Fálkinn - 17.04.1942, Blaðsíða 6

6
F Á L K I N N
Litla sagan:
PELIKAN:
„Skrítið að við
skyldum hittast“
HVOR TALA MEIRA —
KARLAR EÐA KONUR?
„Skrifstofustjórinn verður að af-
saka að jeg kem of seint!"
Ungfrú Holst stóð másandi og
blásandi frammi í ganginum og var
að fara úr kápunni. Hún var svo
feit, að það var áreynsla fyrir hana
að lyfta upp hendinni. Þá getur hún
látið það ógert, segir einhver. Ónei,
hún þarf að lireyfa sig — vegna
holdafarsins.
Skrifstofustjórinn lítur á klukk-
una — ungfrá Holst hefir komið
hálftíma of seint. Og hún liefir liáa
stöðu í firmanu, þó ekki sje liún
yfirboðari. Það hendir ekki oft að
hún komi of seint og skrifstofustjór-
anuin dettur auðvitað ekki í hug að
setja ofan í við konu eins og liana.
Þessvegna lætur hann nægja að
segja:
„Jæja, voruð þjer í samkvæmi í
gær?“
„Nei, en jeg mætti gamalli skóla-
systur! Við fórum að tala saman
og áður en við vissum af var liðinn
heill klukkutími."
„Það er líkt kvenfólkinu,“ sagði
Piíle skrifstofustjóri. „Kvenfólkið
getur skvaldrað um ekki neitt tím-
unum saman.“
„Það var nú eitthvað annað -—
við töluðum m. a. um yffur. Skóla-
systir mín þekti yður svo vel og
vissi alt um yður — hún lætur
nefnilega sauma á sig hjá klæðskera,
sem á mág, sem á frænda, sem
kemúr á heimili bakara — og hjá
þeim bakara kaupir konan yðar
brauðið.“
„Jæja, þá veit liún víst, hvað
mjer líður.“ Skrifstofustjórinn hristi
höfuðið og fór að verða hræddur
um sálarástand ungfrú Holst. „Ann-
ars gildir það einu, en kvenfólkið er
leikið í því að tala um ekki neitt.
Það hefir komið fyrir, að jeg hefi
farið að heiinan á morgnana svo,
að konan min var að tala í simann,
og þegar jeg kom heim að kveldi
(i •
„Var hún enn að tala í símann?“
skaut ungfrú Holst inn í.
„Nei, en hún var orðin liás. Karl-
menn mundu aldrei gera slíkt. Þeg-
ar þeir liittast tala þeir um dægur-
málin. Þeir bulla ekki. En kven-
fólkið blaðrar um hjegóma.“
„Kanske sumar, en sem betur fer
eru þær til, sem tala um annað,“
svaraði Holst. „Annars held jeg að
karlmennirnir sjeu engir eftirbátar
i blaðrinu. Jeg held, að livorugt
kynið taki hinu fram — það væri
þá það, að karlmennirnir blöðruðu
mest.“
„Nú eru þjer jafn órökfim og
konan, sem sagði við manninn sinn,
að hún vildi helst búa i stóru húsi,
því að ef annað þeirra dæi, þá
gæti hún sett upp matsölu.“
Ungfrú Holst brosti: „Jeg er sann-
færð um það, skrifstofustjóri, að
þjer gætuð látið gamlan skólabróð-
ur tefja yður, alveg eins og jeg var
tafin i dag.“
„Kemur ekki til mála. Jeg geng
altaf rakleitt lil skrifstofunnar og
frá.“
„Ætli það?“
„Já. Og lcomi það fyrir, að jeg
hitti kunningja, þá tölum við um
stjórnmál, listir, bókmentir og vís-
indi.“
Nú lauk viðræðu ungfrúarinnar
og skrifstofustjórans. Þau fara hvorl
til sins verks og þegar skrifstofu-
tíminn er úti fara þau heim —
sitt í hvora áttina.
Nú kemur maður á móti Pille,
á aldur við skrifstol'ustjórann. í
svörtum frakka með ílókahatt og'
möppu undir hendinni. Hún er inn-
antóm, þvi að þar hefir aldrei ann-
að komið en morgunbrauðið lians.
„Nei, er það sem mjer sýnist ....
er það ekki....?“
„Jú, það er jeg.“ Skrifstofustjór-
inn kinkar kolli. „Skritið að við
skildum liittast.“
„Já, það er langt siðan við höfum
sjest. Hvernig liður yður?“
„Jæja, þolanlega. Ekki sem bölv-
aðast. Og hvernig líður yður?“
„Ojæja, það mjakast, en auðvitað
mundi mjer líða betuf, ef mjer liði
ekki illa.“
„Það er nokkuð til í því. Og
hvernig liður konunni yðar?“
„Ágætlega. Og lconunni yðar?“
„Hún kvartar ekki. Vitið þjer,
livað klukkan er?“ spyr skrifstofu-
stjórinn. Hinn lítur á klukkuna.
