Fálkinn - 04.08.1944, Blaðsíða 4

4
F Á L K I N N
Indíánar og
ameríkanska þjóðin
í síðasta blaði Fálkans var sagt frá Indíánum, og þátt-
töku þeirra í stríðinu og afstöðu þeirra til þjóðarheildar-
innar. Hjer segir frá lífskjörum þeirra og atvinnuháttum.
Á þessu ári eru yfir 20.000 Indíán-
ar á vígaslóðum og berjast undir
fána Bandarílcjanna gegn óvinum
lýðræðisins. Þetta er líklega mesta
þáttaka í styrjöld, sem Indíánar hafa
nokkurntíma haft af að segja, þrátt
fyrir það að áður en hvítir menn
komu til Ameríku voru þar margar
Indíána ættkvíslir, sem áttu i sí-
feldum ófriði innbyrðis.
Þegar Japanir svikust að Banda-
ríkjainöntium i Pejarl Harbor á
Hawaii, 7. des. 1941, voru Indíánar
manna fyrstir til þess að bjóða sig
fram i styrjöldina. Þeir gengu í
landherinn, flotann og landgöngu-
herinn. Þeir gerðust fallhlífarher-
menn, stýrðu skriðdrekum og rjeðust
á kafbáta. Lee Gilstrap major, sem
stjórnar 2000 Indíánum í liði sínu,
kallar þá „bestu skrattakollana í
her Bandaríkjanna“.
Ein ástæðan til þessarar einstæðu
þátttöku í stríðinu, er að Indíánum
finst sem nú sje mikið í húfi og
að þeir eigi mikið undir sjálfstæði
Ameríku og undir þeim kenningum,
sem Bandaríkin berjast fyrir.
— Fyrir einum mannsaldri var
oft talað um Indíána sem „rauða
manninn, sem væri að hverfa“.
Þetta kom af því að þeim fækkaði
þá ár frá ári. Á hverju ári fór
dánartalan fram úr fæðingafjöldan-
um, svo að rauðskinnar virtust
dæmdir til tortímingar. Sjúkdómarn
sjerstaklega tæringin, tók þunga
skatta af þeim.
Og \ærst var þó að Indíána virt-
ist skorta alla lífshvöt. Hann var
í eðli sinu barn skóganna og sljett-
anna, eirðarlaus farandmaður fjalla-
slóðanna, öruggur á trjábarkarbát-
um sínum á húvöðum fljótanna,
en hafði í litlum mæli meðfæddan
skilning eða óskir um að fást við
verslun, landbúnað eða launaða
vinnu. Og oft varð hann að bráð
ófyrirleitnum föntum og æfintýra-
mönnum.
En foringjar Indíánanna, og hvítir
vinveittir þeim, hófu starfssemi fyr-
ir því að bjarga þeim úr þessum
vanda, ásamt ýmsum stofnunum,
sem beittu sjer fyrir því að þeir
nytu jafnrjettis við aðra menn.
Kennarivr, trúboðar og Indíánar
sjálfir skýrðu almenningi frá því
á safnaðarfundum og öðrum samkom
um hvernig hag Indíána væri kom-
ið. Og það var þungamiðja þessara
frásagna að Indíánarnir væru að
tærast upp vegna þeirrar meðferð-
ar, sem þeir sættu af hálfu amerí-
könsku þjóðarinnar, en hún væri ó-
slitin röð af mistökum, þó að vera
mætti að þjóðin hefði vilja á að
láta þeim liða vel.
Sannleikurinn í ljós.
Amerísku blöðin sendu frjetta-
menn sína og ljósmyndara í Indí-
ánabyggðirnar, og prentuðu frá-
sagnir og myndir af baráttu hinna
tapandi Indíána. Og nú vaknaði
samviska þjóðarinnar við vondan
draum. Indíánarnir höfðu verið
mjög dáðir fyrir hugrekki og kunn-
áttu í veiðimennsku, náttúruþekking,
listfengi og hugmyndaflug. Það
þótti hin mesta þjóðarhneisa að
þeir voru nú rændir lífshvötinni
vegna vitlausrar meðferðiar liins
opinbera; hvort sem góð meining
hefir legið að baki.
Þessi gremja Bandarikjaþjóðar-
innar barst vitanlega þinginu til
eyrna, og fyrirskipaði það þegar
rannsókn í málinu. Veðurbarðir,
gamlir foringjar Indíánaflokkanna
komu nú á fund nefndarinnar, úr
griðlendum sínum, klæddir á sína
þjóðlega vísu i skinn og með fjaðra--
koffur, og báru vitni í málum sín-
um og mæltu ýmist á tungu Sioux-
Senecai- eða Cherokee-ilndíána. —
Einnig voru yfirheyrðir menntaðir
ungir og greindir Indíánar úr Charl-
isleskólanum og öðrum mentastofn-
unum, sem þeir sóttu..
Og nú var tekin upp ný stefna
gagnvart hinni hrörnandi þjóð. í
stað þess að fylgja stefnu, sem
hafði í för með sjer að Indíánar
ættu erfitt uppdrráttar — en þá
stefnu höfðu þeir valið sjálfir —■
var nú leitast við að gera þeim
fært að stunda sjálfstæða atvinnu
og arðberandi. Til þess að koma
þessu fram kom stjórnin upp nýjum
menntastofnunum, svo að Indíánum
yrði auðveldara að læra búfræði,
verslun og ýmsan iðnað. Einnig
voru stofnaðir sjóðir til þess að
veita úr fje til verkfærakaupa og
kvikfjenaðar.
