Fálkinn - 24.10.1941, Blaðsíða 11

F A L Ií I N N
11
Jötnar
nútímatækninnar.
Þægilegri samgöngutæki — öruggari
samgöngutæki — en, umfram alt —
liraðari samgöngutæki. — I>að er
kjörorð nútímans.
AÐ er eiginlega skrítið, að við
skulum ekki verða mállaus af
undrun, ef við rennum huganum
nokkra áratugi aftur í timann og
berum vjeltæknina þá saman við,
hvað liún er nú. Þá var ekk'ert út-
varp til og þá þótti sjónvarpið firra.
J>á komust menn ekki eins liratt á
tíu klukkustundum á landi eins
og nú á einum og fyrir 40 árum
var fyrsta vjelknúða flugvjelin ekki
orðin Jaus við jörðina.
Hvergi i Evrópu hefir þó breyt-
ingin orðið jafn mikil og iijer á
Jandi. Landið var og er járnbrautar-
laust og fyrir 35 árum var það síma-
laust. Síðan bifreiðafært varð víðast
livar um landið, er nú liægt að kom-
ast á einum degi milli Akureyrar og
lleykjavíkur, sem áður var viku ferð,
og i flugvjel verður ieiðin farin á
hálfum öðrum tírna.
Það er oft komist svo að orði, að
jörðin fari minkandi á hverju ári
og er þá átt við, að hún minki í
dagleiðum vegna ])ess, hve samgöng-
unum fleygir fram. I>að hefir verið
flogið kringum hnöttinn á 4 dögum.
Og skipin, sem halda uppi samgöng-
uní yfir lieimshöfin eru altaf að
vcrða fljótari og fljótari. Atlants-
hafið er jafn breilt og það var fyrir
heimsstyrjöldina og England hefir
ekki færst nær Ameríku -— bókstaf-
lega. En gufuskipin fara leiðina á
tveimur dögum skemmri tima en áð-
ur var, að maður ekki minnist á
loftskipin. Hnötturinn minkar í tíma,
þó að hann sje óbreyttur í rúmi.
Því er jafnan veitt atliygli, þegar
eimskipafjelögin miklu eru að keppa
um „bláa bandið“. Þegar franska
eimskipafjelagjð Compagnie Génér-
ate Atl'anlique Ijet byggja „Norman-
die“, sem er 79.200 tonn að stærð,
lijeldu flestir að nú væri liámarkinu
náð um sinn. Skipið fór leiðina milli
Le Havre og New York á fjórum
dögum og þrernur tímum, og skipið
fór að meðaltali yfir 30 hnúta á
klukkustund. En þetta met fjell lika.
Þó að skipaeigendurnir tapi stórfje
á hverri ferð, sem þessi skip fara,
þykir þeim samt borga sig að keppa
um hraðametið, vegna auglýsinga-
gildisins, sem það liefir fyrir fje-
lagið. Og þjóðarheiður þykir liggja
við. England, Þýskaland, Frakkland
og Ítalía fórna miljördum til þess
að ná í bláa bandið.
Eins er það i loftinu. Flugvjelarn-
ar setja livert metið öðru meira, og
livað liraðann snertir, þá eru þær
loflskipunum miklu fremri. En sje
litið á stærðina og rekstursvissuna,
þá standa Zeppelínskipin ofar, jafn-
vel þó mörg störslys liafi orðið til
þess að hnekkja áliti loftskipanna,
ekki síst „Hindenburg“-slysið fyrir
nokkrum árum.
Á landi eru það liinar nýju diesel-
eimreiðar, sem mest atliygli er veitt
af nýjum samgöngutækjum. Annars-
vegar eru veðhlaupabifreiðarnar, sem
koinnar eru fram úr þeim hraðamet-
um, sem hugsanleg þóttu fyrir nokkr-
um árum.
