Fálkinn - 19.09.1941, Qupperneq 6

6
F Á L K I N N
DAN MARTIN :
FuIIkamin íjaruErusönnun.
— Okkur tókst aldrei að liafa liend-
m í hári Harrisons, sagði Perry yf-
irlögregluþjónn ergilegur. — Jeg er
viss uni, að það er hann sem hcfir
framið morðið, en hann hefir full-
komna fjarverusönnun.
— Jeg liefi fyr liaft liendiir í hári
manna með fullkona fjarverusönnun,
sagði lögreglustjórinn rólega. — Pess-
ar góðu fjarverusannanir gefa lög-
reglunni einmitt undir fótinn að
vera vel á verði. Finst yður það
ekki óeðlilegt, að nokkur maður
skuli geta munað hvað hann gerði
ákveðinn þriðjudag fyrir þremur
mánuðum, klukkan fimm mínútur
yfir tíu?
— Maður, sem er sakaður um jafn
hræðilegan glæp og morð er, leggur
sig auðvitað í framkróka til hins
itrasfa, til að sanna sakleysi sitt,
svaraði yfirlögregluþjónninn. — Og
fjarverusönnunum verður maður að
beygja sig fyrir.
Lögreglustjórinn fjekk sjer vindil
og hauð yfirlögreglnþjóninum. —
Munið þjer eftir Mollison-málinu?
Fjarverusönnun Mollisons þótti vera
i lagi.
— Já, jeg hefi aldrei skilið hvern-
ig yður tókst að veiða liann. Gat
liann ekki sannað, að hann liefði
verið á hljómleikum þegar konan
hans var myrt?
— Mollison var ógæfusamur mað-
ur, sagði lögreglustjórinn hægt. —
Konan hans var eldri en hann,
heilsulitil, geðvond og rík. Ein að-
ferðin til að hrella hann var sú, að
hún sagði honum frá livað hún
ætlaði að gera við peningana sína
jþegar hún hrykki uppaf. Hún var af-
hrýðisöm líka. Mollison var- vanur
tið fara í klúbbinn og spila á kvöldin.
Hann var hægur niaður og stiltur og
hafði dágóðar tekjur af að skrifa
smásögur handa blöðunum, og manni
hefði síst af öllu dottið j hug, að
liann gerði sig sekan um ofbeldis-
verk. Kvöldið sem frú Mollison dó
var r igning og þoka. Tliompson lækn-
ir, sem var eini vinur Mollisons,
hafði komið heim til hans til þess
að ná í hann í spil í klúbbnum, en
Mollison ætlaði á hljómleika. Þvi að
hann hafði afar gaman af tóijlist.
Thompson sat og lalaði við frú Molli-
son meðan Mollison var að búa sig,
og samtalið var siður en svo ánægju-
legt því að frú Mollison hafði alt á
hornum sjer og jós galli og ónotum
yfir veslings Mollison, sem tók öllu
með stökustu undirgefni. Thompson
varð honum sainferða að hljómleika-
salnum. Mollison keypti sjer aðgöngu-
miða og lofaði að koma i klúbbinn
l>egar hljómleikarnir væri úti. Það
gerði liann lika. Svo spiluðu þeir
langt fram á nótt og Thompson og
Mollison urðti samferða heim. Þegar
þeir koinu að lnisi Mollisons vildi
hann endilega, að Thompson kæmi
með sjer upp og fengi sjer glas. Ein
það glas var aldrei drukkið. Því þeg-
ar þeir komu inn fundu þeir frú
Mollison myrta. Hún lá í svefnher-
herginu bundin og kefluð, og gas-
haninn stóð opinn.
Það var Thompson sem liringdi til
mín. Mollison var svo fallinn í stafi,
að hann gat ekkert gert. Jeg liefi al-
drei sjeð nokkurn mann jafn aum-
an. En hann gat þó sagt mjer frá
því, að frú Mollison væri altaf vön
að hafa peninga liggjandi heima, og
að hann hefði sótt fimm hundruð
dollara fyrir hana fyrir nokkrum
dögum og þá hefði hún haft liggjandi
undir koddanum sínum.
