Fálkinn - 14.08.1942, Blaðsíða 5

FÁLKINN
5
„Þessir stjórnmálamenn, lög-
fræðingar og kennarar eru allir
vesæl afstyrmi,“ sagði liann.
„Það er eitthvað annað í S.A.“
Jeg hafði gaman af þessuin
samfundi. En jeg gat ekki að
því gert að jeg varð liissa á að
sjá, að flokkur, sem kallar sig
socialista-verkamenn skyldi
líða leiðtogum sínum að lifa í
allsnægtum. I Austurríki hefði
það verið óhugsandi. Þó jeg
væri alveg óháður fjárhagslega,
og meira að segja rikur, liefði
jeg aldrei þorað að lialda mig
i stóru gistihúsunuin i Wien,
af hræðslu við að vekja gremju
meðal liðsmanna minna.
„En hvað segja fylgismenn
ykkar um það, að })ið lifið eins
og miljónamæringör?“ spurði
jeg.
Hann varð reiður. „Þeim
kemur ekekrt við hvað við ger-
um; við verðum að leggja mik-
ið á okkur fyrir þá, til þess að
skapa hið nýja Þýskaland. Við
eigum áreiðanlega skilið, þó að
við látum okkur liða dálítið
vel — fyrir annað eins starf.“
En nú var gesturinn farinn
frá Hitler og aðjútantinn fylgdi
mjer inn í viðhafnarstofu haus.
Þeta var hornstofa og náði
stórt, rautt flosteppi yfir alt
gólfið. Stofan var ekki sjerlega
stór. í lxorninu gegnt inngang-
inum stóð skrifborð, og margir
stólar í kring. Nokki-ir sófar
og hægindastólar stóðu hjer og
hvar unx herbergið. Yfir skrif-
horðinu hjekk stór mynd af
Friðrik konungi mikla. Undir
myndinni sat Adolf Hitler og
stóð upp þegar jeg kom inn,
og gekk á móti mjer. Hann ein-
lxlíndi framan í mig, eins og
hans var venja, og mjer fanst
jeg verða fyrir áhrifum af
augnaráði hans, þó jeg reyndi
að vei-jast þeim. Það hafði orð-
ið svo grunt á því góða milli
okkar, að jeg hafði enga sam-
úð með honum. Jeg reyndi að
gei'a mjer grein fyrir því, sem
vekti andúð á manninum.
Þai'na sat hann íboginn á rnóti
mjer, í bláum fötum, sem fóru
honum illa. Og — hvað andlit-
ið á lionum var fráhi-indandi,
hendur ljótar og þýska mállýsk-
an, sem hann talaði alnxúgaleg!
Þetta var suðurþýsk mállýska,
sem liann hafði reynt að fæi’a i
prússneskan einkennisbúning,
og rnanni fanst hann vera að
reyna að tala mentaðra nxanxxa
þýsku. Og þó duldist mjer ekki,
að eitthvað laðaixdi og knýjandi
var í framkomu hans.
Hitler lxyi'jaði viðræðuna:
„Mjer þykir vænt um að fá
tækifæri til þessa samtals. Jeg
finxx að það er margt, sem við
ættum að tala um í hreinskilni.
Hvað segir þjer um þennan
mikla sigur okkar í Wieix?“
Hamx átli þar við bæjar-
stjórnarkosixingarnar, sem voru
nýafstaðnai'. Heimatsehutz hafði
ekki tekið þátt í þeinx og
þessvegna hafði nasistaflokk-
urinn fengið fimtán menn
kjörna.