í loftferðunum yfir Atlantsliafið er
það gamli „Graf Zeppelin“, sem hefir
afrekað mest. Þær eru orðnar á
þriðja hundrað ferðirnar, sem hann
hefir farið yfir Atlantshafið og hald-
ið áætlun furðuvel. Aðeins þegar hann
hefir lent í ofviðrum hefir brugðið
út af áætluninni, en mjög sjaldan
hefir nokkuð orðið að vjelunum. Þeg-
ar „Hindenburg“ brann yfir flug-
vellinum við Lakeliurst, vegiia þess
að rafmagn kveikti í vatnséfninu, sem
skipið flaut á, hjeldu margir, að saga
loftskipanna væri á enda. En Þjóð-
verjar sögðu nei. Þeir voru þá bún-
ir að leggja kjölin að nýju loftskipi,
sem nú er fullgert, og segjast munu
byggja loftskip áfram, ef þeir fái
helium til þess að nota i þau í stað
vatnsefnisins, sem svo mikil eld-
liætta stafar af. En lielium er hvergi
fáanlegt nema í Bandaríkjunum og
hefir staðið á því að fá leyfi til þess
að flytja það úr landi.
Breytingarnar, sem orðið liafa á
járnbrautunum liin síðari ár, eru
eigi síður eftirtektarverðar. Diesel-
eimreiðarnar þóttu nýstárlegar, er
þær komu fyrst til sögunnar, en nú
eru þær notaðar á flestum járnbraut-
arleiðum Evrópu, til farþegaflutn-
inga. Hagsbótin, sem þær hafa í för
með sjer er ekki aðeins sú, að
lestirnar fara miklu hraðar en áður,
heldur er líka miklu þægilegra að
aka i lest, sem dregin er af diesel-
reið en eiínreið, jafnvel þó að lirað-
inn sje mikhi meiri. Og svo losna
farþegarnir við reykjarpláguna. Áð-
ur var talið, að 100 kílómétrar á
klukkustund væri hámark þess, sem
eimreið gæti farið, en nú er altítt,
að járnbrautarlestir fari 150 kíló-
metra án ]iess að nokkuð verði að.
Það er einkehnilegt, að farþeginn
finnur næsta lítið, hvort lestin fer
með 100 eða 150 kilóinetra liraða.
Upp að hundrað kílómetrum finnur
maður vel, þegar munur verður á
hraðanum, en þegar kemur yfir 100
km. hættir inaður að finna til þess
og liefir því síður nokkur óþægindi
af því.
Bifreiðinni hefir fleygt fram sam-
iiliða öðrum samgöngutækjum. Það
þarf ekki annað en líta á metaskrá
liins fræga enska ökugikks Camp-
bells majórs til þess að sjá, hve hif-
reiðin hefir fullkomnast með hverju
ári. Og að lnin liefir gerbreytt lieim-
inum vita allir.
Árið 1900 var kappakstur háður í
bifreiðum milli London og staðar á
suðurströnd Englands. Campbell, sem
þá var öllum ókunnur, tók þátt í
þessari keppni og vann. Svo keypti
liann sjer gamla bifreið og fór að
taka þátt í vcðakstrinum á Brook-
landsbrautinni við London, en lion-
um fór svo fljótt fram, að hann varð
að flytja á nýjan stað. Brautin var
ófullnægjandi, því að bifreið Camp-
bells fór svo liratt, að lienni var ó-
mögulegt að fara beygjurnar, sem á
brautinni voru. Hann flutti sig til
Southport og i fjörunni þar setti
liann nýtt met, sem þótti ótrúlegt,
árið 1923. Hann fór 217,177 metra á
klukkutíma. En aðeins tíu árum síð-
ar var liann kominn upp i 418 kíló-
metra eða nálega tvöfaldan liraða.
Það er svo, að manni liggur við að
neita að trúa því. En þó var það
ekki fullreyiit, hve liratt er liægt að
aka bifreið. Campbell og fleiri kom-
ust fasl að 500 km. á klukkustund
og nú hefir liann komist yfir 500
km. Og þó er ekki fullreynt cnn.
