Fálkinn - 18.08.1939, Síða 12

12
F Á L K I N N
STANLEY SYKES:
Týndi veðlánarinn.18
huga sjer, og fór í fjölleikahús, og skemli
sjer ágætlega við að horfa á gamanleikara
og fimleikamenn.
X. kapítuli.
RJETTARHALDIÐ.
Charles Domville Esq. logfræðingur var
dómari í lijeraðinu, sem Southbourne taldisl
til. Hann var maður í meðallagi vel gefinn,
sem hafði aldrei komist inn í starf sitt með
Jífi og sál og hafði lagt ýmislegt fyrir sig
um æfina. Hann hafði verið blaðamaður, á
ófriðarárunum var hann skeytaskoðari, kosn-
ingasmali og frambjóðandi til þingsins, og
fyrir þau afskifti sín af stjórnmálum hafði
honum tekist að ná í dómaraembætti (sem
er æfilangt starf) fyrir atbeina flokks síns.
Af einbverri ástæðu, máske af meðfæddu yf-
irlæti eða máske af því að hann fann i hjarta
sínu til þess, að liann var ekki nema miðl-
ungsmaður, gerði hann sjer mjög far um, að
láta á því bera hve embætti hans væri virðu-
legt.
Það er alveg satt, að konunglegir dómar-
ar eru mjög þarfar persónur. Starf þeirra
er að varðveita óskaddaða hina rótgrónu
virðingu fyrir mannhelginni, sem er máske
enn rótgrónari [í Englandi en í nokkru öðru
landi veraldar, og dómarinn hefir í hundruð
ára og er enn þann dag í dag máttkasti
vörður þessarar mannhelgi. 1 því tilefni hefir
honum verið gefið allmikið vald. Hann getur
kallað saman kviðdóm og neytt vitni til að
mæta og látið þau vinna eið að framburði
sínum, hann getur úrskurðað fólk í Varðhald
og dregið það fyrir lög og dóm. Því mætti
bæta við, að dómarinn beitir nærri því altaf
valdi sínu með prúðmensku og nærfærni.
Það var því ekki úr vegi, að Domville teldi
starf sitt virðingarstöðu, en það er hætt við,
að það hafi verið persónulegar hvatir sem
þar rjeðu, og meðvitundin um, að því meira
sem fólk virti dómstólinn því meira virti
það sjálfan hann.
Honum var illa við sparnaðarráðstafanir
þær, sem gerðar höfðu verið á stríðsárunum,
að afnema kviðdóma nema í sumum mál-
um. Honum fanst ekkert varið í að sitja í
dómi, þar sem hann var ekki sjálfur i full-
um skrúða og umkringdur af kviðdómend-
um. Þessvegna líkaði honum þetta mál: það
varð að sjálfsögðu að koma fyrir kviðdóm,
þar sem það var sakamál, sem bæði Scot-
land Yard og innanríkisráðuneytið höfðu
fjallað um. Og þetta mál hafði vakið athygli
og mundi vekja enn meiri athygli; blöðin
voru farin að nota þriggja dálka fyrirsagn-
ir á það, og þarna voru komnir fleiri
blaðamenn, en stúkan þeirra í dómssalnum
rúmaði.
Mr. Sliaw, blaðamaður frá „The Gazette“
og mr. Blake, blaðamaður, ritstjóri og eig-
andi „The Reporter“, sem í mörg ár liöfðu
verið einu ábúendur blaðamannastúkunnar
(tveir stólar) í dómsalnum í Southbourne,
voru nú ekki einir um liituna, lieldur voru
þeir að kafna í hóp ungra og ákafra manna,
sem vopnaðir voru með minnisbókum og
blýöntum. Tóku þeir sjer sæti i fremstu á-
heyrendabekkjunum í salnum. Á bekkjun-
um fyrir aftan var orðið fult af áliorfendmn
hálftíma áður en rjettarhaldið liófst.
