Fálkinn - 19.06.1942, Blaðsíða 11

FALKINN
II
TVEIR FRÆ6IR NORÐMENN HEIMSÆKJA ÍSLAND
Snemma í þessum máiiuði spurð-
ist það, að herstjóri Norðmanna,
Fleischer yfirliershöfðingi væri
kominn hingað til lands í snögga
ferð. Og skömmu síðar spurðist til
ferða annars Norðmanns, sem að
visu ekki er jafn hátt settur í norska
hernum, en þó er miklu kunnari
hjer á landi, sem vfnsælasta skáld
þjóðar sinnar nú á tímum: Nor-
dahl Grieg. — Hinn fyrnefndi er
nú farinn hjeðan aftur, til stöðva
norska hersins í Skotlandi, en Nor-
dahl Grieg hefir undanfarna viku
verið á ferðalagi um landið og
heimsótt norska hermannaflokka
norðanlands og austán. Mun hann
síðan dvelja nokkra daga í Reykja-
vik, og væntanlega gefst Reykvík-
ingum færi á að heyra hann i'lytja
erindi og lesa upp kvæði, áður en
hann fer.
Heischer hershðfðingi
veitti blaðamönnum viðtal á mið-
vikudaginn annan en var, i sendi-
herrabústað Norðmanna í Fjólu-
götu. Hann er maður við aldur,
hár og grannur, og líkamsvöxtur
hans ber það með sjer, að hann
hefir iðkað iþróttir og útilíf um
æfina. Andlitsfall hans og yfirbragð
er norrænt og framkoma hans ró-
leg og yfirlætislaus.
Þegar innrásin var gerð í Noreg
var hann hershöfðingi 0. herdeild-
arinnar, en hún er herdeild Norður-
Noregs. Vegna l'insku styrjaldarinn-
ar hafði þessi herdeild verið kvödd
undir vopn snemma vetrar, til þess
að hafa á hendi landamæragæslu
o(i norskur tnerkisberi.
nyrst í Norcgi, þar sem norsku
landamærin ligg.ja að Finnlandi. —
Meðal liðsmanna í þessari lierdeild
var skáldið Nordahl Grieg.
ö. herdeildin var þessvegna að
segja mátti undir vopnum þegar
Þjóðverjar rjeðust inn í landið, en
yfirleitt var norski herinn mjög ó-
viðbúinn innrásinni og rnargt af
lionunr komst aldrei undir vopn,
meðfram fyrir sviksamlega aðferð
Þjóðverja, er þeir fölsuðu í útvarp-
inu afturköllun herútboðsins, er
stjórnin hafði sent út morguninn 9.
apríl.
Otto Ruge var herstjóri Norð-
manna meðan styrjöldin var háð i
Noregi. En þegar sást hvert stefndi
og stjórnin afrjeð að halda áfram
baráttunni gegn Þjóðverjum af er-
lendum vettvangi kaus Ruge að
verða eftir í Noregi, sem yfirmaður
síðustu leifa norska hersins þar,
en að Fleischer hershöfðingja yrði
falin yfirstjórn þess hers, sem
myndaður yrði i Bretlandseyjum,
og síðan liefir tekið svo öflugan
þátt í baráttunni gegn óvinum Nor--
egs.
— Það var ekki stór her, sem
myndaður var þegar við konrum
til Englands í júní 1940. En hann
óx smátt og smátt, segir Fleisclier
hershöfðingi. — Við ýmsa örðug-
leika var að stríða. Við höfðum
engin hergögn með' okkur — ekki
einu sinni einkennisbúningana. Þá
urðum við að fá hjá Englending-
um. Og byssurnar, sem við feng-
um hjá þeim, voru öðruvísi en
norsku rifflarnir, svo að kenna
þurfti liermönnunum önnur tök á
þeim en þeir voru vanir. Við þann
litla iióp hermanna, sem komst. und-
an frá Noregi bættust brátt menn af
hvalveiðiflotanum, þegar hann kom
úr suðurhöfum, og svo Norðmenn
staddir i Englandi og aðrir, sem
höfðu verið á skipum, er komu á
enskar hafnir. Aðrir komust lang-
ar krókaleiðir frá Noregi til Eng-
lands, —- um Rússland og Tyrk-
land til Egyptalands og þaðan til
Englands um Miðjarðarhal', eða jafn-
vel suður fyrir Afríku, og enn aðr-
ir komust yfir Síberíu og Ameríku.
— En svo eru margir, sem hafa
koinist styttri leið, og á jeg við
liina mörgu, sem farið hafa á smærri
og stærri bátum frá Noregi beina
leið til Hjaltlandseyja og Skotlands
—• sumir hverjir með konu og hörn
— til þess að ganga i norska her-
inn. Og jieir eru orðnir margir,
sem farið hafa þá leið vestur.
1— Eitt af því fyrsta, sem ráðist
var i, var að stofna flugskóla og
þjálfa flugmenn vestur i Canada.
Herbúðir okkar jiar eru kallaðar
„Litli Noregpr", Síðar fóru Bretar
að þjálfa fluglið sitt þarna og gera
enn. Og frá „Litla Noregi“ eru þéir
lcomnir flestir flugmennirnir, sem
starfa i herþjónustu al' okkar hálfu
nú, bæði lijer á landi og annars-
staðar. Og Norðmenn hafa aldrei
átt stærri flugher en nú. Sama máli
gegnir um sjóherinn. Við höfum
keypt fjölda skipa, sem nú eru starf-
andi víðsvegar um heim, jafnvöl
austur í Indlandshafi og Kyrraliafi.
