Fálkinn - 27.09.1946, Blaðsíða 11

FÁLKINN
11
í greipum Grænlandsísa
Framh. úr siðasta blaði.
Hjálparleiðangrarnir.
Það fór illa um þá þar sem þeir
lágu í kös inni í vélarbúknum. —
Eftir aS O’Hara kól á fótunum voru
þaS tveir sjúklingar, sem lágu i
vélarbotninum, og þeir urSu aS
skríSa kringum þá. Þeir fikruðu sig
varlegá áfram og handfestu sig viS
vélbyssuskeftin, og í hvert skifti
sem þeir stigu niSur fæti í myrkrinu
spurSu þeir O’Hara og Spina: —
Er þetta gott? Hvernig líSur þér?
Kemst ég hérna?
En á fimtánda degi gleymdu þeir
allri varkárni er þeir urðu þess
varir aS stór C-54-flugvél flaug yfir
þeim með Bernt Balchen ofursta
um borS. Undir eins og heyrSist í
flugvélinni þustu þeir allir út. Spina
sagði aS þeir gengi á sér, en hann
setti þaS ekki fyrr sig. Honum var
eins innanhrjósts og öllum hinum.
Þetta var liinn 24. nóvember.
Fyrst lét flugvélin ýmsar vistir
detta til þeirra i fallhlif. En öllum
til vonhrigSa var stormurinn svo
mikill að hlífin lagðist ekki saman
þegar niður kom heldur verkaði
eins og segl, og alla bögglana rak
úr augsýn.*Sá spölur, sem þeir gátu
náð til vista á, var mjög takmark-
aður og framanvert við flugvélina.
Einn af piltunum gat náð i einn
böggulinn og ætlaSi að hramsa hann
en fallhlífin dró hann áfram með
sér þangað til hann var kominn
fram á sprungubrún og þorði ekki
annað en að sleppa. Flugvélin flaug
í hring, lækkaði sig niður í 70
metra hæð og fleygði nú niður
bögglum fallhlífarlaust. í þeim var
matur, prímus, heimskautafatnaður
og svefnpokar. Flest af þessu lenti
þar sem liægt var að ná til þess. En
vegna stormsins náðist ekki nema
litið af þvi þann daginn. Daginn
eftir var lygnara og þá fpru þeir út
sem ferðafærir voru, bundu sig sam-
an og gátu náð ýmsu. Það kom á
daginn að prímusinn gat ekki brennt
blý-bensíni, en annað höfðu þeir
ekki. Siðar var hreint bensín látið
detta niður til þeirra, en brúsarnir
rifnuðu. Þeir fundu böggul með tei
og sykri, sem hafði blandast samau
í einn lirærigraut. Síuðu þeir þetta
í sundur í flugnaneti.
Nú hafði staða flugvélarinnar ver-
ið ákveðin og var nú hafist handa
um björgunartilraunirnar. Það kom
á daginn að þeir höfðu lent um 40
km. frá einni veðurathugana- og
björgunarstöðinni, sem sett hafði
verið upp i jaðri landissins, og það
virtust horfur á að hægt væri að
ná til þeirra, þó að dagurinn væri
ekki nema fjögra tima langur. Það
var reynt að komast til þeirra á
hundasleðum, en snjórinn var svo
djúpur og fingerður, að liundarnir
gátu ekki dregið. Sumstaðar liafði
skarinn lilaðist i garða, margra
metra háa, sem ómögulegt var að
koma slcðum yfir. Margir af sleð-
unum ultu og brotnuðu og hundar
drápust, svo að hætt var við þessa
tilraun.
Undir eins og staður flugvélar-
innar hafði verið ákveðinn héldu
tveir æfðir Grænlandsfarar, Max H.
Demorest og Don T. Tetley af stað.
sinn á hvorum mótorsleðanum og
hvor með sinn sleðann aftan í. Tet-
ley hafði séð Grænlandsisinn í fyrsta
sinn í ágúst en síðan hafði hann
fengið æfingu. Þessir tveir munu
vera þeir fyrstu, sem farið hafa um
Grænlandsjökla að vetrarlagi.
