Fálkinn - 29.08.1947, Síða 11

F Á L K IN N
11
Minnisleysi og minnismissir
Eftir Stephen Palmer
Minnismissir cr nokkuö algent
fyrirbrigði. Hversu oft heyrist ekki
tilkynning i útvarpinu um fólk, sem
flækist um í reiðiieysi og hafi
sennilega misst minnið.
Orsakir þessa geta verið margvís-
legar. Oftast nær er ástæðan þó sú,
að maðurinn hefir fengið taugaáfall
eða höfuðhögg. Minnismissirinn get-
ur líka stafað af sjúkdómum, sem
valda hreytingum á heilanum, en
hann er miðstöð minnisins. Þeg'ar
svo stendur á missist minnið þó
að jafnaði aðeins að nokkru leyti.
Því að við höfum margar minni-
miðstöðvar, eina fyrir livert skiln-
ingarvit. Og þcssar miðstöðvar eru
ekki allar á sama stað í heilanum.
Þannig' getur t. d. endurminningin
um það sem maður sér eyðilagst,
þó að minni þess sem maðurinn
héyrir sé óskaddað.
Heimspekingurinn Nietzsclie þjáð-
ist af alvarlegum sjúkdómi, sem
spilti þeim hluta heilans, er sjónar-
minnið var i. Þegar iiann sá kunn-
ingja sinn gat hann ekki þekkt
hann. En þegar maðurinn fór að
tala kannaðist Nietzsche við hann.
Minnismyndin af rödd mannsis var
skráð í heila hins. Þessi tegund
blindu er kölluð sálblinda.
Að verða sálblindur er miklu
hræðilegra en að missa sjónina.
Venjulega blindur maður tnissir
hæfileytahnn til að nota aiigun, en
en sá sálblindi missir sina innri
sjón. Hann getur ekki hugsað sér
hvernig hlutur lítur út, liann getur
ekki hugsað í myndum, þó að hann
sjái Iiinn ytri heim jafn skýrt og
aðrir menn. John Milton skráði
„Paradísármissi“ þó að hann væri
blindur. Sjónminni hans var ó-
skaddað og hann gat seitt fram
hugmyndir sínar og' túlkað þær i
orðum.
Beethoven samdi tónsmíðar þó
að hann væri heyrnaraus. Og liér
ber að sama brunni þó að um
heyrnina sé að ræða. Hiustir Beet-
hovens voru ónæmar fyrir hljóði,
en heyrnarminnið var óskaddað og
geymdi undursamlega óma, alveg
eins og grammófónsplötur í skáp.
Þegar hann stjórnaði hljómsveit
heyrði hann ekki neitt til hljóð-
færaleikaranna. En samt gat hann
gert sér grein fyrir hverjum tón.
Er hægt að þjáfa minnið eða er
gott minni rrieðfætt? Vísindamenn
við Cornell-háskóla vörpuðu fram
þessari spurningu fyrir nokkru. -
Þeir völdu út stúdent einn i með-
allagi greindan og æfðu hann lát-
laust í 75 klukkutíma. Svo létu
þeir hann keppa við hinn fræga
minnis-snilling dr. Finkelstein, sem
þá var staddur í háskólanum.
Nú var 21 tala skrifuð á blað i
cftirfarandi töluröð:
024706884598611326181..
Finkelstein var 4.43 sekúndur að
læra töluröðina utanað, eða styttri
tíma en það tekur að lesa hratt úr
tölunni. En stúdentinn kom öllu
i uppnám — hann setti heimsmet
og notaði 0,07 sekúndu styttri iíma
Það tólc hann 4,36 sek. að læra
tölurnar utanað.
Þannig virðist að hægt sé að æfa
minnið, þó að ekki sé þar með
sagt að ötlum takist eins vel og
þessum stúdent. Hann hefir vafa-
laust haft miklu betra minni en
fólk flest.
Besta aðferðin til að æfa minnið
er sú, að setja á sig daglega síma-
númer, bilnúmer og önnur talna-
sambönd. Líka er hægt að temja
sér að læra langt mál utanað. Sá
sem les hátt í bólt fær ekki aðeins
stoð sjónminnisins heldur líka heyrn
arminnisins og tungutaksminnisins
Þessvegna læra börn fljótar texíur,
ef þau lesa hátt en ekki í hljóði.
Napóleon liafði frábært minni.
til þess að muna tölu eða staðar-
nafn þurfti hann ekki annað en
hripa ]mð niður á blað. Svo reif
hann blaðið — en það sem liann
hafði skrifað mundi hann í mörg ár.