„Tíu mínútur yfir fimm.“
„Nei, er hún orðin svo margt?“
„Já, tíminn líður áfram og menn-
irnir með. Það er gangur lifsins.
Dæmalaust er veðrið annars gott í
dag.“
„Já-á,“ segir skrifstofustjórinn leti-
lega, eins og hann hugsaði itar-
lega um veðurfræðileg mál. „En
hinsvegar er það ekki eins gott og
æskilegt væri.“
„Nei, en það er líka marsmánuð-
ur.“
„Jú, þegar maður tekur það til
greina, að þetta er i marsbyrjun,
þá er það ekki sem verst, en sem
vorveður er það ekki 'til að státa
af.“ — Nú kemur þögn og svo segir
sá ókunnugi:
„Og yður sjálfum líður sæmilega?“
„Já, jeg þarf ekki að kvarta. Og
yður líður víst bærilega líka?“
„Það slampast áfram eins og það
getur, þvi það verður að gera það.“
Þegar sá ókunni hafði sagt þessi
spekiorð andvarpar hann aftur. Og
svo byrjar hann á nýjan leik:
„Það er ágætt veður til að vera
úti, í dag.“
„Já, það segið þjer satt,“ segir
Pille skrifstofustjóri, „en það er
eiginlega of kalt til að standa kyr.“
„Já, eiginléga er það nú. En
veðrið er þó betra en það var fyrir
viku Maður fer að finna ti! vors-
ins, smátt og smátt.“
„Það er alveg rjett atliugað. Vor-
ið er líka farið að nálgast.“
Þögn. Næst er það Pille skrif-
stofustjóri, sem byrjar samtalið:
„Mjer þykir gott að heyra, að
yður skuli liða vel.“
„Það er fallega mælt. Og mjer
þykir vænt um að heyra, að yður
liður vel, þvi að ekkert er eins
mikils virði og heilsan. Spurði jeg
yður, hvort konunni yðar liði vel?“
„Henni líður prýðilega, þakka yð-
ur fyrir. Og konan yðar, hún mun
vera hress líka?“
„Já .... hún þarf ekki að kvarta,
úr þvi að komið er fram undir
vor.-------Það er annars ekki gott
að standa svona kyr....“
„En það er ágætt gönguveður,“
tók Pille fram í. „Vitanlega gæti
það verið betra .... ef vorið kærni
dálítið fyr.“
„Já, en það er gott, að vorið er
ekki komið, þá verður lengra þang-
að til sumarið er úti.“ Sá ókunni
tekur skjalatöskuna undir hina hend-
ina og Pille andvarpar og svo kem-
ur ný þögn.
„Maður sjer, að yður líður vel,“
segir hann. „Skrambi er annars langt
síðan við höfum sjest.“
„Já, það er víst um það. Það er
langt síðan seinast.“
„Við höfum vist ekki sjest ....
síðan við sáumst seinast.“
„Nei, það er líkast til rjett.“ Pille
virðist vera að hugsa um, live langt
það sje siðan seinast.
„Við hittumst einliversstaðar —-
svei mjer ef jeg man livar — og
áttum notalega stund saman.“
„Já, það gerðum við. En jeg man
ekki, livar það var....“
„Nei, en þá var það, sem jeg
kyntist Cliarlottu frænku yðar.“
„Það er rangminni, segir Pille.
„Jeg á enga Charlottu frænku.“
„Jú, vist eigið þjer það. Jeg sá
hana hjerna um daginn.“
„Ómögulegt! Allar mínar l'rænkur
eru dauðar,“ sagði skrifstofustjórinn.
„Og engin þeirra hjet Cliarlotta.“
„Það er ómögulegt — ótrúlegt?“
Sá ókunni liristir liöfuðið. „Er þetta
þá ekki Sörensen bankafulltrúi?“
„Nei, það er Pille skrifstofustjóri,“
sagði hinn hróðugur.
„Ótrúlegt! Þá höfum við aldrei
sjest áður. Má jeg kynna mig. Jeg
lieiti Dahl prókuristi.“
„Gleður mig að kynnast yður, hr.
Dahl.“
„Sömuleiðis, herra Pille. Hvað
skyldi klukkan annars vera?“
„Vantar korter í sex. Við höfum
slaðið hjer og talað saman í meira
en hálftíma. Það var skritið að við
skyldum kynnast svona. Hvernig líð-
ur yður annars?“
„Þakka yður fyrir, vel — og yð-
ur?“
„Ágætlega. Og þvílikt veður.“
„Það er ekkert út á það að setja,“
segir Pille skrifstofustjóri. „Jeg
þóttist svo viss um að við þektum
hvor annan.“
„Það var jeg líka. Það var ein-
siaklega gaman að kynnast yður.“
„Jeg segi sama og alt eins. Það
var einstaklega gaman að tala við
yður.“ Pille tekur í hendina á hin-
um. „Verið þjer nú sælir.“
„Sömuleiðis.“
Og Pille kemur lieim. Þegar liann
liefir hengt frakkann sinn í ganginn
og ikemur inn i stofuna, sjer hann
að konan lians stendur við símann
og er að tala við systur sína.
