Fálkinn - 14.08.1942, Page 13

F Á L K I N N
13
GERIST ÁSKRIFENDUR FÁLKANS HRINGIR í 2210
KROSSGÁTA NR. 425
Lúrjett. Skýring.
1. bráðlyndur maður, 5. stal'la, 10.
skörungur, 12. likamshl. (ef.), 14.
byrgðir, 15. dugleg, 17. guð, 19. stai'-
ur, 20. hengslast, 23. þagmælsk, 24.
smádýra flutningur, 26. skáld, 27.
þrifa, 28. riðar, 30. ending, 31. skæl-
ir, 32. glampa, 34. gælunafn, 35.
þvöglar, 36. vanari við, 38. festa rót,
40. spotti, 42. fugl (þf.), 44. l'ljótið,
46. vatnsrensli, 48. ísland, 49. ósam-
lyndi, 51. álfu, 52. væta, 53. manns-
nafn (ef.), 55. þrír samliljóðar, 56.
ræfill, 58. verkfæri, (þgf.), 59. lík-
klæði, 61. sjávardýr, 63. tímamælir
úr ódýru efni, 64. hlóm (ef.), ,65.
iýsingarorð (þolf.).
Lóðrjett. Skýring.
1. tækifærisglaðning, 2. stafurinn,
3. kann við sig, 4. tvcir samhljóðar,
6. guð, 7. verkfæris, 8. hár, 9. jarð-
arpartur, 10. gælunafn, 11. fornafn,
13. á litinn (þolf.), 14. skapgerð,
15. stælta, 16. lengdarmál (ef. flt.),
18. forðabúr, 21. ferðast (boðli.),
22. verslunarmál. 25. stinga upp á,
27. bændur. 29. ógangur, 31. manns-
nafn, 33. þrír eins, 34. nöldur, 37.
þrotin, 39. mannsnafn (þolf.), 41.
rolu, 43. líkamshlutirnir, 44. manns-
nafn (þolf.), 45. fábjáni, 47. dýr, 49.
tveir liljóðstafir, 50. upphafstafir,
53. mælgi, 54. fyrirmynd, 57. klæðn-
aður (þolf.), 60. búpeninginn.
LAUSN KR0S8GÁTU NR.424
Lárjett. Ráðning.
1. tengsl, 6. ásjónu, 12. Arnóra,
13. tómats, 15. fj, 16. túlk, 18. hina,
19. al, 20. nef, 22. tarfana, 24. gná,
25. ónei, 27. tæjan, 28. bran, 29.
turna, 31. far, 32. alóða, 33. góia,
35. skóp, 36. saumaborð, 38. Nesi,
39. saga, 42. ólient, 44. sog, 46.
ramba, 48. höft, 49. taran, 51. réll,
52. Ari, 53. sauðfje, 55. nál, 56. ul,
57. fang, 58. I.ára, 60. na, 61. saf-
ann, 63. lirfan, 65. kyrnan, 66. all-
kær.
Lóðrjett. Ráðning.
1. trjenu, 2. en, 3. not, 4. grút, 5-
salat, 7. stinn, 8. Jóna, 9. óma, 10.
na, 11. utanað, 12. afnota, 14. slánar,
17. kræf, 18 Haar, 21. ferg, 23. fjala-
borð, 24. gróp, 26. inosent, 28. blóðg-
ar, 30. alast, 32. akrar, 34. aui, 35.
sos, 37. jóliaus, 38. nefi, 40. amen,
41. liallan, 43. hörlak, 44. saug, 45.
gafl, 47. blánar, 49. tanna, 50. Njáll,
53. sann, 54. eril, 57. far, 59. ark,
62. fy, 64. fæ.
CARMEN.
Frh. uf bl. 11.
eys liann yfir þau óþvegnum böl-
bænum.
Fjórði ])áttur gerist í Madrid. Þar
stendur til að haldið sje nautaat.
