Fálkinn - 07.06.1940, Blaðsíða 15

F Á L K I N N
lö
TJttLD OG SÓLSKÝLI
— Fyrirligg-jandi fjöldi tegunda og margar stærðir. —
Saumum einnig allar stærðir og gerðir,
eftir því, sem um er beðið.
Fyrirliggjandi:
Svefnpokar
Madressur
Bakpokar
Vattteppi
Ullarteppi
Prímusar i
Sportfatnaður
Ferðafatnaður allsk.
Lax- og Silungaveiðarfæri.
— Allar tjaldaviðgerðir fljótt og vel af hendi leystar. —
»QEYSIR« h.f.
Veiðarfæraverslun.
Úlafur uið Faxafen:
Nýr landnemi á íslandi.
PJETUR Á. ÓLAFSSON.
Frh. af bls. 3.
beiðni Bjarnar Jónssonar ráðherra,
á síðasta valda-tímabili hans, að ger-
ast konungkjörinn þingmaður, en til
koni þó ekki, þvi að þau umboð
fjellu þá niður, og losnaði jeg þar
liieð við þann vandann, enda hafði
jeg nógu öðru að sinna.
1905 dró I. H. F. saman seglin og
fól mjer með General-umboði að
selja eignir sinar hjer, og tóksl mjer
l>að næstu árin.
1901) keypti jeg Patreksfjörð af
fjel. og hófst þar með nýtt timal)il í
atvinnulifi mínu. Ekki bljes byrlega
fyrir mjer fyrsta árið, því að harðir
og öflugir keppináutar voru alt í
kring. En brátt náði jeg mjer þó á
strik. Jeg rak allmikla útgerð og svo
líka verslun, og á næstu árum gerði
jeg ýmsar endurbætur á staðnum.
1911 keypti jeg togarann „Eggerl
Ólafsson“ frá Englandi. Hann mun
hafa verið fjórði af fyrstu togurun-
um á íslandi, og sá fyrsti utan
Reykjavíkur. Var tilætlun mín fyrst
að gera hann út frá Patreksfirði, en
á þvi voru ýmis vandkvæði og
gerði jeg skipið þvi ekki út þaðan
nema til 1913, þá seldi jeg það til
Reykjavikur."
__ Gerðuð þjer ekki einhverntíma
úl á selveiðar?
,,Jú, þegar Norðmenn urðu að
hætla hjer hvalveiðum, keypti jeg
hvalveiðastöð þeirra á Suðureyri í
Tálknafirði, ætlaði jeg að nota stöð-
ina fyrir selveiðar. 1916 keypti jeg
gufuskipið „Axla“ frá Aalesund. í
fyrstu ferð þess í austurísinn gekk
veiðin sæmilega, fengust um 1160
selir, og var spikið 220 tunnur bræll
á Suðureyri. Gengu þessar veiðar vel
og salan góð. En ekki varð skip
þetta langlíft, því að árið eftir, er
það var á leið til Grindavíkur frá
Rvík, kom að þvi leki, út af Krísu-
vík og var það sokkið eftir hálftíma.
Við rjettarhöldin upplýstist aldrei,
hver órsökin var, en haldið var, að
skilið hefði verið eftir opið kýrauga
í vjelarúmi, eða liitt þó fremur, að
það hefði rekist á sprengidufl, sem
þá voru víða á reki. Eftir þetta var
selveiðaáforminu slegið á frest, vegna
ýmissa erfiðleika.
í september 1916 flutti jeg og fjöl-
skylda mín til Reykjavikur og sett-
umst við að í húsi, er jeg hafði ný-
lega lálið reisa og kallaði „Valhöll“.
En verslun mína í Patreksfirði rak
jeg þó áfram til 1931.
A Reykjavíkurárum mínum tók
jeg l)átt i að reka ýmis útgerðar-
fyrirtæki og vildi misjafnlega ganga
með ágóðann af þeim mörgum liverj-
um á þeim árum. Einnig hlóðust á
mig störf í ýmsum nefndum og fje-
lögum. Jeg var í stjórn Eimskipafje-
lags íslands í samfleytt 8 ár og for-
maður stjórnar helming þesstíma.“
Hvenær gerðust þjer forstjóri
Síldareinkasölunnar?
„Það var ekki fyr en 1928. Starf-
aði jeg við einkasöluna meðan lnin
tórði.“
Þjer hafið ferðast víða, m. a.
