Fálkinn - 08.08.1941, Síða 5

F Á L K I N N
5
in á slípaða demantinum fer
alveg eflir því, lrvernig taug-
arnar í honum ligja.
Það var í janúar 1905 að um-
sjónarmaðurinn við demanta-
námu í Pretoria í Suður-Aríku
kom auga á stóra glitrandi
skellu í hergsári, sem steindi
frá sjer öllum regnbogans lit-
um. Þegar nánar var að gáð
reyndist þetta vera demantur,
og var hann skírður eftir for-
stjóra námufjelagsins, T. Cullin-
an. Þennah demant, sem á ekki
sinn líka í veröldinni, keypti
stjórnin í Suður-Afríku og gaf
hann Játvarði VII. Englakon-
ungi, sem fól Asscher að slípa
hann.
Það var óhugsandi að slípa
þennan stóra demant, án þess
að ldjúfa utan af honum fyrst.
Einn af Asscherbræðrunum
tókst þeiinan vanda á hendur
sjálfur. Hann teiknaði með
merkibleki línur, er liann sá að
gengu jafnhliða æðunum í dem-
antihum og klauf svo steininn
með hamarshöggi. Meðal margra
áhorfenda voru þarna viðstadd-
ir umhoðsinenn konungs og svo
jjegar þjer komíð hingað næst
opinber emhættismaður, sem
álti að vega brotin hvert um sig
og gefa út vottorð um, hve þung
J)au værú. Slípunin tók tíu mán-
uði og síðan var sjerstök nefnd
send til Lbndon með steinana.
Þeir eru geymdir í Tower, á-
samt öðrum krúnudýrgripum og
eru Cullinan-demantarnir tald-
ir falleg'ustu steinarnir í krúnu-
gripasafninu. Konungurinn sendi
Asscher áletraðan silfurhikar í
Jjakklætisskyni fyrir vel unnið
verk.
Leiðbeinandinn sýnir mjer
glermót af Cullinan-steinunum
og getur þess, að J)að sjeu lika
glermót, sem fólk fær að sjá í
Tower. Sjálfir gimsteinarnir
þykja ekki nógu vel geymdir i
glerskáp, þó í Towerkastala sje.
Síðan förum við í ferðalag
um verksmiðjurnar. Byggingin
er eins og liöll. - Mjer er fyrst
sýnt, hvernig demantarnir eru
klofnir og sagaðir. „Sögin“ er
ótrúlega þunn skífa úr fósfór-
iseruðu hrónsi, mökuð í lcvoðu
með demantadufti í. Hún snýst
4000 snúninga á mínútu. Og þó
er verið nokkrar minútur til
marga daga að saga demánt
sundur eftir því hve harður og
stór hann er.
í næstu deild eru demantarnir
slípaðir aflangir, kringlóttir eða
ferhyrndir á þann hátt, að þeim
er núið saman í sífellu. Þar
vann kvenfólk, enda var þetta
Ijettasta verkið við slípunina.
Ennþá er demanturinn ljótur
og óglær að sjá. En nú kemur
sjálf fínslípunin í næstu deild.
Þarna eru steinarnir slípaðir á
hverfisteinum úr stáli, sem eru
smurðir með kvoðu sem dem-
antadust er í. Hverfisteinarnir
,Vú berast enskir oy þýskir flugmeim á banaspjótum oy eru sœmdir heiðursmerkjum fyrir að drepa sem
flesta flugmenn og skjóta niður fiugvjelar þeirra. Öðruvísi var ástatt þegar þessi mynd var tekin við heim-
komu þýsku flugmannanna Kirchhoff, von Goblenz (varaforseta Lufthansa) og Untucht, sem sjást hvit-
klœddir til vinstri á myndinni, en flughershöfðinginn Milch er að hatda ræðu fyrir þeim. I>eir höfðu
flogið lil Asíu en orðið að nauðlenda og voru teknir til fanga í Mongolíu. Þá var það enska flugfjelagið
Imperial Airways sem gekk best fram í leitinni að flugmönnunum.
Það er ekki hægt að skilja
svo við demantaborgina Amst-
erdam að rriaður miriist ekki á
demantakauphöllina, „Beurs
Voor Detx Diamanthandel“ á
Vesperplein. Þessi kauphöll var
stofnuð 1889 og var fyrst fram-
an af í leigubústað. En árið
1911 var núverandi höll bygð.