Áætlunarflugvjelarnar fara orðið
hel/ningi hraðar en fyrir nokkruin
árum, 400 kílómetra í staðinn fyrir
200. Fjarlægðirnar hverfa. Menn segja
stundum: hingað og ekki lengra —
að nú sje hámarkinu náð. En svo
kemur kanske frjetl af nýju meti
viku siðar. Nýjustu ítalskar, þýskar
og enskar eltiflugvjelar eru sagðar
geta flogið, yfir (Í00 km. á klukku-
stund — þær fljúga svo liart, að
það eru ekki nema einstaka menn,
sem geta stýrt þeim. Fæstir flug-
menn þola það, því að þrýstingurinn
i heygjunum verður svo sterkur og
verkar svo mikið á taugarnar og
blóðrásina, að blóðið þrýstist frá
höfðinu og flugmaðurinn verður mcð-
vitundarlaus. Það eru vandfundnii-
menn í slík flug.
Það sem hefir gert þann geysi-
hraða mögulegan, sem nú er farinn
að tíðkast, er ekki síst það, að menn
tóku upp straumlínulögunina. Hún
kom fyrst fram á flugvjelunum. Hug-
vitsmennirnir spurðu sjálfa sig: —
Hvað er loftið? og svarið við þess-
ari einföldu spurningu hafði hyltingu
í för með sjer. Áður höfðu menn
„gleymt“ loftinu, maður sagði, að
það væri „ekkert“ og hagaði sjer
eftir þvi. En þegar farið var að
mæla og gera tilraunir, kom það á
daginn að loftið var ekki „ekki
neitt“, en þvert á móti afl, sem varð
þvi sterkara því meiri sem liraðinn
varð. Þennan kraft, eða mótstöðu-
afl, varð að yfirvinna, og það tókst
með straumlinulöguninni. Nú var
ekki lengur liugsað um að liafa
skipsstefnin sem livössust og bifreið-
ar og flugvjelar sem rennilegaslar
og mjóst, heldur að liafa lögunina
þannig, að. loftið veitti sem minst
viðná’.n og ætti sem hægast með að
sleppa af þeim, en myndaði ekki
lolttóm í kjalsoginu. Það eru rann-
sóknirnar á dropanuni, sem dettur,
er gáfu bestu vísbendinguna, hvernig
lögunin ætti að vera, og slraumlínu-
lögunin hefir vatnsdropann til fyrir-
myndar. En það er unnið að þvi
áfram, að finna sem lientugasta
slraumlinulögun. Því að enn þarf að
auka hraðann.
Jarðskjálftinn.
Frh. af bls. 9.
að við þessu, en gal það ekki.
Hún þerraði af augunum á sjer
og spurði varlega: -— Hver er
þessi unga stúlka, frænka lafði
Morley. Hún var lijerna af því
að þær langaði lil að gefa þjer
eilthvað.
- Frænka lafði Morley. Hver
þeirra? Þú hafnaðir auðvitað
hoðinu?
Já, vitanlega. Voru þær
margar, frænkurnar?
Já, þrjár. Komdu nú, við
skulurn halda áfram að horða.
Það var sú fallega, sagði
liún. Sú fallega kom hingað.
Hann setti hana á stólinn og
settist svo sjálfur. — Þær eru
víst fallegar allar. En ekki á vi'ð
þig!
- Skál! sagði hún og hló svo
hátt að það heyrðist fram i
e'dhús.
— Hún er með blóm í hár-
inu, sagði vinnufólkið. — Og
hún er sihlæjandi. Mikið líður
heniii víst vel í dag!
Framleg sundæfing er það, sem sjest hjer á myndinni. Hápur
ungra hermanna fleygir sjer til sunds ofan af háirri brú niður
í fljótið í öllum fötunum.