Þeir gátu ekki tekið beina stefnu
á flugvélina en urðu að fara marga
króka vegna jökulsprungnanna. —
Fyrir það var leiðin lengri. Þeir
fóru bægt, bæði vegna þess að færi
var þungt og vegna þess að þeir
vildu fara sem varlegast. Demorest
fór á undan á skiðum til að kanna
Ieiðina, en Tetley kom á eftir og ók
fyrst fram öðrum sleðanum og gekk
svo til baka til að sækja hinn.
Samtímis hélt strandvarnarskip
með Grumman-flugbát um borð i
lægi, sem aðeins var nokkra kíló-
metra þaðan, sem flugvirki Monte-
verdes hafði strandað. Það var eins
og björgunin væri að koma úr öll-
um áttum.
Hinn 29. nóvember var merkis-
dagur. Varðskipið hafði kastað akk-
erum við ströndina skammt frá, og
þeir höfðu samband við það. Svo
kom C-54-vélin stóra í annað sinn
og varpaði niður vistum, þar á
meðal niðursoðnum kjúklingum,
bjúgum, súpu og sykruðum ávöxt-
um. Og í loftskeyti var þeim sagt
að sleðar væru á leiðinni til þeirra.
Frá skipinu lögðu upp þeir John
A. Pritchard yngri og loftskeyta-
maðurinn .Benjamín A. Bottoms á
Grummanflugbát með hjólin undir.
Þeir flugu yfir þeim, létu detta orð-
sendingu um hvernig væri að lenda
og livort þeir ættu að reyna það.
Það var raun fyrir piltana að geta
ekki beðið þá um að lenda, en þeir
vissu hvílik hætta var samfara þvi,
og auk þess sáu þeir að hjólin á
vélinni höfðu verið sett niður.
Monteverde svaraði: — Reynið
það ekki. Ómögulegt að lenda með
hjólin niðri.
Samkvæmt skipun Pritchards svar-
aði Bottoms: — Komum samt!
í djúpum snjó stingast hjól á
landflugvél á kaf og vélin steypist
kollhnýs. I ýtrustu neyð getur svona
flugvél gert magalendingu án þess
að áhöfnina saki, en þá er vissa
fyrir að loftskrúfurnar eyðileggj-
ast, að minnsta kosti. Flotliolt og
bolur á sjjóflugvél geta stundum
dugað sem skíði, þegar lent er á
snjó. Pritchards hafði mikla reynslu
i jökulflugi. Það er ekki enn ljóst
liversvegna liann hafði hjólin niðri
við þetta tækifæri — í fyrsta sinn.
Hjólin rákust í snjóinn, og það
var með mestu erfiðismunum að
honum tókst að liindra að vélin
steyptist. Bumban af vélinni tólc af
versta fallið og það bjargaði. Það
var ekki annað sjáanlegt en að slys
væri yfirvofandi og þeir sem á
liorfðu stóðu á öndinni þangað til
vélin staðnæmdist á réttum kili.
Frá lendingarstaðnum hélt Pritc-
hard svo gangandi til strandmanna.
Hann reyndi fyrir sér með staf til
að forðast sprungurnar. Eftir fimm
kortér kom liann að eyðilögðu flug-
vélinni. Þrátt fyrir allan varnað
var hann nærri þvi kominn i sprung
ur hvað eftir annað, en bjargaði sér
jafnan á síðustu stundu.
Monteverde sagði við hann: —
Þér hefðuð ekki átt að lenda. Það
er ekki sagt að þér komist upp
aftur,
Pritchard svaraði: — Eg geri ráð
fyrir að verða hérna kyrr.
Monteverde: — Það kalla ég hug-
rekki!
Hvorki O’Hara né Spina gátu geng-
ið til flugvélarinnar og það hefði
orðið magnþrota piltunum ofraun
að bera þá. Pritcliard stakk upp á
að Monteverde lcæmi með honum
vegna þess að hann var svo kalinn
að telja mátti hann örkumla, en
Monteverde neitaði því. Hann sendi
Tucciarone og Puryear, duglega
pilta, sem hann vildi ógjarnan missa.
