Fálkinn - 01.03.1940, Qupperneq 4

4
F A L K I N N
Lengi varðist Maclrici árásum uppreisnarmanna. En þar kom, að hún fjell. Þessi mgnd er þaðan. Stórlujs-
ið er hin fyrverandi konungshöll.
FRANCOÁ FLÓTTA
Eins cg flestir byltingaforingjar hefir Franco, núverandi
einræðisherra á Spáni, þurft á því að halda að flýja. í
júlí 1936 leyndi enskur liðsforingi og dóttir hans Franco
í flugrjel á leiðinni milli Teneriffa og Marokko.
Spænska borgarastyrjoldin,
sem geisaði í hálft þriðja ár og
var umræðuefni allar veraldar-
innar á hverjum degi á þeim ár-
um, er nú ekki lengur dægur-
mál, — hún er orðin stórviðburð-
ur, sem ritast óafmáanlegum
stöfum á spjöld veraldarsögunn-
ar. Það sjáum vjer á því, til
clæmis, að Þýskaland hefir fyrir
nokkru viðurkent )>að hiklaust,
að þýskir Iierflokkar hafi í stór-
um stil stuðlað að því, að
spænska lýðveldisstjórnin var
niður kveðin með fasistabvlting-
unni. Og Þjóðverjar lýsa því
meira að segja hisþurslaust yfir,
að hersveitir þeirra hafi barist
með uppreisnarmönnum frá upp-
hafi hyltingar, því að þeir segja,
að fyrstu Þjóðverja-herflokkarn-
ir hafi komið til Spánar i júlí-
lok 1936; en fasistahyltingin gegn
alþýðustjórninni hófst 17. júlí.
IJýsku nasistarnir ljetu því ekki
lengi standa á hjálp sinni við
uppreisnarfalangistana spænsku.
18. júlí hraust uppreisnin út
í Marokko og daginn eftir, 19.
júli, lenti Franco hershöfðingi
i Burgos, en sú horg varð síðar
aðalaðsetursstaður uppreisnar-
manna, sem kunnugt er.
En eru það allir af lesendum
„Fálkans“, sem hafa heyrt um
j)á ævintýralegu athurði, sem
gerðust áður en Franco kom til
Burgos í upphafi byltingarinnar?
Já, svona er það oft, að smá-
atburðir valda miklu um úrslit
heimsögulegra viðhurða. Vitið
j>ið }>að öll, að Franco átti J)að
erlendum vinum sínum að þakka,
að hann komst til Burgos í tæka
líð. Þessir vinir voru: enski rit-
höfundurinn Ilugh Pollard, sem
líka er liðsforingi, dóttir hans,
indæl stúlka, Díana að nafni og
vinkona hennar. Þessu fólki á
Fransisco Franco j)að að j)akka,
að hann komst til Marokko sama
daginn, sem ákveðið var, að upp-
reisnin hrytist út. í Teneriffa
steig hann inn í flugvjel, ásamt
Pollarcl liðsforingja og fylgifisk-
um hans, — en Franco var ])á
ekki í spænskum liðsforingja-
húningi, — hann var dulklædd-
ur sem arahiskur höfðingi.
Frásögn Pollards majórs.
Fnskur blaðamaður kom ný-
lega að máli við Hugli Pollarcl
majór, þann sem hjálpaði
Franco til að komast leiðar sinn-
ar. En hann hýr á Iandssetri
síiui í Sussex í Suður-Englandi.
En þegar þetta samtal átti sjer
stað, var majórinn einmitt ný-
kominn úr ferðalagi lil Spánar.
Hafði hann verið þar gestur
Francos og verið viðstaddur sig-
urhátíðina í Madrid.
Majórinn sagði viðstöðulausi
l'rá liinu ævintýralega flugi sínu
og tveggja ungra stúlkna og
spænsks liðsforingja, Don Luis
Bolin. Þau lögðu af stað frá
Croydons-flughöfninni 11. júlí
1936. —
Opinherlega var það látið heita
svo, að majórinn og fylgifiskar
hans ætliiðu í skemtiför til Kan-
arí-eyjanna. En tilgangurinn var
í raun og veru hvorlci meira njc
minna en það, að frelsa Franeo
hershöfðingja, sem þá var í út-
legð á Teneriffa. Svo átti að
flytja hann á laun til Marokko,
cn þar átti fascistauppreisnin að
hrjótast út 18. júlí. Ungu stúlk-
urnar tvær voru látnar l'ljóta
með til þess að skemtiferðalagið
væri trúlegra.
Enginn Spánverji var líklegur
til að levsa þetta hlutverk af
hendi, svo að það heppnaðist,
því að spænska stjórnin ljet
marga njósnara líta eftir fram-
ferði Franco á eyjunni.
Stjórnin hafði skipað hinn
unga hershöfðingja æðsla stjórn-
anda kanarisku evjanna, og liann
átli að hafa aðsetur i Santa Cruz
á Teneriffa, til að hann dveldist
sem lengst í burtu.
En hann revndist samt sem
áður engan veginn nógu langt í
hurtu, því að jiaðan stjórnaði
liann undirhúningi spönsku I)ylt-
ingarinnar. 13. júlí revndii þrir
menn að myrða Franco liers-
höfðingja, en j)að mistókst og
lífverði Francos tókst að liafa
hendur í liári tilræðismannanna.
Og nú heið Franco j)ess eins, að
fylgismenn hans í Marokko gæfu
honum merki um að koma, og
að hinir enslcu vinir lians kæmi
og flvttu liann á laun á áfanga-
staðinn.
Kærkomið mannslát.
Pollard majór og fjelagar hans
urðu að viðhafa hina mestu var-
úð og lagni til j)ess að koma
ekki upp um hinn raunverulega
tilgang l'erðarinnar. A flugferð-
inni til Kanarí-eyjanna komu þau
við í Bordeaux, Biarritz, Lissa-
bon og Cacahlanca, og á öllum
jæssum stöðum komu einhverj-
ir Spánverjar á vettvang að hitta
inajórinn. Þeir voru þungbúnir
og dularfullir á svip og þurflu
allir nauðsynlega að tala einslega
við majórinn. Alt var undirhúið
af mestu nákvæmni. Flugferð-
inni lauk á Gando-flugvellinum,
nálægt Las Pahnas og jiaðan
hjeldu svo majórinn og ungU
stúlkurnar sjólciðis með póst-
skipinu til Teneriffa og þar hittu
þau Franco, og var látið líta svo
út, að Jæir endurfundir hefðu
orðið af tilviljun. Þetta var 16.
júli, svo að |)að var ekki nema
tveggja daga frestur til að ná
til Marokko.
Aðalerfiðleikarnir voru i því
fólgnir að koma Franco burt frá
eynni. En hjer kom tilviljunin
til hjálpar. Bahnes hershöfðingi
í Las Palmas fórst voveiflega;
var að hreinsa hvssu sína og varð
fyrir skoti.
Xokkru eflir að Franco hafði lekið Madrid hjelt hann iburðarmikla sig-
urhátíð, og þangað bauð hann Pollard majór. Myndin sgnir Franco í
sigurvegara-skapi á sigurhátíðinni.