eiginlega alls
ckki vitað liver var fyr en núna
vetur, og eigi kunnað að nieta
fyr en nú. Það eina sem hon-
um ’líkar ekki er ]>að, að hann
skuli heita finsku nafni. Fyrri
korian hans, sem var kveni eins
og hann sjálfur, vildi endilega
að drengurinn lijeti Paivi, sem
\ar gamalt og gotl karlmanns-
nafn í liennar ætt. En sjáll’an
l. ngaði hann mest til að láta
hann lieila ísak ísaksson eins
og liann hjet sjálfur. Konan
hafði sitt mál fram svo að
drengurinn lijet Paivi ljótl
nafn fanst ísak — en hann varð
nú að sætta sig við J>að, úr því
drengurinn var svoddan fvrir-
mynd að öllu öðru leyti, af-
bragðs sonur í allan handa
n áta.
Og Isak fer, að láta sjer hug-
arhaldið um soninu og gæta
lians svo að honum verði ekk-
crt að meini, meðan liann er
undir umsjá hans og á hans
vegum J>arna á heimskauts
eyjunni. Hann kennir honum
varkárni og að hafa augun alt-
af hjá sjer, svo að bjarndýrin,
eni stundum eru í felum fái
aldrei færi á að ráðast á hann
honum að óvörum, þegar hann
er úti á veiðum og á sjer einsk-
is ills von. Hann kennir honum
að fara varlega þegar refirnir í
boganum eru ekki alveg dauð-
ir þegar hann kemur að þeim.
Ef liann tekur á J>eim með
böndunum geta'þeir bitið liann,
jnfnvel þólhann sje með þykka
vetlinga. Annaðhvort á hann að
skjóta refinn eða rota liann
með skiðastafnum sínum, svo
að hann eigi ekkert á liættu. Og
Isak kennir drengnum sínum
líka að fara varlega með skol-
vopn, svo að liann grandi hvor-
ugum J>eirra af slysni. Þess-
vtgna á hann altaf að skjóta
Iokunni fyrir lásinn. Svona fer
ísak ísaksson að J>ví að gera
reyndan veiðimann úr syni sin-
um þarna í hvíta landinu, sem
hann sjálfur og faðir lians hafa
sótf björg sína til í svo marga
vetur.
En eigi að síður varð það nú
einmitt skotvopnið, sem varð
orsökin til harmsins mikla í
Sassen Bay þá um veturinn.
Byssa föðurins.
Einn dag seinl í mars fara
þeir feðgarnir báðir langt upp í
dal til að skjóta hrein. Það er
orðið langt síðan þeir liafa.
bragðað nýtt ket. Þeir liafa liaft
allan liugann við loðdýrin og
ekki liaft sinnu á að ná sjer í
breindýraket til þess að bæta
sjer í munni og breyta lil um
inataræðið. En nú finst J>ein>
vera að minka um loðdýrin
svo að J>eir gefa sjer tíma til
þess að fara á hreindýraveiðar
I miðjum dalnum er stór
hóll, eins og risavaxinn haugur
og þeim kemur saman um að
ganga sinn hvoru megin við
hólinn til þess að koma á ó-
vart hópnum, sein J>eir þykjasl
vissir um að muni vera fyrir
innan hann. Þeim kemur líka
saman um að þeir skuli skjóta
sinn hreininn hvor, miða á
stærstu tarfana í liópnum. Og
svo skilja þeir og 1‘ara hvor sína
leið.
ísak ísaksson hefir aðeins
mötlulkúlur í rifflinum sínum