Fálkinn - 17.06.1949, Blaðsíða 5

FÁLKINN
5
3) Þegar hann hefir tekið á-
lcvörðun eyðir hann aldrei iíma
í að liugsa málið ítarlegar. Beil-
ir sér öllum að þvi að koma á-
kvörðuninni fram.
4) Hann hefir fádæma þekk-
ingu á liernaðarmálum. Það eru
aldrei mislitar teiknibólur i
uppdrættinum á skrifstofuveggn
um lians. Hann man allt, veit
hvar iiver sveit er stödd og livað
hún á að gera.
5) Hann telur ómissandi að
fara snenima á fætur og byrja
daginn snemma. Etur morgun-
verð kl. 7, og' er liann kom-
inn á skrifstofuna. Einu sinni
sagði liann: „Enginn hefir kom-
ið með nýtilega tillögu eða góða
hugmynd eftir nón.“
6) Hann hressir sig á því að
fá sér stuttan blund uin miðj-
an daginn. Hann hvilir sig áður
en hann er orðinn þreyttur, eins
og Churchill. Hann fer gangandi
heim í hádegisverðinn og hefir
þá oft einhvern með sér, sem
hann getur rætt liermál við.
Undir eins og liann liefir mat-
ast leggst liann fyrir á dívaninn,
teygir úr sér og sofnar •— og
vaknar sem nýr og hetri maður
eftir 15 mínútur.
7) Það gengur svo vel undan
honum þann tíma sem hann
vinnur, vegna þess að liann
vinnur aldrei þreyltur. Ilversu
alvarleg viðfangsefni scm liann
hefir, lætur liann þau aldrei
ræna sig svefni.
Hann liefir lært það af lierag-
anum að liafa fullkomna stjórn
á sjálfum.sér. Hann veit að á-
liyggjur trufla starfið, svo að
hann bannar sér að liafa á-
hyggjur. Þegar degi lýkur getur
hann losnað við alla umhugsun
um dagsverkið, skrifstofuna og
samverkamennina. Fyrrum var
hann vanur að reyja 20—33
sígarettur á dag, en varð ljóst
að reykingarnar drógu úr orku
lians og hælti þess vegna að
reykja. í síðustu sjö árin hefir
hann aldrei reykt. Áður en hers-
liöfðingi getur lagt undir sig
borgir verður liann að kunna
að stjórna sjálfum sér. Marshall
kann hvort tveggja.
Marshall hefir mjög gaman af
hókum, sérstaklega af liersögu-
legum bókmenntum. -Þeir menn
sem hann lítur mest upp til eru
Benjamín Franklin og Bohert
Lee, og liann hefir rannsakað
hernaðaraðferðir Lees út í æsar.
Sjálfsævisaga Franldins er hók,
sem hann ies aftur og aftur,
— eitt merkasta ritið í bók-
menntum Bandaríkjamanna.
Það álli elcki fyrir Marshall
að liggja að fá hvíld er styrj-
öldinni lauk. Þegar Byrnes fór
Grænlensk búlönd,
sem aldrei voru numin
Eftir dr. Jón Dáason.
frá utanrikisráðherrastöðunni í
Bandaríkjunum tók Marsliall
við. Ilermaðurin varð „1. diplo-
mat“ Bandaríkjanna. Og að-
gerðir hans í þeirri stöðu liafa
orðið til þess að milljónir
manna, sem aldrei hejæðu get-
ið um hershöfðingjann George
Marsliall, kannast vel við utan-
ríkisráðherrann Marshall og
„Marshall-áætlunina,“ „Mar-
shall-lijálp“ og því um lílct.
Það var vorið 1947 sem Mar-
shall hélt ræðu þá, sem varð
uppliaf Marshall-hjálparinnar.
Hann vildi að Bandaríkin legðu
fram fé — ýmist að gjöf eða
sem lán — til þess að þau Ev-
rópulönd, sem þess óskuðu,
gælu komið fyrir sig fótum aft-
ur, endurreist atvinnuvegi sína
og orðið sjálfbjarga. Honum
tókst að fá þingið til að veita
féð fyrir fyrsta áætlunarárið,
og 10 lönd gáfu sig fram og
vildu þiggja hoðið. •— Beynsla
flestra þeirra er sú, það sem af
er, að hjálpin liafi stórum greitt
úr vandræðum þeirra. Sam-
kvæmt áætluninni eiga löndin
að vera húin að koma fyrir sig
fótum aftur 1951. Yestur-Þýska-
land er meðal þeirra landa, sem
fá hvað mesta hjálp.
