Fálkinn - 15.11.1940, Síða 3

F Á L K I N N
3
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM.
fíitstjórar: Skúli Skúlason,
Ragnar Jóhannesson.
Framkv.stjóri: Svavar Hjaltested
Aðalskrifstofa:
Bankastr. 3, Reykjavík. Sími 2210
Opin virka doga kl. 10-12 og 1-0.
Skrifstofa i Oslo:
Anton Schjötsgade 14.
BlaðiS kemur út hvern föstudag.
kr. 6.00 á ársfj. og 24 kr. árg.
Allar áskriftir greiðist fyrirfram.
Auglf/singaverð: 20 aura millim.
HERBERTSprent,
Skraðdaraþankar.
„Sá er vinur, sem í raun reynist.“
Og þegar þ.jóðin er í raun, þá sjest
það best, hvers virði einstaklingur-
inn er fyrir hana, hvað hann vill og
livað hann getur. Það er enginn
vandi að þykjast þjóðrækinn, þeg-
ar alt leikur í lyndi og þjóðfjelagið
gerir litlar kröfur til manngildis,
þols og fórnfýsi einstaklingsins.
Við íslendingar höfum tiltölulega
lítið af því að segja, hve miklu ná-
grannaþjóðir okkar hafa orðið að
fórna vegna vandræðatímanna, sem
yfir standa. Áður en þær komust
undir okið höfðu þær mist hundruð
manna og tugi skipa í sjóinn. Og
árum saman höfðu þær varið stórfje
til hervarna, sem, þegar á reyndi,
voru einskis nýtar. Reynsla norður-
landaþjóðanna hefir sýnt, að her-
varnirnar voru þeiin aðeins til bölv-
unar og gerðu minna gagn en her-
varnaleysi íslendinga. Islendingar
hafa aldrei ætlað sjer þá dul að
verja hlutleysi sitt — aðrar þjóðir
hafa ætlað sjer það og orðið að
gefast upp, og því var áfall þeirra
verra en okkar.
Það verður aldrei með vopnum,
sem íslendingar og smáþjóðirnar
yfirleitt auka frama sinn. Danir tóku
sjer orðtakið: „Það, sem út á við
tapast, skal inn á við vinnast“, er
þeir höfðu mist hertogadæmin 1864
og þjóðin dafnað^ og óx. Hún þurfti
ekki að leila á önnur lönd til þess
að skapa sjer „lífsrúm" í sínu litla
landi, en hún lærði að nota landið
betur en áður. íslendingar eiga meira
„lífsrúm" en flestar aðrar þjóðir,
en þeir vilja nota liað. Og þar reynir
á einstaklinginn, hvort hann er nógu
hollur vinur þjóðar sinnar. Þrátt
fyrir erfiðleikana alt í kring getur
þjóðin haldið áfram að vaxa og
bæta landið, ef hún vill. Hún deyr
ekki, þó að hún verði að vera án
margs þess, sem henni hefir þótt
ómissandi, deyr ekki, þó að kven-
fólkið verði að ganga silkisokkalaust
eða þó að karlmennirnir verði tó-
bakslausir. Og hún getur liaft nóg
að starfa, hún á nóg íand að rækta,
nógan bústofn að halda við, nógan
fisk í sjónum.
Ef einstaklingur reynist henni vin-
ur i raun, lærist lienni betur en áð-
ur að búa að sínu, sjá möguleikana,
sem hún hefir, verða óháðari og
sjálfstæðari en áður. Glíman við
erfiðleikana er ekkert böl, heldur er
hún þörf íþrótt, sem allir verða að
kunna og ekki má gleymast. Is-
Itndinga eru unglingar og vaxandi,
þeir eru á þeim aldri, sem menn
stælast við hverja pláguna.