Charles Domville Esq., pefvislegur maður
með skolóttar augnabrúnir og sköllóttan
haus, sem hann reyndi að hylja með nokkr-
um gisnum og löngum liárum, var á eintali
við Drury og var ekki í sem bestu skapi.
Hann tugði pennaskaftið og ygldi sig framan
i rólega manninn, sem stóð fyrir framan
hann. Minnugur virðingar sinnar sat liann
meðan á samtalinu stóð, en bauð ekki hin-
um manninum sæti. Það er oftast svo, að
lítilsmegandi menn leggja mikla áherslu á
ytri siði, en hinir ekki, sem betur mega.
Naiioleon var eins og grátitlingur i páfa-
gaukahóp, þegar hann var innan um mar-
skálka sína — en aðeins á yfirborðinu.
„Þjer viljið ekki láta minnast meira en
nauðsynlegt er á Derrington eða Laidláw?
Hversvegna ekki?“ spurði Domville önugur.
„Yegna þess að inálið er engan veginn út-
kljáð ennþá. Það verður vitanlega ekki hjá
því komist að minnast á liann, en við meg-
um fyrir hvern mun ekki láta vitnast, að
liann hafi verið settur í fangelsi."
„Hvað var nafnið? Hvorn þeirra? Er þetta
einn maður eða tveir?“
„Aðeins einn, að því er við besl vitum.
Laidlaw er rjetta nafnið en Derrington er
gerfinafn. Hann er í gæsluvarðhaldi núna,
grunaður um innbrotsþjófnað hjá Levinsky,
sem jeg býst við að við getuni sannað á
hann. Hann ljet eftir sig fingraför á hurðar-
húninum á peningaskápnum."
„Gerði liann það? Er það satt? Jeg hjelt
að glæpamenn væru altaf með hanska.“
„Þeir eru það — þeir útförnu. En þetta var
fvrsta tilraun þessa manns, og liann var
kunnáttulaus. Og svo var aðalviðfangsefni
hans annað, innbrotið var aðeins aukaatriði.
Við höfum líka kært hann og konuna hans
fyrir liftryggingarsvik, og við vitum að við
getum sannað þau, jafnvel þótt hitt bregðist.
En við teljum vist, að liann liafi verið riðinn
við dauða og livarf Levinskys, en vitum ekki,
hve margir liafa verið í vitorði með honum.
Konan hans. hefir áreiðanlega verið það,
vegna þess að hún lijálpaði honum að falsa
heila jarðarför og tók sjálf út líftryggingar-
fjeð. Hitt vitum við ekki, hvort hann hefir
haft fleiri sjer lil aðstoðar. En hafi svo ver-
ið, þá viljum við lielst ekki að þeir frjetti
of mikið. Gallinn er, að við höfum ekki
sannanir í þessu máli ennþá, og þessvegna
getum við ekki beðið yður um úrskurð eins
og um morðmál væri að ræða.“
„Þegar jeg þarf upplýsingar um, livort
jeg eigi að gefa út morðmálsúrskurð, þá læt
jeg vita, fulltrúi,“ sagði dómarinn fokvond-
ur. „Jeg geri ráð fyrir að jeg yfirheyri um
dauða þessa manns á venjulegan hátt, og ef
lögreglan heldur sjer aðeins við það sem
sannað er, í framburði sínum, þá geri jeg
ekki ráð fyrir að þurfa að minnast einu orði
á handtöku Derringtons. Innbrot og vá-
tryggingasvilc snerta ekki þetta rjettarhald
á nokkurn hátt.“
„Þá er okkur nóg. Jeg var ekki að gefa
i skyn, að það yrði farið út í aukaatriði i
rjettarhöldunum, en sumum kviðdómendum
hættir við að halda sjer ekki við efnið.“
„Jeg liefi tíu ára reynslu af kviðdómend-
um,“ tók Domville fram í, „og jeg skal á-
reiðanlega halda þeim við efnið.“
Ivlukkan í turninum á móti sló liólftíma-
slag og dómarinn, sem var stundvís maður
stóð upp og opnaði dyrnar fram í rjettar-
salinn. i
„Tildurasni!“ hugsaði Drury með sjer og
fór út úr stofunni um óæðri dyrnar og gang-
inn, sem lá inn í rjettarsalinn framhjá bið-
stofu vitnanna.