Á árinu sem leið tilkynnti
Marsliaíl að liann mundi segja
af sér ráðherraembættinu í
hyrjun þessa árs. Bæði forsel-
inn og sljórnin vildu fá liann
til að halda áfram, en Marshall
sal við sinn keip. Hann sagðist
þykjast vel að því kominn, að
„fú að vera dálítið lieima hjá-
konunni sinni.“ Viku af janúar
lagði liánn niður völd og Dean
Aeheson tók við. En Marshall-
áætlunin lieidur áfram og mun
varðveita nafn lians og vísa þvi
til veglegs sætis í sögu þjóðanna.
S'VÍÞJÓÐ EKKI TIL!
Það er ekkert Jand til sem lieitir
Svíþjóð, fullyrti rússneskur liðsfor-
ingi, sem liandtók nýlega sænskan
kaupsýslumann, sem var á ferð í
Austurríki. Svíinn reyndi að mót-
mæla, en það stoðaði ekkert og liann
varð að dúsa tvo daga í fangelsi
fyrir að liafa gefið ranga skýrslu.
Honum lenti saman við rússneska
foringjann af því að Jiann Jiafði
lagt liílnum sinum balc við rússnesk-
an bil. Var lionum skipað að flytja
bílinn þegar, en gat það ekki vegna
þess að öðrum bíl liafði verið lagt
bak við lians. Rússarnir fóru þá inn
í Jeppann sinn og óku honum á
sænska bilinn, svo að lireyfilhúsið
eyðilagðist. Og þegar Svíinn reidd-
ist og fór að hafa orð á þvi að hann
væri Svíi, var ekið með hann i fang-
elsið. Og þegar hann slapp út aftur
og fór að spyrja eftir bílnum sínum
var honum sagt að honum hefði ver-
ið stolið.
II.
Þau byggðust að vísu síðar af
íslenskum veiðimannafjölskyldum
og voru þá kölluð Karlbúðir og voru
þær liluti úr Norðursetu, en aldrei
urðu þau bændabyggð. Grænlend-
ingar þessa svæðis, afkomendur
hinna islensku Norðurseta, kalla sig
enn karalit (kallalil) þ. e. karla .—
íslenska almúgamenn. En þessi
byggð var og er enn aðallega við
sjávarsíðuna, en lítið eða ekki inni
i landinu.
Stórfirðirnir í Karlbúðum eru
þvengmjóir og ná oft upp í ca. tutt-
ugu danskar mílur (eða álíka langt
og miðja vcga milli Dyrhólaeyjar
og Sigluness) inn i landið. Við þá
innanverða og inn af þeim eru mik-
il algróin landssvæði, sem höðuð
eru í sól allt sumarið. Vegna fjar-
lægðarinnar frá sjónum og legu
þessa lands inni á bak við þá fjöll
í vestri, er skýla fyrir hafátt, og með
jökulinn á aðra hönd, í áustri, er
loftið þarna mjög hreint og tært,
þnrrt og næstum úrkomulaust.
Dr. Helgi Pjeturss er ein af þeim
sárfáu Norðurálfumönnum síðari
tima er komið liafa inn á þessar
slóðir. Sumarið 1897, er hann var
við rannsóknir á Grænlandi, fór
han'n ásamt félögum sinum inn eftir
ca 20 mílna löngum firði er lieitir
Nagssugtok, og skerst yfir 20 dansk-
ar milur inn í landið skammt fyrir
sunnan Aglo eða ca. 08° nbr. Eg
set hér svo kafla úr frásögn dr.
Helga:
„Nagssugtok er einliver lengsti
fjörðurinn á Vestur-Grænlandi ....
minnir ennþá meira á fljót heldur
en Arfersiorfik, enda eru firðirnir
dalir, sem straumvatn og jöklar hafa
grafið, er landið lá miklu hærra í
sjónum en nú; þegar landið sökk,
urðu dalirnir að fjörðum. Vatnið í
Nagssugtok er grænskolólt á lit, likt
og sýrublanda, en þegar innar kem-
ur í fjörðinn er það leirgrátt, alveg
eins og jökulsá. Löndin að Nagssugtok
eru hvergi nærri eins vogskorin og
að Afersiorfik, og brattar klettahlíð-
ar ganga viða niður að fjörum.“
Þessi lýsing Helga minnir á ]>að,
að erlendir sæfarar er komu til
Grænlands í lok 15. aldar og á 10.
og 17. öld, litu á þessa firði sem
fljót eða ár.
