Fálkinn - 21.08.1937, Qupperneq 14

14
F A L K I N N
Panamasknrðurinn.
Hugmyndin um að grafa skurfi
gegnum Panamaeiðið er að kalla
jai'ngömul kynnum hvítra manna af
Ameríku. Á 1 (5. öld voru talsverí
miklar samgöngur um eiðið og menn
fóru þar um með múlasna, klyfjaða
gulli og silfri, frá Panaraa á Kyrra-
hafsströndinni til Colon við Atlants-
haf, en leiðin um frumskóginn og
mýrarnar var hættuleg og margir
fórust í jieim ferðalögum.
En í þá daga skorti menn verks-
vil'og áhöld til þess að ráðast í slíki
fyrirtæki. Það var ekki fyr en á
árunum 1880—90 að afráðið var að
grafa skurðinn og var fjelag stofnað
lil þess í Frakklandi og Lessep.s,
sem þá hafði fyrir skömmu lokið
við að grafa Súesskurðinn, var falið
að stjórna verkinu. En þessi tilraun
fór hörmulega. Verkamennirnir
lirundu niður eins og flugur al'
malaríaveiki og franskir ráðandi
menn urðu uppvisir að stórkostleg
um fjársvikum í sambandi við verk-
ið. Uni miljard frankar fóru í súg-
inn og fjöldi kunnra manna voru
dæmdir í fangelsi, þar á meðal
Lesseps sjálfur. Er þetta Panama-
mál eitt af frægustu fjársvikamálum
heimsins.
En Bandaríkin voru reiðuhúin til
að hirða reiturnar eflir fyrirtækið
og keyptn þær af þrotahúinu fyrir
slikk. Þeim tókst að gera Panama
að sjálfstæðu lýðveldi að nafninu
til, en höfðu yfirráðin yfir því sjálf-
ir. Og nú var sendur heill her af
verkfræðingum og verkamönnum lil
Panama. En áður en verkið sjálfi
hófst var unnið að því í tvö ár av>
ræsa fram mýrarnar og drepa í þeim
flugurnar, lil þess að afstýra pest-
i nn i.
Verkið hó'fst árið 1903 og 3. ágúst
1914 fór fyrsta skipið gegnum skun’-
inn. Hann hafði kostað 452 miljónir
dollara en hann hefir horgað sig
eigi að síður. Fyrsta árið fóru 1075
skip um skurðinn, en nú hcfir tala
þeirra fimmfaldast.
Panamaskurðurinn er 81,0 km.
langur, frá Colon til Balboa og skip-
in eru átta tíma að fara gegnur.i
liann. Með þremur öfiugum skipa-
sligtim er skipunum lyft 20 metra
yfir sjávarmál á hálfum öðrum tíma
og eru þau þá komin jafnhátt Gat-
unvatninu, en um það liggur leiðin.
Gatunvatnið er 420 ferkilómetrar a
slærð og var myndað með fyrir-
hleðslum yfir farveg Chagresárinnar.
Nú sigla skipin milli pálmaklæddra
eyja, þar sem áður var frumskógur.
Culebrafjallgarðurinn var versta tor-
l'æran á leiðinni og er enn, þvi að
þar hrynur stundum í skurðinn svo
að samgöngur teppast.
Gnllhreistrið
og undrahðllm.
í Nagoya í Japan er ein merkasta
höll austurlanda. Höfðingi einn í
Nagoya gaf óvinum sínum Jeyfi til
að byggja höll á þessum stað og
var smíðinni lokið árið 1611. En þá
fór hann með her manns á hendur
þeim og tók af þeim höllina. Þeir
höfðu varið öllu sínu fje i hana og
voru orðnir svo latækir, að þeir
gátu ekki Ieigt sjer her til að veitn
viðnám.