Vitanlega voru peningarnir horfn-
ir. Þetta virtist vera venjulegt rán-
morð, ef kringumstæðurnar hefðu
ekki verið svo einkennilegar. Fyrst
og fremst var jiað gashaninn. Inn-
brotsþjófar eru aldrei vanir að nota
gas.
— Heysmann gerði það, sagði Perry
yfirlögregluþjónn. — Hann drap
heila fjölskyldu. — En það var und-
arlegt, að Mollison skyldi verða svona
bágur, úr því áð honum kom illa
saman við konuna.
— Fjarverusönnun Mollisons virt-
ist óbifanleg eins og bjarg, lijelt
lögreglustjórinn áfram hugsandi. —
Læknirinn komst að Jieirri niður-
stöðu, að frú Mollison hefði verið
dauð í minsta kosti fimm tíma þeg-
ai luin fanst, eða með öðrum orðum,
að hún hefði verið myrt klukkan
milli átta og hálfníu. Þá sat Mollison
á hljómleikunum og hlustaði á Hnotu-
brjótsflokkinn eftir Tschaikowsky
samkvæmt lónleikaskránni.
En J>að var eitt sem ekki kom vel
lieim. Það var andlitið á frú Molli-
son. Það skein ægilegt hatur út úr
augunum. Og það var óeðlilegt.
Augnaráðið er ekki þannig þegar
maður liorfir á ókunnugan morðingja.
Þá skin hræðsla út úr augunum en
ekki hatur.
Jeg gat ekki gleymt þessu augna-
ráði. Daginn eftir fór jeg í hljóm-
leikasalinn. Þar var sami dyravörð-
urinn og kvöldið áður, ]>egar frú
Mollison var myrt. Jeg fór að spyrja
hann. Vitanlega hafði Nelson yfir-
löregluþjónn, sem rannsakaði málið,
verið lijá honum áður, en jeg spurði
hann samt. Eins og l>jer vitið J>á get-
ur maður setið í frakkanum í saln-
um og stungið liattinum undir stól-
inn sinn. Dyravörðurinn mundi eftir
Mollison, l>ví að liann hafði heðið
hann að skifta fyrir sig tíu dollurum
lil að gela keypt skrána, og dyra-
vörðurinn liafði fengið einn dollar
fyrir ómakið. Það eru þesskonar
smáatvik, sem styrkja fjarverusönn-
imina — í augiím hinna óinnvigðu.
En mjer finsl það veikja. Dyravörð-
urinn neitaði ákveðið að Mollison
hefði farið út fyr en hljómleikunum
var lokið, þvi að hann hafði heilsað
þegar hann fór. Jeg spurði livort
enginn hefði farið út meðan á hljóm-
ieikunum stóð? Hann sagði, að eng-
irm hefði farið út nema maður með
derhúfu og yfirskegg, og hann hefði
spui't eftir næsta símaturni. Það er
hægt að stinga yfirskeggi í vasann
— og derhúfu líka. Svo lætur maður
hattinn bíða undir stólnum á meðau.
Þegar maður brettir upp frakkakrag-
anum og flest Ijós eru slökt, þá eru
litlar likur til að dyravörðtirinn
þekki mann.
Jeg var viðstaddur þegar Mollison
gaf skýrslu sina i rjettinum. Hann
var rólegur og hægur, og tárfeldi við
og við. Það voru tárin sem riðu
baggamuninn hjá mjer. Jeg þoli ekki
liræsnara. Jeg sagði: — Kanske þjer
viljið skýra frá hvað þjer gerðuð
morðkvöldið, um klukkan hálfníu!
— Jeg var á hljómleikum, sagði
l>ann,og það vottaði fyrir brosi í
augnakrókunum. Hnotubrjótsflokkur-
inn var leikinn um það leyti. Það
er uppáhaldslagið mitt, og mjer er
engin launung á, að það var þess-
vegna sem jeg fór á hljómleikana.
— Jæja, sagði jeg hvast. — Ein-
mitt það?
