Fálkinn - 27.02.1937, Qupperneq 3

F Á L K I N N
3
jjgpP ' >: ■; ;v.; 'M ..... ‘
Hallgrímskirkja í Saurbæ. G. Samuelsson.
Hallgrímskirkja í Saurbæ.
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM
fíitstjórar:
Vilh. Finsen og Skúli Skúlason.
Framkvæmdastj.: Svavar Hjaltested.
Aðalskrifstofa:
Bankastræti 3, Reykjavík. Sími 2211).
Opin virka daga kl. 10—12 og 1—(5.
Skrifstofa i Oslo:
Anton Schjöthsgade 14.
BlaSið keniur út hvern laugardag.
Askriftarverð er kr. 1.50 á mánuði:
kr. 4.50 á ársfjórðungi og 18 kr. árg.
Erlendis 24 kr.
Allar áskriftanir greiðist fyrirfram.
Auglýsingaverð: 20 aura millimeter.
Herbertsprent prentaði.
Skraddaraþankar.
„Hugur ræður hálfum sigri“. —
Við hittum oft fyrir nienn, scm að
jiví er virðist eru vel af guði gefnir,
greindir ntenn og verkfúsir, en samt
verður ekkert úr þeini. Þeir hjakka i
ssma farinu ár og sið þrátt fyrir
hæfileika sína og virðast gjörsneydd-
ir möguleikanum lil ])ess að geta lát-
ið sjer fara fram. Og þeir una þessu
sjálfir.
Það geta legið ýmsar ástæður til
þessa, meðal annars sú, að þeir „una
þessu sjálfir". Fyrsta skilyrðið til
]>ess að láta sjer fara fram er auð-
vitað það, að una ekki sjálfur því
sem er, en setja sjer það mark, að
komast lengra. Þar reynir á hugann.
Því að það eru ekki orðin, sem liggja
til alls fyrst heldur hugurinn. Það
eru til menn, sem eru hinir frökk-
ustu í heyranda hljóði og segja frá
ótal áformum, en koma samt engu i
framkvæmd. Þá vantar það sem hak
við orðin verður að vera: hugann!
Viljann! Áræðið! Alt sem heitir
tilraun fer á tvo vegu, ef í hana er
ráðist. Hún tekst eða lekst ekki. En
sú tilraun sem ekki er reynd fer
ekki nema á einn veg: Hún tekst
ekki. Það er eins með lilraunirnar
og happdrættið, að stundum fær
inaður núll og stundum vinning, með
þeim mismun þó, að vinningarnir í
tilraunastarfseminni eru miklu fleiri
en í happdrættinu. Og í happdrættinu
getur maður aldrei vitað fyrirfram
l-.vort maðúr vinnur eða ekki, en við
tilraunina dæmir maður sjálfur lík-
urnar á því livort maður vinni eða
ekki, og hagar sjer eftir þeim líkum.
Það er svo með lífið, að það er
sjaldan sem það gefur áhættulausan
leik á borði. Sá sem vill lifa án þess
að standa í stað, verður jafnan að
leggja eitthvað í hættu. Framtaks-
sömu mennirnir leggja i liættu og
leika leikinn á skákborði lífsins, þó
að hann.sje vafasamur. En liugleys-
ingjárnir ekki. Þeir húgsa ávalt um
hverju þejr sleppi og hafast ekki að.
En svo eru líka til menn, sem eru
svo fjarri þ.ví að láta hug ráða hálf-
um sigri, að jafnvel þó að þeim ber-
ist upplögðu leikirnir upp í hend-
urnar ])á nota þeir l)á ekki samt.
Þeir geta ekki hugsað upp fyrir sig.
Þeir eru ánægðir með alt eins og
það er, þeir vilja standa i stað. Það
er að visu svo um þessa menn, að
þeir taka ekkert frá öðrum og eru
meinlausir. En þeir eru gagnslaúsir
lika. Straumur framfaranna líður
framhjá þeim, þá dagar uppi og drag-
ast aftur úr. Kyrstæðu mennirnir eru
liemlar á hverri þeirri þjóð, sem í
framför er.