á vegum ríkisstjórnar íslands,
„Jú. 1917 vann jeg, ásamt fleirum,
að versluriarsamningum við Breta í
London fyrir stjórnina, og árið
1922 fór jeg för til Suður- og
Norður-Ameríku og til Eystrasalt-
landanna, Póllands og Tjekkoslovakiu
til að rannsaka markaðshorfur fyrir
íslenskar afurðir, og athuga mögu-
leika verslunarviðskifta.
1924 tók jeg þátt í samningum við
norsku stjórnina í Osló, um kjöt-
tollsmálið. Með mjer i þeirri samn-
ingagerð voru af hálfu íslands þeir
Jón Árnason og Sveinn Björnsson.“
— Og livar hefir yður litist best
á yður á öllum þesum langferðum?
„í Suður-Ameriku, t. d. í Ríó de
Janeiro. Þar er ógleymanleg náttúru-
fegurð og svo virðist, sem fólki ætti
að geta liðið þar vel.“
1.
Það eru liðug þúsund ár siðan
forfeður okkar fóru að byggja þetta
land, og bendir flest til, að loftslag
hafi þá verið líkt því, sem það er
nú.
En jarðfræðingarnir geta auðveld-
lega sannað, að fyrir svona tíu til
tólf sinnum lengri tíma, — það er
fyrir svona 10 til 12 þúsund árum,
— hafi loftslag verið gerólikt þvi
sem það er nú.
Þá var álíka kalt lijer og nú er í
Austur- eða Norður-Grænlandi, og
huldi samfeld jökulbreiða mestan
hluta landsins. Það voru ekki nema
skæklar á útkjálkum, og fjallatindar
nálægt þeim, sem stóðu upp úr
hjarnbreiðunni. Þetta var hin svo-
nefnda ísöld.
II.
Fuglalíf hefir því verið hjer mjög
fábrotið. Af landfuglum ef til vill
aðeins sólskríkja, kanske þó einnig
Þórshanar, rauðbrystingar, hrafnar
og rjúpur. Af sjófuglum hafa hjer
líka verið fáar tegundir, en vafalaust
helst þær er nú verpa lengst norður
eftir Grænlandi, svo haftyrðill og
liávella. Hávellan er andategund, er
heldur sig á sjónum á vetrin, en
verpir við ósalt vatn á sumrin. Hún
kann enn vel við sig lijer, og er
/*//*Jr+/r+/t*/r»//*/r>rr*it*tr*/t*//*/f+S/+/r+/f+/r*//+s/^//+s/+s/*//*s
— Þjer hafið verið konsúll fyrir
erlend ríki?
„Já, jeg hefi verið norskur og
brasilianskur konsúll hjer.“
Þvi miður var þess ekki kostur að
tala meira við Pjetur A. Ólafsson að
þessu sinni. En það er áreiðanlegt,
að liann liefir frá mörgu að segja,
svo athafnamikill og víðförull sem
hann hefir verið úm dagana.
mik'ið af henni hjer ennþá. Haftyrðill
inn er lítill fugl, skyldur svartfugli,
sem ekki kann meira en svo vel við
sig hjer nú, því ekki er vitað með
vissu, að liann verpi hjer nema i
Grimsey.
Þegar ísinn þvarr, við að loltslag
breyttist, gátu fleiri fuglategundir
farið að liafast lijer við, og því hef-
ir þeim smátt og smátt fjölgað. Fugl-
ar, sem viltust hingað, eða hrakti
hingað, settust lijer að og juku hjer
kyn sitt. Hve langan tíma hefir þurft
til þess, að hinar margvíslegu teg-
undir næinu hjer land, er ekki gott
að vita, en flestar þeirra hafa verið
komnar löngu áður en forfeður okk-
ar komu liingað.
Um eina tegund fugla, er' var hjer
á landnámstíð, er kunnugt, að lienni
hefir verið útrýmt, en það er geir-
fuglinn. Hann var einskonar geysi-
stór svartfugl, sem var með svo litla
vængi, að hann gat ekki flogið. Hann
gat því ekki orpið nema þar, sem
hann gat skriðið á land, og hefir
því átt erfitt að bjarga sjer eftir
að landið byggðist.
III.
En þó að langflestar fuglategund-
irnar, sem hjer eru nú, muni liafa
verið komnar hingað á landnáms-
tíð, þá er vitað, að nokkrar liafa
bæst við síðan.
Meðal þeirra tegunda, er við hafa
bæst á síðari árum, er starinn
(Sturnus vulgaris). Sá fugl er á
slærð við skógarþröst, enda kalla
menn alment stara, þá skógarþresti,
er lijer má sjá á vetrin. Þeir eru þó
ekki líkir að vaxtarlagi, og þó báðir
sjeu dökkleitir að lit, sjeð langt að,
þá er liturinn ólikur, þegar nær
kemur. Starinn er langtum skraut-
legri, þvi að það slær grænni, purp-
uralitri eða blárri málmslikju á hann.