En þetta var forsvaranlegt; þeir
þurftu báðir á læknislijálp að halda,
en voru liinsvegar svo á sig komnir,
að þeir gátu gengið að Grumman-
flugvélinni. Þessir tveir og Pritcliard
fóru svo ásamt Spencer. Þegar þeir
komu að flugvélinni var hún fros-
in föst í snjónum, svo að Spencer
þurfti á öllum sínum kröftum að
halda til að losa liana. Svo tókst
Pritchard að létta fyrirhafnarlítið
og flaug liann með farþega sína
til lierskipsins, þar sem þeim var
vel fagnað. Nú liafði tveim fyrstu
mönnunum verið bjargað, eftir tutt-
ugu daga bið. —
Demorest og Tetley héldu áfram
með sleða sína allan daginn. Eftir
að nóttin kom var stjörnubjart og
stillt veður, og þeir héldu áfram og
notuðu vasaljósin sín. Demorest var
á undan með sinn sleða þegar þeir
komu að breiðri sprungu, þar sem
nýsnjórinn lét undan. Monteverde
og hans menn áttu von á þeim og
sendu upp flugelda, svo að þeir
skyldu sjá að ekki væri langt eftir.
Þeirn tókst enn að halda áfram uns
þeir komu að nýjum sprungum, um
3 km. frá flugvélaflakinu. Þaðan
héldu þeir áfram á skíðum og koma
á leiðarenda á miðnætti.
Þeir hittu þar alla vakandi og í
besta skapi. Kjúklingaketið stóð
tilbúið handa þeim. Demorest at-
hugaði úlnliðinn á Spina og kal
þeirra hinna, og batt um það á ný.
Þeir sleðamennirnir færðu þeim
góðar fréttir af stríðinu. Innrásin
í Norður-Afríku var nýlega hafin
þegar þeir lögðu upp og margt hafði
skeð síðan þá.
Sleðamennirnir ráku fljótt aug-
un í að vistarveran þarna i flug-
vélarbúknum var mjög óþægileg, en
þeir höfðu komið sér vel fyrir og
lært að lifa á jökli, eins og Tetley
komst að orði. Þeir liöfðu lært að
komast hjá kali á fótifm með því
að taka af sér stígvélin og vefja
fallhlífarsilki utan um fæturna.
Það varði gegn gulda og blóðrás-
in gat lialdist óliindruð. Flugmenn
virðast leggja stéttvíst liatur á að
ganga í öðru en silkisokkum, en nú
höfðu þeir fengið ullarsokka og
kunnu að meta þá. Þeir höfðu vanist
að skilja hanskana sína eftir úti,
þannig að isinn á þeim bráðnaði
ekki og gegnbleytti hanskana og
frysi svo á ný; þeir höfðu lært að
þeir máttu ekki orna sér á fingrun-
um yfir eldi heldur þvert á móti
láta kuldann leika um þá til að
venjast.
Það var afráðið að Demorest og
Tetley skyldu hverfa aftur til stöðv-
ar sinnar til að sofa, og koma aftur
morguninn eftir kl. 10 (um sólarupp-
komu). Þá ætluðu piltarnir i flug-
vélinni að hafa morgunverð tilbú-
inn handa þeim. Þeir Demorest fóru
til sleða sinna um kl. 1 um nóttina.
Þeir vissu að auðvelt mundi reynasl
að aka að flugvélinni eftir slóðan-
um, sem þeir höfðu látið eftir sig,
Grumman-vélin mundi koma aftur,
einangrunin var rofin, tveir menn
höfðu þegar verið fluttir um borð
og bráðum mundi þessu æfintýri
lokið.
Framh. í næsta blaði.
Frá ölpunum. — Þessi mynd er frá lithi þorpi í svissnesku
Ölpunum, þar sem fólkið lifir í friði oy ró, laust við allar
erjur heimsins og kjarnorku-áhyggjur. Nautin eru að slökkva
þorstann í vatnsþró þorpsins.