í margar vikur hafa forsetakosn-
ingarnar í Bandaríkjunum verið að-
alumræðuefni veraldarinnar, jafn-
framt stórviðburðunum, sem gerast i
sambandi við stríðið. Menn hafa
spáð og spáð og sutnir vildu jafnvel
liallast að því, að Roosevelt forseti
mundi bíða ósigur. Bandaríkin væru
orðin þreytt á lionum og honum
mundi ekki líðast sú frekja, að ætla
sjer að brjóta óskrifuð lög Banda-
ríkjanna um, að enginn mætti verða
forseti nema tvö kjörtímabil —
átta ár.
í raun rjettri var engin ástæða til
að efast um, að kosningarnar end-
uðu með öðru en sigri Roosevelts, af
þeirri ástæðu, að ef að hann hefði
efast um sigurinn þá mundi liann
aldrei hafa gefið kost á sjer. Þó að
sigur hans núna yrði ekki eins glæsi-
legur og fyrir fjórum árum, þegar
Landon bauð sig fram á móti hon-
um, þá var hann þó nógu mikill til
þess að sýna, að hann hefir vitað
sig vissan um endurkosningu. Og það
vita bæði vinir lians og andstæðing-
ar, að enginn maður getur samein-
að Bandaríkjaþjóðina eins vel og
hann, en sameining er þjóðinni nauð
--------,--------------------
Aðfaranótt síðastliðins sunnudags
andaðist sá maður, sem manna mest
liefir komið við stjórnmálasögu Bret-
lands og enda allrar Evrópu síðustu
árin, Neville Chamberlain, áður for-
sætisráðherra. Hafði heilsa lians far-
ið mjög hrörnandi síðustu vikurnar
og fyrir skömmu dró hann sig alger-
lega i lilje frá opinberum málum.
Ekki var þvi spáð við vöggu hans,
að hann ætti að verða stjórnmála-
maður. Það var Austen bróðir hans,
synlegri nú en nokkru sinni fyr, sök-
um afstöðu hennar til ástandsins,
sem nú er í heiminum. Boðskapur
Wendell Willkie mótherja hans, til
þjóðarinnar, eftir að kosningin var
um garð gengin, sýnir Ijóst hve þjóð-
in leggur mikið upp úr sameiningu
og samlyndi. „Hantt er minn forseti
og hann er forseti okkar allra,“ seg-
ir Willkie. Kosningabaráttan með
öllum ólátunum og gauraganginum
á að vera gleymd. Allir eiga að vera
samhuga um að styðja forsetann. —
Þetta eru orð sem sumar smærri
þjóðir mættu festa sjer í minni,
sjer að skaðlausu.
Franklin Delano Roosevelt er nú
58 ára gamall. Hefir æfi lians verið
rakin svo oft lijer i blaðinu, að
þess gerist ekki þörf nú. Wendell
Wilkie er lögfræðingur eins og
Roosevelt, tók þátt i heimsstyrjöld-
inni síðustu ár hennar, og er liann
kom heim aftur gerðist hann starfs-
n:aður hjá Firestone Rubber Com-
pany í Akron fyrir 175 dollara kaup
á mánuði og hófst þaðan stall af
stalli í fjármála- og atvinnumála-
lifinu.
sem fyrirfram var ætlaður til þess
af föður þeirra, Joe Chamberlain,
hinum fræga forustumanni tolla-
stefnunnar. En Neville átti að verða
kaupsýslumaður og taka virkan þátt
í bæjarmálefnum fæðingarborgar
sinnar, Birmingham. Hann var þó
ekki kosinn i ( horgarstjórnina þar
fyr en árið 1911 og árin 1915—16
var hann borgarstjóri, og skifti sjer
þá einkum af byggingar- og fjárhags-
málum borgarinnar. Verk hans á þvi
sviði urðu til þess, að Lloyd George
fjekk hann til að taka að sjer for-
ustu jijóðhjálparinnar ensku, en þó
varð hann skammær í því starfi, því
að tillögur hans fengu ekki byr lijá
stjórninni og sagði hann því af sjer
starfanum, árið 1917.