Þrótt fyrir ýmsar veikar hliðar, var Dom-
ville í mörgu tilliti dugandi dómari. Hann
liafði fengið lipran talanda meðan liann var
blaðamaður og kosningasmali, og lionum var
lagið, að greina sundur flókið efni og lýsa
því á óljósan hátt. Og þeim dómara, sem það
kann, má margt fyrirgefa. Hann byrjaði á-
valt athöfnina með dálitlum ræðustúf til
kviðdómendanna og lýsti skyldu þeirra og
starfsaðferð.
„Herrar mínir,“ byrjaði liann þegar hann
hafði sest og kviðdómendurnir líka, „þið er-
uð kvaddir liingað til að gefa vitnisburð um
dauða manns eins, sem grafinn hefir verið
undir nal'ninu Laidlaw. Eins og þið vitið, þá
var líkið, snn þið hafið liaft tækifæri til að
skoða, tekið upp úr gröfinni, að undangegn-
um rannsóknum, sem gerðar liafa verið al'
lögreglunni hjer á staðnum ásarnt fulltrúa
frá Scotland Yard. Þið munuð fá að vita, af
skýrslu lögreglunnar, hversvegna þessar ráð-
stafanir hafa verið gerðar. Og af skýrslu
læknisins frá innanrikisráðuneytinu munuð
þið sjá, af hvaða sjúkdómi eða ástæðu þessi
dáni maður hefir andast. Þegar þið hafið
heyrt þessar skýrslur er það ykkar að dæma
um hver maðurinn var — og það eru líkur
lil, að það sje ekki sá maður, sem gefið var
i skyn — og hver ber ábyrgð á dauða lians,
svo framarlega, sem liann hefir ekki orðið
af eðlilegum orsökum. Kallið á fvrsta vitnið,
gerið þjer svo vel!“
Rosenbaum var leiddur upp í vitnastólinn
og eiðfestur, við gamla testamentið að liætti
Gyðinga. Hann sagði frá þvi, er hann sakn-
aði húsbónda síns og leitaði á náðir lögregl-
unnar.
„Vill nokkur spyrja?“ sagði dómarinn við
kviðdómendurna.
„Já, dómari,“ svaraði formaður kviðsins.
„Mig langar að spyrja vitnið, hversvegna það
hafi óttasl svona fljótt, að hvarfið væri
grunsamlegt.“
Rosenbaum lýsti vanafestu og venjum hús-
bónda síns itarlega þangað til formaðurinn
kvaðst vera ánægður með skýringuna, og nú
vjek vitnið frá. Ridley, sem kom næstur,
hvíslaði að honum, að liann skyldi ekki fara
langt, því að bann mundi bráðlega verða að
mæta aftur. Settist skrifarinn þá niður en
Ridley steig upp í vitnastólinn. Hann vann
eiðinn með svoddan leikni, að það var eins
og liann hefði verið sisverjandi alla sína æfi
og síðan gaf liann ágrip af byrjunarrannsókn
unum. Hann skýrði frá hvernig grunur lians
liefði beinsl að liúsinu í Castle Road, hvern-
ig honum liefði brugðist brjef frú Laidlaw,
og að hann liefði beðið um hjálp, eftir að
honum varð ekkert ágengt sjálfum.
Áheyrendur sátu hljóðir eins og steinar
og þegar hann vjek frá heyrðist lágur klið-
ur í salnum. Nú var Drury næstur. Blaða-
mennirnir njeru þreytta úlfliðina og brutu
heilann um undirfyrirsagnirnar.