Hún er einkennileg fyrir það, að
þar vita allir gluggar til norðurs
— J)að verður að vera svo, til
J)ess að hægt sje að skoða dem-
antana.
Þarna hitlasl stórkaupmenn,
kaupmenn og framleiðendur
demantanna á hverjum degi og
gera kaup sín. Þar er pósthús,
sími, banki, viktarsalur fyrir
demanta, fundarsalur og veit-
ingasalur, alt undir einu þaki.
Og á efri hæðum byggingarinn-
ar hafa um 100 demantaversl-
anir skrifstofur sínar.
Þegar kauphallarhyggingin
varð 25 ára, 1936 var haldin
demantasýning í kaupsalnum
til þess að kynna almenningi
viðgang demantaverslunarinnar
í Amsterdam.
Móðirin: —Þú mátl ekki spila á
píanóiS, Nonni minn, þegar liann
faSir þinn sefur.
Nonni: — Gerir þaS nokkuS til. Jeg
er meS vetlinga.
— Já, góSa, sagSi frúin viS vin-
konu sína. — Jeg heyrSi uingang og
fór fram úr rúminu — og undir þvi
sá jeg karlmannsfætur.
— Drottinn minn, var þaS inn-
brotsþjófur? spurSi vinkonan.
— Nei, góSa. ÞaS voru fæturnir á
manninum mínum. Hann IiafSi heyrt
fyrirganginn líka!
snúast 2000 snúninga á mínútu.
Stærstu demöntunum er haldið
í einskonar töngum. En Jieir
minstu, sem jeg gat varla greint,
eru greyptir í hlý meðan á slíp-
uninni stendur.
Flestir iðnmennirnir eru sjer-
fræðingar hver í sinni grein og
góðir slíparar fá liátt kaup, alt
að 900 krónum á viku. Það gerir
um 47.000 króna árslaun, svo að
þetta liljóta að vferða ríkir menn
En kaupið er mjög hreytilegt,
eftir demantaverðinu á heims-
markaðnum.
Jeg gaf mig á lal við eirin
manninn — liann hafði slipað
einn af litlu Cullinan-demönt-
unum. Hann segir mjer að það
sje vikuverk að slípa lítinn dem-
ant. Hann stendur og rabbar
við mig og lætur slípivjelina
eiga sig, lengi í senn. Þegar
hann sjer að mig furðar á þessu,
segir hann mjer, að liann viti
upp á hár hvað demantinum
líði, J)ó hann liorfi ekki á hann.
Þarna er annar maður, að
slípa upp gamla rússneska
demanta, sem sovjetstjórnin
hefir selt. Það kemur á daginn,
að })essir sömu demantar hafa
verið slípaðir J)arna í Amster-
dam fyrir mörg hundruð árum
en að visu ekki lijá Asscher.
Því að J)elta firma er ekki nema
sextíu ára gamalt.
Jeg þakka fyrir mig og stíg
inn í lyftivjelina. Og leiðbein-
andi minn segir að skilnaði.
„Jeg vona, að yður hafi skilist,
hversvegna demantarnir eru
eins dýrir og allir vita. Svo að
þegar þjer komið liingað næst
og kaupið demant fyrir 100.000
krónur, þá vitið þjer, að við er-
um ekki að hafa af yður.“
S. T.
Efnafræöiprófessorinn var a'ð sýna
nemendununi áhrif af allskonar sýr-
um á þessa og hina málma. Svo segir
hann: — Nú ætla jeg að láta tveggja
krónu pening ofan i þetta sýruglas.
Haldið þið að hann léysist upp?
— Nei, svaraði einn af stúdntunum.
— Alveg rjett svaraði prófessorinn.
En viljið þjer nú segja mjer hvers-
vegna liann leysist ekki upp.
— Vegna þess, að ef hann leystist
upp, þá munduð þjer ekki láta hann
fara ofan í glasið.
IvIFIÐ SEGL EN EKKI IÍIFAÐ.
Þessi mynd er frá Long Island við
New York, en þar eru háðar kapp-
síglingar sem vekja athygli. Seglskút-
an á myndinni heitir „Vim“ og er
12 metra skúta, en eigandi hennar er
siglingakappinn og miljónamæringur-
inn Vanderbilt, sem oft hefir att
kappi við Thomas Lipton um Amer-
íkubikarinn fræga. „Vim“ liefir rifið
seglið i rokinu, eftir að hún fór al'
stað, en áhöfnin hefir í snatri sett
upp „Genúafokkuna" og heldur kapp-
siglingunni áfrain.