Meðan við vorum í firðinum, var
vanalega gott veður, sólskinsdagar
og blár liiminn ......... Það var
skemmtilegt i firðinum i góða veðr-
inu; fjöllin héldu áfram inn með
firðinum, lengst hurtu Ijósblá með
dökkbláum skuggum og hvitum
fannablcttum. Grámávarnir voru að
flökta fyrir ofan okkur, og iðulega
skaut gljáandi selshausum upp yfir
spegilsléttan marflötinn allt í kring;
hossuðu þeir sér dálítið í vatninu
og horfðu á bátinn forvitnisaugum,
en hurfu svo á augabragði.“
„Um kvöldið lentum við á góðum
stað norðan við fjörðinn. Kvöldið
var mjög fallegt. Tunglið var ein-
mitt að gægjast fram undan fjalls-
hyrnu fyrir ofan og silfraði spegil-
fagran fjörðinn, en dagroðinn var
að hverfa af fjöllunum á móti. öfl-
ugur lækur niðaði til sjávar milli
stórra steina, skammt frá. Við læk-
inn stóð Eskimóaskinntjald og ....
Grænlendingar urðu lieldur cn ekki
glaðir, er þeir sáu landsmenn sína.
íbúarnir komu vinalega á móti okk-
ur og lijálpuðu okkur til að reisa
tjöldin og bera upp það sem þurfti
af farangrinum. Þessir Eskimóar
áttu lieima í Vestureyjum, langt úti
í hafi, og voru nú á heimleið. Þeir
liöfðu veitt vel, og stór og mörg
heilafiskisflök voru breidd á klajip-
irnar við tjaldið .....“
„Næsta dag var logn, og cnn urðu
Grænlendingar okkar að róa þess-
um þunga bát mílu eftir mílu ....
Áfram gutluðum við inn eftir firð-
inum, og var óslitin, löng kletta-
hlið á aðra hönd; sums staðar foss-
uðu ár og lækir' niður eftir hlíð-
inni með miklum nið, og lágu eins
og hvit bönd í liallandanum. Selir
voru alltaf að reka liausana uj)j> úr
sjónum .... Rétt eftir hádegið fund-
uin við bepjhlegan stað til miðdeg-
ishvildar. Lyngið sortnaði af kræki-
bcrjum, og þóttumst við aldrei séð
hafa annað eins berjaj)Iáss, og gat
það þó ekki jafnast við það, sem
seinna var'ð. Sums staðar prýddi
kveisugrasið landið mcð sinum
snotru bleikrauðu blómum.
Um kvöldið tjölduðum við i vik
einni lítilli og tjölduðum þar á
lynggrónum hjalla. Það voru
skemmtilegir tjaldstaðir, þessi og
aðrír seinni. Berin voru svo inikil,
að tjaldgólfið varð sortulitað af
berjasafa og drap í gegnum bux-
urnar, þegar maður lagðisl á hnén
í lyngið; skammt frá voru niðandi
lækir með isköldu, krystaltæru
vatni; og fjörðurinn blikandi fyrir
neðan og svo fjallasýnin i þessu und-
ursamlega hreina lofti.
Maður ’fer að skilja, hvc skemmti-
legt það er, að geta flakkað hér um
í þcssari náttúru, engum liáður,
nema veðrinu; en í fjörðunum er
oft sólskin og blár liiminn, þó að
rigni úti í eyjum eða úti við hafið.
Þegar Icngra dró inn eftir firð-
inum, fór að bera meira á undir-
lendi. Á einum stað var allstór hall-
andi slétta, og snarbrattur fjalla-
hringur i kring, bláir skuggar láu
yfir slétlunni undan fjöllunum, en
Ijósið var svo sterkt, að hver drátt-
ur i landslaginu varð nærri því ó-
eðlilega skýr, að því cr manni virt-
ist. Yfir öllu var einhver óumræði-
lcga undarlegur blær, eins og við
værum komnir úr mannaheimum,
enda mátti svo segja, að nokkru
leyti.
Um kvöldið tjölduðum vi'ð á
helluspor.ði, sem liggur suður und-
an fjöllunum á Kekertaussak. Sást
þar, að nú var komið innarlega i
fjörðinn, þvi að jafnvel þetta hellu-
land var vafið í lyng, sem blánaði
og sortnaði af bláberjum og kræki-
Frnmhald i næsta blaði.