Escamillo er þar höfuðpaur og hefir
hoðið öllum hópnum, —- flökku-
fólkinu, sem Carmen er áhangandi,
— á „sirkus“, — eða leikvanginn.
Og þangað iæðist Don José lika.
Hann vill, þrátt fyrir alt, reyna enn
og i síðast sinn að telja Carmen
hughvarf. Hann getur ekki annað en
elskað hana og þráð hana, — þö
að hann liati liana öðrum þræði.
Hann gerir henni orð að hitta sig.
Og Garmen er hvergi smeyk, og er
þó leitast við að aðvara liana. Þa'ð
gerir vinstúlka hennar, Fasquita.
Carmen kemur til Don José fyrir
utan leikvanginn. Hann ieggur sig
allan fram um að snerta viðkvæma
strengi í lijarta liennar. Hann krýp-
ur á knje frammi fyrir lienni og
sver þess dýra ei'ða, að vera henni
„trúr til dauðans,“ — að hann skuli
ganga í flokk fjelaga liennar og vinna
þeim, — smyglurunum — alt það
gagn, sem liann megi. En þó að
Carmen sje frekjusnift og laus
á kostunum, þá er hún engin heig-
ull. Ilún segir Don José það hisp-
urslaust, að hún elski nautabanann
og sje heitin honum —• og í sömu
andránni heyra þau óp og fagnaðai-
læti áhorfendanna á leikvanginum,
yfir afrekum Escamillos.
Ástin og liatrið gerir José örvila.
Hann þrífur í handlegginn á Car-
men og liygst að draga hana á brott
með sjer, en henni tekst að losna
og fleygir hún hringnum, sem José
liafði gefið henni, fyrir fætur hon-
um, en lileypur síðan alt livað af
tekur, að leikvangs-hlíðinu. José
nær henni þó, og rjett í sömu and-
ránni er gel'ið til kynna á leikvang-
inum með lúðurblæstri, að Escamilo
hafi sigrast á nautunum.
José verður óður og stingur Car-
men hnif-stungu í lijartastað. Sig-
urvegarinn, Escamillo kemur út af
leikvanginum, en þá er hin fagra
heitmey hans liðið lík — og tjald-
ið fellur.
Þegar „Carmen“ var leikin fyrst,
höfðu menn margt út á þessa óperu
að setja, bæ'ði efnið og músíkina.
Hvorttveggja var með nýju sniði,
sem menn gátu ekki felt sig við
strax. Efnið fanst mönnum of gróf-
gert, og var þó mjög dregið úr þvi
grófasta, eins og það er í skáldsög-
unni. Og músikin kom mönnum
„spánskt“ fyrir (sem að vísu mátti
til sannvegar færa) —„sjerviskuleg-
ir“ hljómar, sögðu menn, og erfitt
að átta sig á eða fylgja þræðinum,
þar sem vikið var svo viða út af
hefðbundnu „formi“. Og leiksviðs-
húnaðurinn var hneyxlanlegur:
flökkufólkið óhreint og ræfilslegt til
fara, Carmen, hin freka flökku-kvan-
snift, i tötrum, á hælaskökkum
skóm og götóttum sokkum.
Ekki þurfti öðru að breyta
en búningunum. Flökkufólkinu var
þvegið i framan og þvi voru fengin
skárri föt, — og Carmen var dubb-
uð upp í silkikjól o. s. frv. — En
Bizet breytti engu. Enda hafði
hann hjálfur enga gleði af „Car-
men“. Hann var látinn þegar mönn-
um skildist það, hversu glæsilegt og
listþrungið þetta verk hansvarogþað
hlaut þá viðurkenningu og þær miklu
vinsældir, sem það nýtur enn í dag.
kom hún sjálf me'ð hugmynd.