Höll þessi er há bygging, af forn-
um austurlandahúsum að vera: fimm
hæðir. Er afarsterkur múrstallur
undir allri höllinni og sjálf er hún
hygð sem vígi. Þar eru í veggjunum
leynihólf fyrir fallbyssukjafta, op til
þess að renna sjóðandi olíu og
bráðnu blýi yfir fjandmennina og
kastvopn til þess að fleygja grjóti á
þá. Höllin er viggirt enn í dag og
DANIR í NORÐUR-ÞÝSKALANDI
liafa einskonar þjóðræknisfjelag lil
veindunar þjóðareinkennum sinum
og tungu og er aðalsetur jiess í
Flensborg, sem fyrrum var danskur
bær. A hverju ári hafa þeir ársþing
i Flensborg og er myndin hjer að
ofan af síðasta jiinginu, sem haldið
var i Duborg-skólanum í Flensborg.
F'ór meðal annars fram skátasýning
i skólagarðinum og er myndin tekin,
þegar henni var að Ijúka.
•: ':'J;:::::::
5
KONUNGSHEIMSÓKN í TÖNDER.
Tönder er einn syðsli bærinn,
sem Danir eignuðust við endurheimt
Suður-Jótlands og liggur mjög ná-
lægt landamærum Þýskalands. Kon-
ungur og drotning fóru þangað i
heimsókn í vor ásamt krónprinsinum
og krónprinsessunni og tii virðingar
geslunum sýndu bæjarbúar burtreið-
ar. að fornum riddarasið, og sjást
þier hjer á myndinni. Veitti konung-
ur þeim verðlaun, sem hlutskarp-
astir urðu. Neðst á myndinni sjest
hánn vera að tala við einn úr móf-
tökunefndinni. 1
menn geta setl klukkuna sína eftir
skotinu, sem hleypt er af daglega á
hádegi. Þar er fjölment setulið.
Salirnir i höllinni eru íburðar-
miklir, með miklum útskurði og
frægum málverkum. Eitl málverkið
er af tígrisdýri, sem er svo eðlilegt,
að málarinn vildi ekki mála i það
augun, svo að menn dyttu ekki utu
dauðir af hræðslu er þeir sæju það.
Þegar komið er inn i hallargarðinn
er alt með miðaldasniði, en bærinn
umhverfis er bygður í nýtískustíl og
liefir stækkað svo á siðustu áratug-
um, að þar eru nú yfir miljón ihúar.
Tokíó og Osaka eru stærri en fjórð.i
miljónaborgin er Kioto. Hefir horgin
einkum bygst vegna verslunar og
iðnaðar.
Uppi á þakinu á höllinni eru
Iveir drekar útskornir, og er hreistr-
ið á þeiml gerl úr hreinu gulli og
er margra miljón króna virði. Einu
sinni er sagl að maður einn hafi
freistað þess að komast að drekun-
um með því að hengja sig neðan í
stóran flugdreka. Ætlaði hann að
slela gullinu. Þelta mistókst, en til
þess að fyrirbyggja að gullhreistr-
inu yrði stolið, var sett sterk grind
úi stáli kringum drekana. En núna
í vetur hefir saint einhverjum tek-
isl að ná í Jietta dýrmæla gullhreist-
ur. Það hafa horfið af drékanum 58
hreisturplötur og eru þær taldar um
miljón króna virði.
----x----
UPPÁHALDSDAGAR PÁSKANNA.
Hjá páskunum eru, ef svo mætti
segja nokkrir uppáhaldsdagar, sem
jiá ber sjerstaklega oft upp á. Eins
og menn vita gelur páskana borið
upp á 35 daga, frá 22. mars lil 25.
ápril, en þeir dagar sem páskana ber
langoftast upp á eru 31. inars og
11. apríl og 10. aþril. Hefir páskana
horið 26 sinnum upp á jiessa daga
í siðuslu 600 ár. Á sama tíma hefir
páskana aðeins einu sinni borið upp
á 24. mars og það var árið 1799.
Fyrsti dagurinn sem páska getur
borið upp á er 22. mars og hefir Jiað
orðið fjórum sinnum á síðustu 400
árum, nefnilega árin 1598, 1693, 1761
og 1818.
Það er algengara að páskarnir sjeu
seinl en snemma á timahilinu sem
um er að ræða. Á síðustu þrjú
hundruð árum hefir páskana borið
þrisvar upp á 25. apríl, hefnilega
1666, 1764 og 1886. Næsta skifti
sem páskana ber upp á þcpnan dag
verður árið 1943.