Jeg svaraði, að það mætli
ekki leggja of niikið upp úr
þeim sigri. „Austurríki er ekki
Þýskaland. Uixpvöðslur nasisla
i Austurríki gela valdið vand-
ræðum. Þar er sterlcur og vel
skipulagður alþýðulokkur. Og
foi’ingjar lxans liorfa ekki þeg'j-
andi á, að nasistar nái yfirráð-
ununx við kjörborðið. Þar getur
falist ixeisti, senx kveikir borg-
araslyi'jöld. Hver sá, sem vill
styðja að endurreisn Austuri'ík-
is, verður að stai'fa í nánu sam-
bandi við Kristlega Alþýðu-
flokkinn.“
Þessu svarar Hitler svo: „Það
senx þjer segið væri satt, el' úr-
slitin væi-u undir Austuri'íkin
komin. En Austurríki er í nxín-
um auguxxi aðeins auka-vígvöll-
ur. Og jeg þarf að vinna sigur
í Austurríki í auglýsingask\ni
fyi'ir bai’áttu nxína fyrir völd-
unum i Þýskalandi.“
„Búist þjer við að ná völdum
í Þýskalandi bi'áðlega?“
„Ekki næstu mánuðina, en
nú ber alt að þeim brunni, að
nasistar verði sterkasti flokkur-
inn í landinu. Og einhverntíma
skulum við verða sterkasli
flokkurinn, jafnvel þó að það
kosti að knýja fram tíu nýjar
kosningar.“
„Eruð þjer viss um, að lýð-
ræðisgrundvöllurinn yðar hverfi
ekki einn góðan veðurdag. Eru
bandamenn yðar — Hugen-
bergsflokkui’inn og Stálhjáhn-
arnir — í raun og' veru á yðar
bandi. Mundu þeir ekki lxafa til
að gera stjórnlagarof í sanxvinnu
við forsetann — bak við yður?“
„Nei, engin hætta á því. Jafn-
vel þó þá langaði til þess þá
eru þeir of gamlir og heimskir
til þess að hætta sjer út í það.
Og svo liafa báðir þessir aðilar
sanxúð með nasismanum, stefn-
unnar vegna.“
Jeg svai’aði: „Þetta getur vei'-
ið rjett, í Þýskalandi, en ekki
í Austuri’íki. Ef nasisminn
þroskast þar þá vei’ður úr þvi
borgarastyrjöld. Þessvegna segi
jeg yður í fullri einlægni, að
jeg nxun berjast af öllunx mætti
gegn nasismanum í Austurriki.
Ef þjer ætlið að skifta yður af
stjói’nmálum Austurríkis, þá
verðið þjer að íliuga, hvernig
stjórnnxálaviðlioi’fið er þar. Jcg
get skiljanlega ekki viðurkent,
að það bei’i að meta nxinna vel-
fei’ð Austurrikis en Þýskalands.
Látið þjer Austurríkismenn um
Austurríki. Jeg sa,gði yður það
fyrir mörgum árum og segi
það aftur nú: látið landvarnai’-
flokkinn um, að skapa nýtt
Austui’ríki, sem sje þjóðlegt í
bestu merkingu. Austui’ríki nxun
ávalt vai^ðveita hin nánustu
tengsl við þjóðlega stjórn í
Þýskalandi.“
Hitler svaraði ekki. Hann
livesti brúnii'nar og starði beint
fram. í nokkrar sekúndur varð
þögn í stofunni. Þó hóf liaim
máls aftur og var nú óþarflega
liávær:
„Það er gei’samlega rangt að
segja, að nokkur maður geti
orðið afbragðs herbei’gjaskip-
unarmaður, ef liann er ljelegur
húsameislari. Það er líka rangt
að segja, að góður húsameistai'i
þurfi ekki a'ð kunna að ganga
frá hei’bei'gjum að innan. Þetta
tvent er samtvinnað og óaðskilj-
anlegt.“
Hann vai’ð æstari: „Það er
ein af flónskum ’ vorra tínxa, að
reyna að greina ytri húsbygg-
ingai’list frá þeirri innri.“ Og
nú leysti lxann frá skjóðunni.
Þuldi tilvitnanir í húsagerðar-
listasögu frá þjóðunx fyrir tið
Babýlon, frá Egyptunx, Grikkj-
unx, Rómverjunx og til gotneska
slilsins, til þess að sanna að lxið
ytra og innra í húsagei’ðarlist
væi’i eitt og samt. Loks var
hann orðin svo heitur, að liann
spratt upp úr stólnunx, svo að
hann valt um, og þramaði fram
og aftur um gólfið.