Montagu Norman, fyrrum aðal-
bankastjóri Engandsbanka, og Vict-
or Emanuel fyrrum Ítalíukonungur
eru báðir annálaðir fyrir minni.
En líklega er ungur, japanskur stúd-
ent, Isihara að nafni, minnugasti
maður i heimi. Fyrir nokkru lék
hann sér að því að tæra 2500
tölustafaröð utanað á fjórum tímum.
Og þetta lygilega afrek virtist ekki
kosta hann neina fyrirhöfn. Og
tilraunirnar með Isihara afsönn-
uðu þá almennu skoðun, að endur-
minningin sljóvgist þegar frá líður.
Isihara man htutina nefnilega bet-
ur eftir þrjár vikur en eftir eina
Sannleikurinn mun vera sá að minn-
ið skerpist ýmist eða dvínar fyrst
á eftir og sljóvgast síðan smátt og
smátt.
Það er almennt talið að börn
eigi hægara með að læra utan að
en futlorðriir, en þetta er atveg öf-
ugt. Skýringin á þessu mqn vera sú,
að þeir fullorðnu noti sitt „rök-
fræðilega“ minni til hjálpar, en
börnin læra hugsunartausar utanað.
Hinsvegar geymist það sem lært
er betur og lengur hjá börnum en
fullorðnum. Minnið fer að jafnaði
að sljóvast þegar maðurinn er orð-
inn 24 ára. Úr því verður sifelt erf-
iðara að geyma ný áhrif í hug-
skotinu. Því eldri sem maðurinn
verður því liægara á hann með að
gleyma. En þó eru undantckningar.
Gott minni þarf ekki að tákna
það, að maðurinn eigi auðvelt með
að læra þuhir eða tölur utanað.
Minnið nær til annarra liluta. Moz-
art hafði til dæmis ekki gott minni
nema á tónlistarsviðinu. En þar var
hann hinsvegar frábær. Þegar hann
var fjórón óra og kom í sixtínsku
kapelluna i Vatikaninu heyrði liann
„Miserere“ Allegris í fyrsta skipti
á ævinni. Hann varð gagntekinn af
fegurð þessa tónverks og reyndi
að lcomast yfir nóturnar, en það
varð árangurslaust — páfinn liafði
bannað að láta taka afrit af verk-
inu.
Þá neytti Mozart þess að hann
var minnugur. Hann skrifaði tónverk
ið niður eftir minni skömmu síðar.
Síðan hefir þetta afrit Mozarts ver-
ið borð saman við frumritið og
kom þó á daginn að því bar að
heita mátti alveg' saman.
En jafn áríðandi og það er tón-
- TÍZKUmODIR -
Ensk sportdragt. — Þessi græn-
og hvít-köflótta clragt, rúðurn-
ar eru dálitið daufar, hefur
óvanalega fallegt snið, nýtísku
sportsnið, með lausu a.vlar-
stykki e'ms og sésl hefir á
regnkápum.
Það er langt síðan sést hefir
stokkfellt pils. Iíér sjáum við
ameríkanskan kjól á sumar-
dansleik. Litla lélla treýju með
stuttum ermum og þétt felli
Getur maður hugsað sér nokkuð
sumarlegra og yndislegra en
þenncin rósrauða sumarkjól, —
Snöggfelldi jakkinn og síða pils-
ið er mjög fcdlegt saman og
svo kórónar hatturinn myndina.
teinum. Þessi sami liöfundur var
skáldmeistarinn og konungur teik-
ritanna William Shakespeare.
Slæmt minni hefir eigi sjaldan
orðið til þess að saklausir ínenn
tiafa verið dæmdir sekir. Dómsúr-
stitin geta oltið á framburði eins
einasta vitnis, og vitnið hefir rang-
minnt og Iýst þýðngarmiklu atviki
eða atburði öðruvísi éri rétt var.
kjollinn, sem er saumaður ur
hvít- og blárósóttu silki, er mjög
dömulegiir með hjartalagað
hálsmál og belgermar. Þetta er
einn af þeim kjólum, sem eru
svo hentugir að maður er vel
klæddur í þeim bæði um eftir-
miðdaginn og á kvöldin.
skóldinu að hafa gott minni, er
rithöfundinum það. Því minnugri
sem h'ónn er á orð og orðasambönd
því meiri fjölbreytni getur liann
sýnt í orðavali og komist nær því,
sem hann vildi sagt hafa. Orðríkasti
rithöfundur veraldar hafði um
15.000 orð og orðasambönd á tak-