„Þetta er ykkur kvenfólkinu likt,“
segir hann ávítandi, „að standa og
rausa um ekki neitt. Þið ættuð að
læra af okkur karlmönnunum að
tala háfleygt — um listir, stjórnmál,
bókmentir og vísindi .......“
JOHN GUNTHER:
c hii.i:
- - VÖRÐUR MAGELLANSSUNDSINS.
Í^HILE er allra landa viðfeldnast
i Ameríku hinni rómönsku. Það
kann að vera, að Mexico sje drama-
tiskara, Argentína þróttmeiri og
Brasilía glæsilegri. En Chile er i
öllu tilliti geðfeldast. Aldrei hefi
jeg hitt yndislegra fólk en þar.
Öliilebúar eru nærri þvi ein-
göngu afkomendur skotsk-írskra,
baskneskra og þýskra innflytjenda.
Sá sem bjargaði Chile undan Spáni
var írskur Chilebúi og bardaga-
maður mikill, Bernardo O’Higgins
að nafni og var faðir lians ættaður
úr greifadæminu Sligo. Nafnið O’-
Higgins sjest viðsvegar í Chile, á
óteljandi torgum og götuhornum og
gistihúsum.
Á þeim árum, sem þjóð var að
myndast í Chile, áður en Panama-
skurðurinn var grafinn, var landið
svo miklu fjær Evrópu en Argentína
og Brasilía, að þangað fóru ekki
nema harðfengustu menn. Þeir höfð-
ust við í brúnum Andesfjallgarðsins
eða í veðrasömum og kostarýrum döl-
unum þar„ og urðu að afla sjer fæð-
unnar úr hrjóstugum jarðvegi. Þeir
urðu því sjálfstæðir, liandfastir, at-
hafnasamir — seigasta og framsækn-
asta þjóðin á megindali Suður-Am-
eríku.
Chile liggur meðfram vesturströnd
Suður-Ameríku á 2900 enskra mílna
svæði, en er ekki riema um 100
mílna breitt, að meðaltali. Land-
fræðilega er liægt að tala um þrjú
Chile: nyrst hina sólskrældu eyði-
mörk, sem köfnunarefnið og kopar-
inn kemur frá, dalina um miðbik
landsins, þar sem landbúnaðurinn
er mestur og iðnaðurinn, og loks
suðurhjeruðin, þar sem altaf er
rigning — stó’rskornir firðir, ó-
numdir skógar, úfin beitilönd og
fannbreiðir jöklar.
Nú byggir Chile uppkomin og öfi-
ug þjóð, sem telur um 4.635.000
manns. En á okkar mælikvarða er
hún samt frámunalega fátæk. Chile
er andstæðnanna land. Þar liefi jeg
sjeð ávexti girnilegasta til fróðleiks
og bifreiðar mest af sjer gengnar.
Þar eru þrír ágætir háskólar, en
betlara liefi jeg aldrei sjeð jal'n
aumkunarverða og þar. Þar var lögð
fyrsta járnbrautin i Suður-Ameríku,
en fólkið skortir kjöt og brauð
annað kastið.
Iðnaður vex hröðum skrefum i
landinu, einkum skóiðnaður, vefn-
aðarvöruframleiðsla, efnavörugerð og
pappírsgerð. Hin sterka miðstjett
landsins >— sjaldgæft fyrirbæri í
Suður-Ameriku — og iðnaðarverka-
inenn hafa komið á fullkomnustu
verkamannalöggjöf í landinu; þó
iná ef til vill telja Uruguay fremri
i jieiri grein. En meira en 40 af
hundraði hverju í Cliile lifa enn á
landbúnaði, og flestir þeirra eru
verkamenn á stórbúunum og lifa
við eymdarkjör.
Stóreignamennirnir í Chile eru
líklega forneskjulegastir í liugar-
fari allra manna í Ameríkum báð-
um. Á einu stórbúi skamt frá Val-
paraiso eru 4000 vinnuhjú, en þar
er ekki notuð ein einast vinnuvjel.
Á öðrum stað, skamt frá Santiago
er búgarður á stærð við fylkið
Rliode Island (um 1300 fermílur
enskar). Jarðeigendurnir rísa önd-
verðir gegn öllum fielagslegum um-
bótum, liversu smávægilegar sem
þær eru. Húsmennirnir fá 8 til 24
cent í daglaun.
Aðal átökin í stjórnmálum eru
milli liinna fáu jarðeignamanna,
sem rjeðu einir lögum og lofum í
landinu um fjölda ára, og eigna-
leysingjanna. Vald kirkjunnar er
ekki mikið í Chlle; kirkja og riki
eru aðskilin með lögum. Um þess-
ar mundir stjórnar róttæki flokkur-
Frh. á bls. 11.