Árið eftir koinst hann á þing, þá
49 ára gamall, og hefst þar hinn
eiginlegi stjórnmálaferill hans. Þá
var Austin bróðir hans einn af at-
kvæðamestu mönnum enska þings-
ins og fjármálaráðherra. Bar litið á
Neville fyrstu árin, en 1922 verður
hann póst- og simamálaráðherra og
ári síðar heilbrigðismálaráðherra i
nokkra mánuði. En árið 1923 gerði
Stanley Baldwin hann að fjármála-
ráðherra í stjórn sinni, en sú stjórn
fjell áður en Neville gæti lagt fram
fjálagafrumvarp sitt. Árið eftir varð
Baldwin forsætisráðherra á ný og
gerði nú Neville að heilbrigðismála-
ráðherra, enda voru húsnæðismál
jijóðarinnari styrkur til bágstaddra
og fjelagsmál yfirleitt honum miklu
hjartfólgnari en alt annað. í þessu
embætti sat Cliamberlain til 1929 og
kom fram ýmsum mikilvægum um-
bótum, svo sem byggingu verka-
mannabústaða, endurskipun heil-
brigðismála o. fl.
Nokkru síðar varð hann formaður
flokksins og 1931 varð hann enn
heilbrigðismálaráðherra i nokkra
mánuði í liinni nýstofnuðu þjóð-
stjórn MacDonalds. Eftir kosning-
arnar 1931 verður hann fjármála-
ráðherra og gegnir þeirri stöðu
samfleytt til 1937. Vann hann þar
stórkostlegt endurreinsnarstarf og
gat hvað eftir annað glatt skattþegn-
ana með því að lækka á þeim skatt-
ana. Nú fyrst var hann orðinn svo
kunnur, að skopleikararnir fóru að
afmynda hann og smámsaman fór
þjóðinni að verða hlýtt til Good Old
Neville, sem gat lækkað skattana og
látið þjóðarbúskapinn bera sig.
Þegar Baldwin sagði af sjer vorið
1937 var ekki nema eðlilegt að
Chamberlain tæki við forustu stjórn-
arinnar eftir hann. Hlotnaðist hon-
um -því sú vegsemd, sem bæði faðir
hans og bróðir höfðu orðið að fara
a mis við.Chamberlain tók við stjórn
arforustunni 28. maí 1937 og hafði
hana á hendi þangað til i fyrravor,
að ráðuneytið var endurskipað og
Winston Churshill tók við taumun-
um. — ■—-
Aldrei hefir meiri vandi fylgt veg-
semd en sá, er fylgdi forsætisráð-
herra starfinu er Chamberlain tók
við því. Menn eru ekki á eitt sáttir
um, hvort Chamberlain hafi verið
fær um vegsemdina og það er of
snemt að leggja nokkurn dóm á það
ennþá. En hitt er víst, að einlægari
friðarliug hefir enginn maður sýnt
síðustu árin en Neville Chamberlain
er hann fyrstur allra enskra for-
sætisráðherra fór á fund andstæð-
ings sins til Þýskalands til að af-
stýra ófriðarbölinu. Hitt er annað
111711, hvort ekki hefði verið rjettara
að láta það ógert. Það var úrslita-
dagur í lífi hans, er hann kom upp
i flugvjel í fyrsta sinni, 15. sept.
1938, er hann flaug til Þýskalands
til þess að semja við Hitler og reyna
að ná friðsamlegri lausn á þeim
vandamálum Evrópu, sem nú hafa
sieypt Norðurálfunni og enda öll-
um heiminum út i bölvun styrjaldar-
innar.
Chamberlain varð 71 árs, fæddur
18. mars 1869. Það má vel vera að
hann hafi verið orðinn of gamall til
að standa í jieim stórræðum, sem á
honum hvíldu. En víst er um hitt,
að einlægari friðarvilja hefir eng-
inn átt en hann, á undanförnum
vandræðatímum þjóðanna.
Frú Guðrún Sigurðardóttir frá
Leynimýri verður 70 ára 19. þ.m.
FORSETAKOSNINGIN í U. S. A.
Neville Chamberlain látinn.