— Já, sagði hann raunalegur. —
Jeg afber aldrei að heyra það fram-
íir. Ef þessi flokkur hefði ekki ver-
ið á leikskránni þá væri konan mín
kanske lifandi ennþá, þvi að þá
liefði jeg vist verið heima.
— Já, þessi flokkur var á leik-
'kránni, sagði jeg. ■— En hann var
ekki leikinn.
Hann varð livitur eins og kalkað-
ur veggur.
— Það er rjett, sagði liann l>ás: -—
Því var breytt á síðustu stundu.
En nú var úti um hann.
— Skrítið að þeir skyldu breyta
Allar eyjar eru fallcgar, sjerstak-
lega þegar maður sjer þær af sjó.
Það er erfitt að liugsa sjer dýrðlegri
sýn en Mön i írlandshafi þegar
maður nálgast eyjuna að vestan
verðu á góðveðurskvöldi. Jeg minnist
enn þegar jeg kom í fyrsta skifti til
Douglas, höfuðstaðarins á Mön, frá
Liverpool. Sólin var að ganga lil
riðfli' bak við eyjuna og rauðu fjöll-
in, sem stóðu upp úr grænu hldðun-
um, voru eins og koparhúðaoir
kirkjuturnar.
Við nálguðumst land og gátum nú
greint lnisin og bryggjurnar i Douglas
cg seglbátafjöldann á höfninni. Við
sáum hvítklædda sumargesti á göt-
ununi og heyrðum hljóðfærasláttinn
frá veitingalnisunum.
Loftið var lireint og tært. A allri
cyjunni var ekki einn eiiíasti verk-
smiðjureykháfur til að óhreinka loft-
io. Douglas er yngsti og fallegasti
bærinn á Mön. Þar eru lúxus-gisti-
hús og ódýr matsöluhús; eittlivað við
allra hæfi og pyngju, og fyrir utan
hæinn cru flatir, þar sem hægt er að
Ijalda þrjú þúsund tjöldum.
Mön er í miðju Irlandshafi. Fjar-
iægðin til Englands og írlands er á-
líka löng, eitthvað um fimtíu kíló-
metrar. Eyjan er sporöskjulöguð —
rúmlega fimtíu kílómeti'a löng en
tuttugú á breidd. En þarna eiga 50.000
manns heima. Höfuðstaðurinn Dou-
glas stendur auslan á eyjunni.
Eyjan Mön er sjerstaklega merki-
leg i norrænni sögu, því að á vík-
ii'gaöldinni ilentist allmargt af vik-
ingum þar. Norskir víkingar lögðu
eyjuna undir sig á 9. öld og komst
lnin undir norskt yfirráð, en var
stjórnað af jörlum, sem voru býsna
óliáðir. En á 15. öld ljet-Magnús laga-
bætir Mön af liendi við Skotakon-
ung og síðar komst hún undir Eng-
land. Fjöldi fornleifa af norrænum
uppruna eru á eyjui\ni, bæði r.úna-
ristur og annað.
Mön er ekki algjörlega innlimuð
Englandi, heldur liefir hún all víð-
tæka heimastjórn. Æðsti maður eyj-
arinnar er landshöfðinginn (gover-
nor), sem skipaður er af ensku
stjórninni og Court of Tynwall —
eða Þingvallalögrjettu — í samein-
ingu, en i þessari lögrjettu sitja em-
bættismenn eyjarinnar. Á Mön er
ennfremur þjóðkjörið þing með 24
þingmönnum. Er það kallað House
of Keys.
Hin ógæta veðrátta á Mön stafar
einkum af Iegunni. Golfstraumurinn
berst inn í írlandshaf og að jafnaði
er hlý gola á suðaustan. Fjöllin á
Cumberland hlífa eyjunni við næð-
ingum úr þeirri átt. Meðalhitinn á
Mön er þannig miklu hærri en á
tilsvarandi hreiddarstigi i Englandi.
Hvergi er lengra en tíu kilómetra
leið til hafs og af því leiðir að aldrei
verður óþægilega heitt á sumrum
nje verulegá kalt á vetrum. Jurta-
gróðurinn er afar fjölskrúðugur og
trje og jurtir, sem ekki lifa nema
leikskránni einmitt þetta kvöld, sagði
yfirlögregluþjónninn hugsandi. — En
þjer voruð svei mjer heppinn, lög-
reglustjóri.