Þegar áætlunin var fullgerð var
einn af mestu forvígismönnum Indí-
ána, John Collier, skipaður til þess
að sjá um framkvæmdir hennar.
Var hann skipaður forstöðumaður
Indíánamála árið 1933. John Collier
liafði undanfarin tíu ár verið ritari
„Fjelags til varnar Indíánum“ —
(American Indian Defense Associa-
tion). Og í einni svipan var fyrr-
verandi skæðasti gagnrýnandi stjórn-
arinnar i Indíánamálum gerður
framkvæmdastjóri hinnar nýju Indí-
ána-áætlunar stjórnarinnar.
Collier hjelt áfram að heimta
í opinberum ræðum og ritum skrif-
stofurnar, að stjórnin sýndi þessari
minnihlutaþjóð, Indíánunum fullt
jafnrjetti. En jafnframt brýndi hann
ósleitilega fyrir Indíánum að þeir
yrðu fyrst og fremst að vera sinnar
eigin gæfu smiðir; og að málefni
þeirra kæmust aldrei i trygga höfn
nema þeir legðu sig alla fram.
Árangurinn af þessu varð sá, að
á þessu úri stendur hagur Indí-
ána með meiri blóma en hann hefir
gert i mörg ár. Margar ættkvíslir
eru byrjaðar á jarðyrkju með á-
gætum árangri. Þeir tuttugu miljón
hektarar lands í griðlendum þeirra,
sem ræktanlegir., mega teljast, hafa
verið mældir og rannsókn gerð á
jarðveginum; þeim hefir verið sjeð
fyrir áburði og gert við þau land-
spjöll, sem orðið hafa.
Fámenn ættkvísl, sem átti 75 naut-
gripi fyrir tiu árum á nú 1200 gripi.
Navajo4Indíúnarnir, sem eiga 6%
miljón hektara af góðu beitilandi
fyrir nautpening, sauðfje og geitur,
liafa falast eftir meira landi, vegna
þess hve bústofn þeirra er orðinn
stór. Eru nú ráðagerðir uppi um
að gera uppistöðu þannig ,að hægt
verði að veita á 20.000 hektara til
viðbótar handa þessum Indíána-
þætti.
Börn Indíána ganga í ágæta skóla,
sem stundum eru aðeins fyrir börn
ættkvíslarinnar en stundum jafn-
framt fyrir hvitra maniia börn.
Þessi unga Indíánastúlka, sem ekki viröist ósvipuð Eskimóa-
stúlku, hefir sjálf saumað búninginn, sem hún er i. Hann er
gerður úr klseði og dúkum og alsettur perluleggingum. Búning-
ar Indiána eru afar smekklegir.
Ferris Paisano heitir þessi Pueblo-
Indíáni, og er ekkert hvítt blóð í
honum. Hann er vjelsmiður við eina
flgvjelasmiðjuna í Californiu.
Þeir sem kæra sig um geta gengið
á framhaldsskóla, þar sem kennd eru
allskonar verkleg fræði. — Þegar
Ameríkumenn urðu að kveðja alla
vinnufæra menn til verka í þágu
striðsiðnaðarins, voru Indiánar eigi
aðeins reiðubúnir til að ganga und-
ir vopn heldur og að fara í verk-
smiðjurnar. Auk 20.000 manns, sem
í stríðinu eru, er annar eins fjöldi
Indíána —■ karla og kvenna — í
hergagnaverksmiðjunum og gegna
þar ‘mikilvægum störfum.
Árið 1939 var Indíánum farið -að
fjölga meira en nokkrum öðrum
þjóðflokki í Bandarikjunum, og ár-
ið 1941 voru þeir allra manna fjöl-
mennastir til þess að safna liði þegar
þjóðin leitaði til almennings um
að hervæðast, eða l'ara í verksmiðj-
urnar.
Þar sem stjórnin þurfti land til
hernaðarnauðsynja, svo sem undir
æfingavelli, flugvelli og verksmiðjur,
og leitað var til rauðskinna, þá
ljetu þeir það af hendi möglunar-
laust; það voru samtals 000.000
hektarar, í sjö fylkjum og í Alaska.
Indiánar ljetu líka af hendi skóla,
sjúkrahús og aðrar byggingar. Og
þegar eftirspurn fór að verða eftir
steinolíu leyfðu þeir að opna 800
nýjar lindir í lendum sinum.
„Ef það er eitthvað sem Indí-
ánarnir hafa og Ameríka þarfnast,
þá skal Amerilca fá það,“ sagði
einn af foringjum Indíána. „Yið
eigum líka mikið i húfi hvað snertir
Ameríku og lýðræðið, og þessvegna
eru 20.000 al' sonum okkar í lier-
liði Bandaríkjanna. Drengirnir okkar
hafa dáið í orustu á landi, i lofti og
sjó. Þeir eru í lialdi hjá Japönum
og Þjóðverjum. Við erum hreyknir
af þeim, eins og við erum lireyknir
af jjvi að vera Ameríkumenn —
fyrstu Ameríkumennirnir, sem trúðu
á lýðræðið og höfðum það í heiðri
löngu áður en hvítu mennirnir komu
hingað.“
Arfleifð Indíánans.
Þegar hvítir menn komu fyrst
til nýja heimsins komusl þeir að
raun um að þar byggði þjóð, sem
þeir höfðu ekki haft neinar spurnir
af, og ekki hafði haft neitt sam-
band við þjóðir Evrópu, Asiu og
Afríku í mörg þúsund ár.