— Og eigi má gleyma þvi, hvað
norski kaupflotinn hefir gert fyrir
málefni allra frelsiselskandi þjóða.
Meginið af kaupflotanum var utan
Noregs, þegar innrásin var gerð og
það tókst að bjarga lionum úr grcip-
um Þjóðverja. Síðan hefir hanu
verið sístarfandi og það er einkum
eftirtektarvert, hve mikinn liluta at'
olíuflutningunum norski kaupflotinn
hefir annast. Norðmenn áttu fyrir
stríðið langbesta olíuflutningaflota
heimsins, og um 40% af allri olíu,
sem flutt hefir verið til Englands
siðustu tvö árin, er komið þangað
með norskum skipum. En við höf-
um iíka orðið að færa þungar fórn-
ir. Um síðustu áramót höfðu óvin-
irnir sökt um miljón smálestum af
flota okkar, en hann var á 5. miljón
smálesta fyrir strið.
— Siðan jeg kom hingað hefi jeg
ferðast norður í land og um aust-
urland til Reykjavíkur til þess að
heimsækja norskar lierstöðvar hjer
á landi, segir Fleischer yfirliershöfð-
ingi að lokum. — Jeg' hefi liaft
tækifæri til þess að sjá liina ein-
kennilegu og stórbrotnu fegurð ís-
lands, ýmíst úr bifreiðinni eða úr
flugvjel, og jeg hefi komið til Þing-
valla og að Gullfossi og Geysi. En
jeg hefi jafnframt haft tækifæri til
að kynnast íslendingum nokkuð og
haft spurnir af þvi, hvernig þeir
hafa tekið löndum minum, sem hjer
dvelja og lialda áfram baráttunni
fyrir því að komast heim. Og mjer
er það gleðiefni að frjetta urn þann
vinarhug og góðvild, sem norskir
setuliðsmenn hafa átt að fagna lijer
hjá frændum sínum fyrir vestan
haf.
Nordahl Grleg.
Sama daginn, sem blaðamenn áttu
tal við Fleischer yfirhershöfðingja
barst sú fregn um bæinn, að hingað
væri kominn norski rithöfundurinn
Nordahl Grieg, sá maður, sem liæst
hefir borið á meðal norskra, ungra
skálda síðastliðinn áratug. Og á
föstudaginn var liittu blaðamenn
hann að máli i samkomusal norska
Nordahl Griet/.
hersins við Hverfisgötu, ásamt Friid
blaðafulltrúa.
Nordahl Grieg er maður fertugur
að aldri, en nafn hans liefir vprið
kunnugt í Noregi í nær tuttugu ár.
Aðeins 17 ára dró æfintýralöngunin
hann út á sjóinn, hann rjeðst um
borð í norskt skip og var með því
i heilt ár og fór ví'ða um heim. í
Jieirri útivist fjekk liann drögin að
t'yrstu skáldsögu sinni, „Skibet gár
videre —sem ségir frá lífi hinna
norsku sjómanna, sem sigla um fjar-
læg heimshöf árum saman, en eru
þó flestir með hugann heima. Síðar
lauk hann háskólanámi og dvaldi
m. a. i Oxford, en stundaði jafn-
framt hlaðamensku og gaf út ljóða-
bækur. Því að' framan af æfinni
var liann fyrst og fremst talinn
ljóðaskáld, lió að Jiann hafi síðar
sýnt, að lionum lætur eins vel sögu-
formið og leikritsformið eklci
síst hið síðarnefnda.
Sem blaðamaður fór hann til Kina
eftir að borgarastyrjöídin þar komst
i algleyming og skrifaði fjölda
greina þaðan i norsk h’löð. Þaðan
er einnig að nokkru leyti efnið í
fyrsta leikriti hans „Barabas". Yfir-
leitt hefir Nordahl Grieg ferðast
inoira en titt er um skáld. Hann
dvaldi 'í Rússlándi og varð fyrstur
manna til þess, að segja fólki á
norðurlöndum frá hinni nýju rúss-
nesku leiklist, er spratt upp eftir
byltinguna. Hann fór til Spánar til
þess að verða sjónarvottur að
spönsku borgarastyrjöldinni, og
og sjálfur segir hann, að þar hafi
núverandi heimsstyrjöld í raun og
veru byrjað, og það skilja það fleiri
nú en þá. Á milli langferðanna sat
hann heima í Noregi og skrifaði.
Frægt er orðið leikrit hans „Vár
ære og vár makt“, sem bregður upp
myndum frá siglingamálum Noregs
i siðustu styrjöld, og talsverðar deil-
ur urðu um í Noregi, og „Neder-
laget“, sem látið er gerast á timum
„kommunen" í París, en fjallar þó
um nútímamálefni. Eftir veru sina
á Spáni skrifaði hann nýjustu skáld-
sögu sína „Ung má verden ennu
være“, sem< gerist öðrum þræði i
Rússlandi en Öðrum á Spáni — og
þó allsstaðar i heiminum. Auk rita
þeirra, sem lijer hefir getið, hafa
margar ljóðabækur komið út eftir
Nordahl Grieg, svo að þetta unga
skáld hefir þegar ærið starf að
baki sjer.
Nordahl Grieg hefir komið einu
sinni áður tii íslands. Hann var
hjer nokkra daga á Alþingisliátið-
inni, sem fulltrúi fyrir „Tidens
Tegn“ í Osló og skrifaði þá nokkr-
ar greinar hjeðan, einkum um ’ná-
tiðahöldin. Frh. á bls. íh.