Lögreglustjórinn kveikti sjer i nýj-
um vindli.
— Leikskránni hafði ekki verið
breytt, sagði hann hægt. — Þetta
var brella, því að jeg hafði altaf
liaft svoddan ótrú á góðuin fjarveru-
sönnunum.
i vermiluisum í Euglandi þrífast vel
undir beru lofti á Mön, sjerstaklega
í dölunum. Syðst á eyjunni vaxa
fuxiur og eru mikið notaðar til girð-
inga. Og pálmar vaxa einnig á Mön,
svo að jurtaríkið er ekki ósvipað
því sem maður væri suður við Mið-
jarðarliaf.
En það er þó eitt sem amar að:
úrkoman. Hún er afar mikil, eink-
um að haustinu og vetrinum. Og á
vetrum er líka afar oft þoka; svo
að varla sjer frá sjer. Til eru gaml-
ar þjóðsagnir um, að þokan sje holl-
vættur Manar og hafi oft falið hana
fyrir óvinum, forðum daga.
Eyjan er nokkuð hálend og skift-
ast á dalir, heiðar og fjöll, en víða
eru þau grasi vaxin upp úr, nema að
vestanverðu. Þar er Mön sæbrött og
gróðurlaus. Fjöllin eru ekki há, að-
eins 600—1000 fet. í hömrunum á
vestanverðri eyjunni er afar mikið
af sæfuglum. Eyjan er gróðursælust
að norðan og austan og þar er all-
mikill landbúnaður. Á Mön eru um
14.000 kýr, 4.000 liestar og um 80.000
fjár og cr það mikill bústofn á ekki
stærra landi.
Auk landbúnaðar eru fiskveiðar
mikið stundaðar, einkum síldveiðar.
„No herring — no wedding" segir
máltækið á Mön — enginn gifting ef
síldin bregst. —
En Manarbúar lifa þó aðallega á
skemtiferðafólki, einkum sumargest-
uin. Það er talið að um hálf iniljón
manna dvelji lengur eða skeniur gest-
komandi á Mön á hverju ári. Og
25.000—30.000 manns skrcppa lil
Manar og heim aftur á hverjúm
sunnudegi alt liðlangt sumarið.
Frá páskum og til septemberloka
eru faslar skipaferðir lil Manar frá
Liverpool, Belfasl og Dublin. Skipin
eru stór og mjög liraðskreið — fara
20—23 hnúta — og eru mjög iburð-
armikil og með öllum hugsanlegum
þæginduni. Ennnremur eru áætlunar-
flug milli lands og eyjar.
Hvar sem farið er um Mön verða
fyrir manni rústir af gömlum kirkj-
um, frá 12. og 13. öld. En eldri rúst-
ir eru þó til, alla leið framan frá
5. öld. Víðast hvar er ekkert eftir
nema grunnurinn. Það cr þjóðlrú á
Mön að óleyfilegt sje að rifa gamlar
kirkjur — þessvegna eru rústirnar
svo margar, Kirkjurnar verða að
hrörna og falla af sjálfu sjer. Marg-
ar af þessum kirkjum eru bygðar af
norrænum víkingum og þeir skiftu
eyjunni i prestaköll á 13. öld.
Það er óljóst hvernig nafnið á
eyjunni er til komið. Norrænir menn
kölluðu liana Mön en cyjaskeggjar
kalla liana Man cða manninn og
sjálfa sig Manx-menn. Fyrstu vík-
ingarnir gerðu strandhögg á Mön
árið 798 og höfðu áður húsvitjað
víða um Hjaltland, Orkneyjar, Suð-
ureyjar og írland. Það var norskur
jarl, sem á 10. öld skifti eyjunni i
sex lögsagnarumdæmi og stofnnð'i
Frh. ú bls. 11.
PERLAN í ÍRLANDSHAFI.
EFTIR SVERRE HALSE.