Fálkinn - 20.02.1937, Blaðsíða 5

F A L K I N N
o
var orðið ljóst, að Rússar mundu
aldrei af frjálsum vilja gefa
Japönum lausan tauminn i
Korea. Og af því að þá varð
sjeð, að stríðið mundi koma,
1/rutust japanskir tórpedóbátár
að næturþeli inn á höfnina í
Port Arthur án þess að gera
nokkurt boð á undan sjer, og
eyðilögðu mestan lilula rúss-
neska flotans, sem þar lá. Með
því trygðu Japanar sjer yfir-
ráðin á liafinu. og sambandið
við meginland Austur-Asíu.
Pað er eittlivað líkt þessu, en
alt í stærra stíl, sem Ishimaru
hugsar sjer í komandi slríði:
Englendingar liafa flotadeildir
um öll höf. Með snöggri árás
yrði því mögulegt, að gera út af
við flest ensk herskip í liöfun-
mn við Austur-Asiu áður en að-
alflotinn frá Evrójm kæmi á
vettvang. Og þegar fyrsta árás-
in væri unnin yrði að lialda á-
fram koll af kolli: Tryggja sjer
höfnina og herskipalægið í
Singapore, vekja uppreisn í Ind-
landi og Egyptalandi og ef til
vill taka — eða að minsta kosti
stifla — Súesskurðinn, hina
mikilsverðu samgönguleið, sem
Bismarck kallaði hálsslagæð
lireska heimveldisins. Og þá —
jú, þá væri yfirráðum Breta
l'yrir austan Súes lokið, og Jap-
an væri reiðuhúið lil að taka við
völdunum og skipuleggja allar
þjóðir Asíu undir fána hinnar
rísandi sólar.
Sannast að segja er Ishimaru
miklu fjær veruleikanum þegar
lian.n lalar um hernað en prakt-
iska liluti og er þetla þveröfugt
við það sem vænta mætti, úr því
að maðurinn er sjóliðsforingi.
Má nefna dæmi um þetta. Hann
virðisl byggja mikið á því, að
auðvell sje að koma fram upp-
reisn gegn völdum Breta i
Egyptalandi og heldur, að Jap-
anar þurfi ekki annað en standa
fáeina daga við Port Said, þá
gripi Egyjitar til vopna gegn
Bretum. En þar skjátlast honum
óþyrmilega. Því ekki verður-
gengið frambjá vitnisburði sög-
unnar. Ef Egyptar hefðu her-
mannablóð í æðum mundu þeir
ekki hafa sætt sig við þau er-
lendu yfirráð, sem ýmsar þjóð-
ir hafa haft yfir þeim látlaust
í síðustu 2500 ár.
Ishimaru gerir sjer ljóst, að
líkur Japana til sigurs yrði
minni ef Bandaríki Norður-
Ameríku gengi í lið með Bret-
um. En hann trúir ekki á slikt
bandalag.
Óg hversvegna ekki? Yegna
þess, að Ameríkumenn mundu
geta farið að óttast að hans
áliti — að Bretar mundu ota
geiri sínum gegn Bandaríkjun-
um, ef þeir ynni sigur á Jap-
önum! Það þarf ekki að fara
grafgötur til þess að finna, að
„hjer mæla hörn sem vilja“ —
óskin er móðir hugsunarinnar.
Einmitt á þessari staðhæfingu
fellur liið djarflega bygða spila-
hús Ishimaru í rústir.
Því þetta er þvert á móti. Yf-
irgnæfandi líkur henda lil þess,
að Bandarikin mundu láta eitt
yfir sig ganga með Bretum. ef
ófrið við Japana bæri að
höndum, — ekki aðeins vegna
kynflokkarígsins, heldur fyrsl
og fremst vegna eigin öryggis.
Ef til vill mundu Bandaríkin
ekki grípa til vopna þegar í
stað, en undir eins og þau sæju
að Bretar gætu ekki ráðið við
Japana einir, mundu þeir ekki
láta á sjer standa.
í augum Evrópumanna er
þessi niðurröðun, með Breta
eina á aðra lilið en Japan með
meira eða minna af Asíuþjóð-
unum á hina liarla ósennileg og
lijákátleg. Ef það á að verða
framtíðarhlutverk Japana að
stjórna atlögu lituðu kynflokk-
anna gegn þeim livítu (og það
er oft gefið í skyn i bókinni) þá
virðist svo sem Abessiníudeilan
hefði gefið Japönum þægilegt
tækifæri til að stíga fyrsta
skrefið.
