Fálkinn - 24.05.1940, Blaðsíða 5

F A L K I N N

hann kom aldrei meira frani. Hvort
hann hefir verið myrtur eða hvað
orðið liafði af honum var hreinasta
ráðgáta. Þó hallast menn alment nú
orðið að þvi, að keppinautar hans
hafi komið lionum fyrir kattarnef.
Það er merkilegt, ef kvikmyndirnar
eiga ekki eftir að sýna einhverntim i
þennan æsingaratburð. Þó að upp-
fyndingin kæmi aldrei i dagsins ljós,
vakti hún geysimikið umtal og ekki
síst fyrir það, hvernig fór fyrir höl'-
undi hennar, og það leið ekki á
löngu þangað til tveimur samlönd-
um hans tókst að finna upp nothæf
tæki.
Þessir menn voru bræðurnir Louis
og August Lumiére, sem báðir vomi
ljósmyndarar i París. Tæki þeirra er
i grundvallaratriðum fyrirmyndin
að þeim kvikmyndatækjum. sem
notuð eru nú á dögum. Það er kan-
ske rjett að geta þess, að á heims-
sýningunni i Chicago árið 1893 eða
Mary Plckford o</
lhiddy Rogers
Iveim árum áður en þeir bræðurnir
komu fram með sitt tæki, sýndi
Edison tæki, sem gat sýnt lifandi
myndir, en það var i sjálfu sjer ekk-
ert kvikmyndatæki. Þetta var kassi,
sem menn gátu kíkt i, einn í senn, og
sjeð þá lifandi myndir af hnefa-
leikamönnum og dansmeyjum. Þetta
tæki varð siðar mjög útbreytt á
skemtistöðum viða um heim.
28. mars 1895 sýndi Louis Lumiére
lippfyndingu sina í París í fyrsta
sinni í „Fjelaginu til eflingar þjóð-
legum iðnaði“. Eftir þvi ætti Frakk-
land, að vera föðurland kvikmynd-
anna. En Amerikumenn halda því
fram, að í mai þetta sama ár haii
majór Woodwill Latham haft full-
gert sýningartæki, og hafi hann sýnl
myndir með því, sem margir áhorf-
Cary Cooper
Xufn Edisons er tengl viö kvikmyndirnar eins og margar aörar uppgötv-
anir. Hjer sjest gamli maöurinn vera aö htusta á grammófóninn sinn.
nougtas Fairbanks Robert Donat
endiir gátu sjeð samtímis. Hinsveg-
ar er það engum vafa bundið, að
fyrsta kvikmyndaliúsið í heiminum
var opnað i Paris 28. desember 1895.
Framtakssamur maður, að nafni
Clement Maurice efndi til kvik-
ínyndasýningar í kaffihúsi sinu
„Grand Café“ við Boulevard des
Capucines með „kinematograf“; en
en það nafn hlaut tæki Lumiére.
Menn voru heldur tregir tit að trúa
því, að það væri nokkuð sjerstakt
við þessar kvikmyndir, sem lofað
var að sýna, flestir bjuggust við
einhverjum blekkingarkúnstum. 30
forvitnar sálir ljetu þó til leiðast að
sækja þessa fyrstu kvikmyndasýn-
ingu í heiminum. Eftir nokkrar vik-
ur varð aðsóknin að kaffihúsi Clé-
ments svo mikið, að hann græddi
2000 franka daglega á kvikmynda-
sýningum sínum.
Það er mjög auðvelt fyrir okkur
að gera okkur i hugarlund, hvernig
hinum fyrstu kvikmyndasýninga-
gestum hefir verið innan brjósts
undir sýningu myndanna. Það hlýt-
ur að hafa verið mjög svipað og hjá
fólki nú á dögum, sem kemur fyrsta
sinni í kvikmyndahús. Það er yfir-
leitt furðulegt, að þetta skuli vera
liægt. Margur heldur, að at-
burðirnir i myndunum sjeu raun-
verulega að gerast. Það er því ekki
nema eðlilegt, að fyrstu kvikmynda-
gestirnir í Paris liafi orðið smeykir
þegar járnbrautarlestin á hinu livíta
Ijerefti kom brunandi beint í fangið
á j)eim. Það leið yfir suma þeirra,
aðrir beygðu sig felmtraðir í sætum
sínum, en til allrar hamingju var
hún komin framhjá þegar þeir rjettu
úr sjer aftur. í fyrstu kvikmyndun-
um, sem gerðar voru bar lika mjög á
því, að hai'a eitthvað af þessu tagi,
Danielle Darrieux
sem bæði i senn gat vakið ótta og
eftirvæntingu hjá áhorfendum, svo
þeir fengu fljótt, að kynnast þeim
hrikaleik, sem hægt er að sýna í
kvikmyndum.
Einn þeirra, sem heimsótti fyrstu
kvikmyndahúsin í París, var rúss-
neska skáldið Maxim Gorki. Hann
eygði strax þá þýðingu, sem kvik-
myndirnar gætu liaft fyrir listina
og lífið i heild, en hann var hrædd-
ur um, að þessi glæsilega uppfynd-
ing ætti eftir að verða misnotuð,
eða eins og hann orðaði ])að
sjálfur: „Það er ekkert í þess-
um heimi svo stórfenglegt og fagurt,
að mennirnir geti ekki gert það
ruddalegt og misnotað það“. Þetta
Frh. á bls. l’i.
Clark Gable