---o---
Meira en tveir áratugir eru nú
liðnir síðan hafist var handa um
fjársöfnun til þess að reisa i Saur-
bæ á Hvalfjarðarströnd kirkju til
minningar um Hallgrím Pétursson.
Hugmyndina átli að sögn Friðrik
Bjarnason kennari i Hafnarfirði, en
sjera Einar prófastur Thorlacius ætla
jeg að fyrstur hafi lireyft henni opin-
berlega. Það gerði hann á hjeraðs-
fundi Borgarfjarðarprófastsdæmis.
Henni var þegar ákaflega vel tekið
og bezt af þeim, sem merkastir voru
og vitrastir, eins og t. d. Þórhalli
biskupi Bjarnasyni. Hann átti þá
skammt ólifað, en meðan hans naut
við, studdi hann málið af þeirri rök-
föstu snild, sem einkendi alt mála-
fylgi hans, hins spaka manns og
prúða. Ekki hefir síður verið ein-
dreginn stuðningur Sigurðar prófess-
ors Sívertsens og ritgerð hans í
Prestafjelagsritinu er ef til vill hið
allramerkasta, sem um það hefir verið
ritað. En hina eiginlegu forgöngu
málsins má segja að sjera Einar
Thorlacius liefði einn á liendi um
ákaflega langt skeið og enn starfar
hann að þessu áhugamáli sínu, enda
l>ótt Ólafur B. Björnsson tæki við
leiðsögunni 1933. Ifún hefir síðan
verið í hans höndum og má nálega
segja að í þessu máli hafi hann lyft
Grettistaki. Sjóðir kirkjunnar (bygg-
ingarsjóðurinn) hefir síðan margfald-
ast og mun nú vera farinn að nálg-
ast 80 þúsundir. Langmest liefir fjeð
komið fyrir atbeina Hallgrimsnefnd-
anna, sem starfað hafa nú um þriggja
ára skeið í flestum sóknum landsins.
Starf margra þeirra hefir verið svo
merkilegt að vafalaust verður ein-
liverntíma um ]>að ritað, enda ber svo
að gera. í vörslum landsnefndarinn-
ar eru líka svo mikil gögn til um
þetta efni að um það mælti rita ræki-
lega, þótt allir væru þeir fallnir
frá, sem skjiilin geyma.
Á þessum siðustu deilusömu tím-
um eru það ef lil vill aðeins tvö
mál. sem þjóðin hefir borið gæfu til
að bera uppi með óskiftum vilja,
slysavarnamálið og Hallgrímskirkju-
málið. í hvorugu hefir nein flokka-
skifting ]>ekst. Þannig hefir það engu
breytt, hvernig skiftst hefir um ríkis-
stjórn, ávalt átti Hallgrímskirkjumál-
ið þar vísan stuðning, enda mun það
sýna sig, þegar saga þess er rituð.
að það er ekki smáræðis-lijálp, sem
úr þeirri átt hefir komið.
Talsvert hefir landsnefndin orðið
vör ólíkra sjónarmiða um það, hve
vcgleg kirkjan ætti að vera. Eins og
vænta mátti hefir þess orðið vart,
að til eru þeir menn, sem aldrei hafa
gert sjer það ljóst, hvilík vansæmd
þjóðinni ]>að er, að liin oft um talaða
latækt hennar skuli koma fram í
marg stækkaðri mynd í guðshúsum
þeim, er hún reisir. Þessir menn
hafa þann skilning, að þá væri við-
unanlegl ef kirkja sú, sem öll þjóð-
in reisir með aldarfjórðungs fjár-
söfnun til minningar um Hallgrím
Pjetursson, ber eitthvað dálitið af
almennri sóknarkirkju i sveit, eins
og þær gerast nú. Sem betur fer er
þessi skilningur (nei, skilningsskort-
ur) óðum greinilega að breytast. Á
hina liliðina eru aftur þeir, sem hafa
fullan skilning á málinu og brýna
landsnefndina um að halda því fram
í samræmi við hann. Að sjálfsögðú
væri nefndinni þetta ljúfast, en það
er langt frá því að hún treysti sjer
1 i 1 þess, og þó að hún efi ekki að
síðari límar muni telja að markið
liafi verið of lágt sett, hefir hún kos-
ið að fara meðalveginn. Með þvi
móti treystir hún þvi líka, að þess
verði nú skamt að bíða, að þjóðin
leggi fram það fje, sem á vantar til
þess að endanlega verði liafist handa
um byggingu kirkjunnar. Undirbún-
ingsstarf hafa sóknarmenn þegar
unnið mikið og munu væntanlega
halda því áfram í vor.