Italir höfðu búið þannig í
haginn, að það var lítil hætta á,
að nokkur önnur Erópuþjóð
héfði komið þeim til hjálpar.
Haustið 1935 varð þess lítils-
háttar vart, að Japanar ljeti sig
varða hagsmuni Abessiníu, en
úr því varð ekki neitt.
Annars getur það vel
verið, að hin nákvæma lýsing
Ishimaru sjóliðsforingja á óför-
um Breta í viðureigninni við
Japana, sje eingöngu til þess
gerð að hræða. Bæði í upphafi
og endi bókarinnar lýsir höf-
undurinn yfir því, að ekki sje
hann að óska ófriðar. En þó að
hókin sje skrifuð á japönslcu
þá leynir það sjer ekki á orða-
lagi hennar, að hún er ætlúð
enskum lesendum. Þýðingu
fjekk hún ekki fyr en henni
Frá síðustu heræfingum Japana.
hafði verið snúið á ensku. Höf-
undurinn segir við Englendinga:
Við viljum ekki ófrið, en ef þið
Englendingcir unnið okkur ve-
sælum og líðandi Japönum ekki
þess sem við þörfnumst, þá
verður stríð. Og þá — þá fer
eins og jeg hefi lýst!
Það sem evrópeiskur lesandi
rekur þó fyrst og fremst augun
í, er ekki þessi álímda auglýs-
ing um friðarvilja Japana, held-
ur haturs-aðstaða sú gegn Ev-
rópu, sem höfundur tekur í allri
bókinni, frá upphafi til enda.
Hún er eins og rauður þráður.
Þegar litið er á hók Ishamaru
í víðari samhengi gefur hún til-
efni til mjög alvarlegrar íhug-
unar. Eftir heimsstyrjöldina
tóku allir sjer hlund í þeirri
von, að nú færi alt að hatna.
En nú, eftir 23 ár frá 1914, eru
fæstir svo heimskir að þeir sjái
ekki, að ef sama heldur áfram
og liingað til, lendir alt í tor-
tímingu.
Japanskir herföringjar wið heræf-
irígar.
Bæði stórar þjóðir og smáar
liorfa með kvíða fram á liið ó-
komna. Sama fárviðrið ógnar
öílum og þórdunur þess heyrast
i fjarska. Eins og stendur eru
þrjár liætlulegar „púðurtunnur“
i heiminum: Þýskaland, Ítalía
og Japan. Orsökin til hættunnar
er alstaðar sú sama: vaxandi
lijóðmetnaður, tvinnaður þrá
eftir aukinni velmegun i at-
vinnumálum. Hættan liggur ein-
mitt í því, að hjá öllum þessum
þiemur þjóðum er það sterk
andleg hreyfing óskin um
þjóðernislegán uppgang — sem
sameinast jarðhundnasta mál-
efninu sem til er: nauðsyn
sívaxandi ibúafjölda sem ger-
ir sivaxandi kröfur lil lífsins,
fyrir daglegu hrauði.
Mesta ógæfan sem Evrópa
varð fyrir eftir stríðið var sú,
að liún misti markaðslönd sín
i öðrum heimsálfum. Þetta
kom liarðast niður á Þýskalandi
því að það misti nýlendur síriar
jafnl'ramt.
Stöðvun mannflutninga til
Bandaríkjanna hafði viðlika á-
hrif á ítalíu og missir nýlend-
anna hafði á Þýskaland. Og
Japanar hafa eigi síður fengið
hengingaról um hálsinn, með
takmörkunum á innflutningi
þegna til Norður-Ameriku, New
Zealand og Ástralíu.,
Alt landrými er fyrir löngu
uppurið á hinum ófrjóu eyjum
í ríki hinnar rísandi sólar í
austurvegi. Þar suðar eins og í
troðnu býflugnabúri: Við köfn-
um! Ekkert rúm! Við viljiim
út! Og svo fyllist loftið á svip-
stundu af Iieilum torfum gráð-
ugra smávera með stingandi
broddum.
Á öllum þessum þremur stöð-
um mætist sem sagt hin við-
skiftalega þörf til aukins and-
rýmis og hin þjóðernisléga þörf
eða löngun til þess að láta til
Frh. hls. 11.