Sennilega eru 2 til 3 áratugir sið-
an starinn fluttist hingað, en það
hefir ekki farið að bera á honum
neitt að ráði, fyr en á síðustu 2—3
árunum. Siðari hluta vetrar 1937 tók
jeg eftir starahóp, er hjelt sig á svæð-
inu milli gróðrarstöðvarinnar, Grænu
borgar og Pólanna. Sátu þeir oft í
trjánum í gróðrarstöðinni, og mátti
þar iðulega heyra mikinn söng, ef
sólin skein, þó að norðanátt væri
og kalt. Höguðu þeir sjer mjög ólikt
því, sem þrestir gera, t. d. sátu þeir
oftast allir í hnapp i sama trjenu,
og flugu venjulega allir upp í einu.
Jeg spurði oft vegfarendur, hvaða
fuglar þetta væru, og var svarið
jafnan, að þetta væru þrestir.
Þessi sami stofn mun hafa haldið
sig í nágrenni Reykjavíkur síðan.
Dreyfist hann yfir sumarið, en held-
ur sig i þjettum hóp yfir veturinn.
Hefir aldrei borið eins mikið á stör-
unum eins og í vetur, og taldi jeg
þá oft i vor. Eru þeir nú orðnir 24.
Mátti mjög oft sjá þá sitja á þráðum
er liggja yfir veginn sunnan við
Pólana, og oft voru þeir nálægt
Grænuborg.
Starinn á heima um vestur-, mið-
og norðurhluta Evrópu, og er þar
alstaðar farfugl. Hann er í Færeyj-
um, og vilja sumir kalla það sjer-
staka tegund, sem þar er, enda hefir
hann er þar alt árið. Virðist það
atriði benda til, að þessi starastofn,
sem hjer hefir numið land, sje það-
an kominn.
Geta má, að starar voru fluttir til
Bandarikjanna fyrir eitthvað tveim
mannsöldrum. Bar lítið á þeim í
fyrstu, en nú eru orðin ógrynni af
þeim þar, og færist bygð þeirra ár-
lega lengra og lengra vestur eftir
ríkjunum. Þó að þeir sjeu afkom-
endur stara, sem voru farfuglar, liafa
þeir ekki þann sið í Bandaríkjunum,
og halda þeir sig alt árið á svipuð-
um slóðum, en hnappast á vetrin
saman i geysistóra hópa.
IV.
Starinn þykir sjerlega skemtilegur
fugl, og hæna menn hann að hús-
um sínum með hreiðurstokkum
handa honum að verpa í; eru oft
þúsundir slíkra hreiðurstokka i borg-
um erlendis. Danski náttúrufræðing-
urinn Mortensen bjó til slikan hreið-
urstokk við rúðu á herbergi, sem að
öðru leyti var dimt, og gat þannig
athugað alt heimilislif staranna, sem
þarna settust að. Er afar fróðleg og
skemlileg ritgerð sú, er hann licfir
gert um þær athuganir. Nýlega hefir
Bandaríkjamaður einn gerl þessa
sömu tilraun og bætt við ýmsu fróð-
legu, er menn ekki vissu áður, um
lifnaðarhætti staranna.
Starinn liefir þann sið, að herma
eftir öðrum fuglum, og getur tekið
upp eftir þeim söng þeirra og önn-
ur liljóð. Mortensen segist meira að
segja hafa heyrt hann herma eftir
hjólbörum, er skrækti í, og notaðar
voru i nokkra daga nálægt, þar sem
hreiður starans var.
Bandaríkjamaður einn lagði fyrir
sig að rannsaka eftirhermur amer-
íska fuglsins, sem frægastur er fyrir
það (háðfuglsins, sem nefndur liefir
verið) og starans. Segir hann, að
þó að hin fyrnefndi hafi langtum
hærra, þá hermi starinn eftir fleiri
fuglum, og virðist hann geta hermt
eftir öllum fuglum.
Mörgum mun ráðgáta, hvað star-
inn hefir sjer til viðurværis hjer
á vetrin, því að hann er aðallega
orma og skordýraæta. Reynt hefir
verið að gefa þeim grjón, en þeir
virðast ekki vilja þau. En það má
sjá, að þeir eru á vetrin oft hjer á
túnum, en halda sig eingöngu á
þeim blettum, sem eru grænir. Virð-
ist svo sem það sje þetta græna
gras, sem sje aðalfæða þeirra hjer
á vetrin.