Nú er svo komið að Fálkinn getur
í dag sýnt lesendum sinum mynd af
Hallgrímskirkju eins og lnin er fyrir-
liuguð. Hefir verið gert trjelíkan
eftir uppdrætti próf. Guðjóns Sam-
úelssonar þeim, er samþyktur hefir
verið. I kirkjunni er 200 manns ællað
sæti, en auk þess verður allgotl gólf-
rúm, svo að miklu fleiri geta kom-
ist inn. 1 framkirkjunni verður sjer-
stök vctrarkapella og munu þar verða
sæti fyrir nær 30 manns. Uppi í
stöplinum, sem er 22 metra hár, verð-
ur m. a. bókasafn. Þar er vonast til
að geymdar verði allar útgáfur af
ritum Hallgríms, þýðingar þeirra á
erlend mál o. fl. Er mælt að nafn-
kunnur maður lijer í Reykjavík eigi
mikið safn Passíusálma (þar á meðal
fyrstu útgáfu), sem hann ætlar að
gefa kirkjunni. Hugsanlegt er, að
þítrna verði fleiri minjar um Hall-
grim. Sagt er að gleraugu lians .sjeu
enn til í Kaupmannahöfn og væri
skemtilegt að kirkjan eignaðisl þau.
Kirkjunni liafa þegar gefist þeir
gripir, sem til gersema mega teljast.
Má t. d. nefna hinn mikla silfurka-
leik og patinu, sem dr. Árni Möller
hefir gefið. ónefndur Reykvíkingur
hefir gefið 1000 kr. lil altaristöflu.
En ]>ó að gefendur slíkra gripa leyni
nöfniun sínum, verða þeir að sætta
sig við þá tilhugsun, að hulunni verði
lyft, þegar þeir eru sjálfir horfnir
hjeðan, því þá verða nöfn þeirra letr-
uð á hina gefnu muni.
Stærsta gjiif, sem kirkjunni enn
hefir borist er 10,000 kr. dánargjöf
Einars Þorgilssonar alþingismanns.
Allmargir hafa gefið 100 kr. til ævi-
sagnabókarinnar, vegna látinna vina
eða skyldmenna.
Upphaflega var svo til ætlast að
kirkjan yrði reist yfir gröf Hall-
gríms, og með þeim liætti. sem Sig-
urður P. Sívertsen hafði bent á að
skemtilegast væri. En ástæður hindr-
uðu að þetta gæti orðið. Var henni
]>á valinn staður á liól einum til
landnorðurs frá kirkjugarðinum. Iin
jafnframt var garðurinn stækkaður
mjög og umhverfis kirlcju og kirkju-
garð verður stór skrúðgarður, sem
nú er búið að> girða. Sá garður verður
undir umsjá skógræktar ríkisins, enda
ei tilhögun hans eftir fyrirmælum
Hákonar Bjarnasons skógræktar-
stjóra.
Póstkort af Hallgrímskirkju eru
nú að koma á markaðinn og verða
seld til ágóða fyrir byggingarsjóð-
inn. Sn. J.
Ölafiw Kvaran ritsímastjóri
verður 'i0 ára 5. mars.