Enginn liafði dirfst að segja
það við meistarana, sem bygðu
gotnesku kirkjurnar frægu, að
þeir skyldu aðeins hugsa um
ytra horðið, en láta aðra sjá
unx það innra!“
Mjer fanst líkast og hann
hjeldi að liann væri að halda
ræðu á stórx'i sanxkonxu. Jeg
sagði ekkert, en leið bölvanlega.
Jeg vei’ð að játa, að mjer fund-
ust ox’ðin einstaklega sannfær-
andi, ef samkoma hlustaði á
þau, — þó að jeg liefði engan
áhuga fyrir umræðuefninu.
Jeg var að smálíta á klukk-
una. Hitler hjelt þarna ræðu
unx húsagei’ðai’list i 40 nxínútur.
Svo steinþagnaði liann og seig
ofan í hægindastól. Jeg stóð upp
og reisti við stólinn, senx liann
liafði felt. Hitler stóð þá upp
og gekk að sæti sínu við skrif-
borðið. Hvorugur sagði orð. Jeg
braut heilan unx hvernig jeg
gæti kvatt liann, því að nxig
langaði ekki að lxalda áfram
sanxi’æðunx við hann. Hitler sat
álútur við skrifboi'ðið og starði
franx. Alt í einu í’jetti liann úr
sjer, barði hnefanum þrívegis
i boi’ðið, en ekki fast. Svo sagði
liann:
„Svona er það, og' allar aðr-
ar skoðanir eru rangar!“
Jeg svai’aði: „Jeg vex’ð að
fara, jeg hefi mæll mjer mót
á gistihúsinu mínu.“ Og svo
stóð jeg upp og bjó mig til aö
fara.
Hitler stóð líka upp og við
gengum út að dyrunum. Hann
dró. andann djúpl, eins og eftir
mikla líkamlega ái'eynslu. Við
dyrnar rjetti liann út höndina
og sagði vingjarnlega: „Verið
þjer sælir. Gangi y'ður vel,“ og
lagði áherslu á orðið vel. Jeg
sag'ði: „Auf Wiederselien. Jeg
óska yður alls liins hesta.“
Jeg sá liann aldrei aftur. En
jeg gat ekki g'leymt þessum
samfundi. Jeg nxintist á hann
við aðeins einn xnann í Berlín,
af því að Waldeck liafði sagl
mjer að það yrði að lialda hon-
um leyndum.
Úr bók Starhemsberg: Reiween
Ititler and Mussolini.
GORDON BENNETT
HERSHÖFÐINGI
heyrðist ofl nefndur i vetur, þegar
Japanar geysuSu suður Malakkaskaga
og hröktu her Áslralíumanna þar á
undan sjer. Þeirri viðureign lauk
með því að Singapore fjell, svo sem
kunnugt er. En foringi ástralska
hersins á skaganum var H. G. Gor-
don Bennett general-majór, sem nú er
57 ára. Hefir hann stundað her-
mensku síðan i barnœsku. í síðasta
stríði tók hann þátt við svo góðan
orðstri, að hann var sæmdur heið-
ursmerki fimm sinnum og var loks
falin yfirstjórn 2. áströlsku herdeild-
arinnar í Nýja- Suður-Wales. Á frið-
artimum hefir hann gegnt ýmsum
störfum, einkum fjárhagslegum, fyrir
sambandsstjórn Ástraliu. Þegar nú-
verandi styrjöld slcall á hafði liann
á hendi stjórn 8. herdeildarinnar, en
var þá skipaður hæstráðandi ástr-
alska hersins, sem sendur var lil
Malayaskaga.
FYRIRBRIGÐI.
Nýlega hafa veriS gerðar nákvæm-
ar mælingar á Eiffelturninum í Par-
ís. Þær lei'ða ]xað í ijós, að sólskinið
hefir meiri áhrif á turninn en storm-
ur. Þeim megin, sem sólin skín á
turninn, liitnar málmurinn og Jiensl
út. Þetta verður því til þess að
turninn svignar frá sól. Morgunsól-
in er lang öflugust, enda flytur
hún turntoppinn um 15 cm. til
vesturs. Um hádegið færist hann 10
cm. til norðurs og á kvöldin um
cm. til austurs.