„Hvað segið þið um svertingjana?“ sagði
hún. „Við höfum ekkert blað, og getum
hvergi lesið neitt um sjálfa okkur. Nú er
þessi reiðinnar fjöldi af svertingjum lijerna
i Flesjuborg, sem kaupa mat og annað,
rjetl eins og aðrir, og liafa ank þess kosn-
ingarrjett. Og margir þeirra eiga líka tals-
vert til.“
Og þannig var það ákvarðað, að á föstu-
dögum skyldi vera sjerstök deild í blað-
inu, lielguð svertingunum, þar sem telja
skyldi upp bárnafæðingar og aðra merk-
isviðburði meðal þeirra, og framkvæmdir
Baptista-kirkjudeildarinnar, sem þarna
starfaði, svertingjanna vegna.
„En hver á að rita þessa deild?“ spurði'
hr. Ríkharðs. „Það þyrfti að vera einhver
svertingi.“
Adda var ekki lengi að koma með mann-
inn. „Það er sonur liennar Aþenu frænku
minnar. Hann hefir gengið í skóla og er
skáld, en nú hefir hann litið upp úr þvi,
og yrði feginn að vinna sjer inn nokkra
dali á viku með einliverri aukavinnu.“
„Farðu þá til frænda þíns á morgun og
biddu hann að tala við frú Lýðs. Þú getur
sagt lionum, að hún hafi kanske atvinnu
handa honum.“
Og í sama bili fjekk hann aðra hug-
mynd. „Það ldýtur að vera einliver i sveil-
inni, sem getnr ritað greinar um bernsku-
ár Flesjuborgar. Það nnmdi ganga í gamla
fólkið, eins og lieitt brauð. og eins myndi
yngra fólkinu þykja gaman að heyra,
hvernig borgin var, áður en það fæddist.
Þetta þyrftu að vera fróðlegar og litskrúð-
ugar greinar, sem drægju að sjer athvgli
og gætu þannig verið góður undirbúning-
ur undir krossferðina okkar.“ Hann sneri
sjer að frú Lýðs. „Hafið þjer nokkurn i
lmga, sem gæti gert þetta?“
Ilenni varð hálf liverft við spurninguna.
Hún roðnaði og rak i vörðurnar, og loks
gat hún komið því upp: „Jeg man nú ekki
eftir neinum, en jeg get sjálfsagt fundið
einhvern.“
En þá romsaði Adda gamla upp öilu
leyndarmálinu í hrifningu sinni. „Ilveis-
vegna segið þjer honum ekki frá Bókinni,
frú Lý'ðs?“
„Æ .... nei,“ svaraði frúin og roðnaði
nú enn 'meir.
„Hvaða bók?“ spurði hr. Ríkharðs.
„Hvaða bók?“ bergmálaði Sjana.
„Æ, það er ekkert,“ sagði frú Lýðs. En
nú var Adda orðin einbeitt. Ilún setti frá
sjer kókóbollann og sagði: „Frú Lýðs hef-
ir árum saman verið að skrifa liana. Og
hún er um ekkert annað en fólki'ð hjerna
í ríkinu, frá fyrstu bygð þess.“
Sjana liorfði á frænku sína, steinhissa,
en frú Lýðs sem var enn frá sjer af feimni,
svaraði: „Þetta er ekkert. Það er bara
lirafl, sem jeg' hefi verið að skrifa niður,
mjer til minnis.“
„Þjer verðið að lofa mjer að sjá það,“
sagði hr. Ríkharðs. „Það gæti verið ein-
mitt efnið, sem okkur vanhagar um.“
„Þjer getið sjeð það, ef þjer viljið, en
jeg er viss um, að yður leiðist það bara.
Að minsta kosti komst þjer ekki fram úr
skriftinni minni. Það getur enginn nema
Zimmermann gamli."
„Það mætti lóta vjelrita það.“
„Það yrði alt af dýrt .... þetta er svo
ógurlega langt.“
„Ó, við hefðum einhver ráð með það.
Það væri vel til vinnandi, hlaðsins vegna,
og myndi þá fljótt borga kostnaðinn.“
Frú Lýðs svaraði engu, af því að hún
gat engu svarað. Hún var alveg orðlaus og
blygðaðist sín. En, eins og hún gat vitað,